راهزن پیر و خسته

● به انگیزه بازنشسته شدن پل نیومن، بازیگر دیرپای سینما
كناره گیری پل نیومن از بازیگری و بهتر بگوییم اعلام رسمی موضوعی كه این بازیگر از دو سال پیش درباره آن به نتیجه نهایی رسیده و اجرای آن را هم شروع كرده بود، پایان یك فصل و دوره جالب و موفق را در هنر سینما گواهی می دهد.
نیومن كه ۸۲ ساله شده، در دو سه سال اخیر عملاً در صحنه سینما بازنشسته شده و در كار تازه و خاصی هم بازی نكرده و حتی در سال ۲۰۰۵ به صراحت گفته بود كه از این پس دیگر در فیلم های سینمایی بازی نخواهد كرد و با وجود این اعلام كناره گیری رسمی و نهایی از جانب این بازیگر دیرپا كه در اوایل خردادماه ۸۶ صورت پذیرفت مردم را به این باور راسخ و نتیجه غایی رساند كه یكی از مطرح ترین بازیگران دهه های اخیر سینما و یكی از واپسین نفرات باقی مانده از نسل بزرگان كلاسیك سینما دیگر روبه روی دوربین نخواهد ایستاد.
نیومن بیش از ۵۰ سال است كه در فیلم ها بازی می كند و مهم ترین حسن او مانند جك نیكولسون و یا جیمز كابرن و پیتر فالك و همچنین جك پالانس، این بوده كه با نسل های مختلف و دائماً جدیدی كه از راه رسیده اند، همسو شده و با تمام آنها وفق یافته است. در سال ۱۹۵۷ بود كه پل نیومن جایزه «این روزها معتبرتر شده»ی گولدن گلاب (كره طلایی) در شاخه مستعدترین بازیگر تازه كار را دریافت كرد و پدیده جدید این حرفه شناخته شد.
۵۰ سال بعد از آن تاریخ می گوید: «زندگی عوض می شود. بهتر بگویم شما عضو می شوید. حافظه تان ضعیف می شود. لاین ها و دیالوگ های سپرده شده به شما از ذهن تان می پرد و همسو با آن اعتماد به نفس و سپس خلاقیت تان محو می شود. دیگر نمی توانید جلوی دوربین و روی پرده چیزی باشید كه در فیلمنامه و داستان، حكم شده است.
اینجاست كه باید بروید، زیرا هرچه اصرار بر ماندن داشته باشید، نه تنها كار درست نمی شود، بدتر می شود. احساس و برداشت من در دو سه سال اخیر این بوده كه فاقد مجموعه توانایی هایی بوده ام كه یك بازیگر به آنها نیاز دارد. بنابراین من این حرفه را برای خود پایان یافته می دانم و حتی اگر چنین نباشد، پس از فزون تر از ۵۰ سال كار در این حرفه، زمان بازنشستگی را مقابل خود می بینم. خسته شده ام. دیگر واقعاً كافی است».
پیشتر گفتیم كه نیومن به واقع دو سه سالی است كه بازنشسته شده و كارش را كنار گذاشته است، اما لازم است توضیح بدهیم كه او در همین مدت در برخی فیلم ها و كارها حضورهای محسوسی داشته است و مقبول ترین آنها در یك مینی سریال تلویزیونی شبكه HBO به نام «آبشار امپایر» بوده كه در آن نیومن نقش پدر سختگیر كاراكتر ادهریس را بازی كرده است. این بازی به قدری موفق بود كه نیومن چندی پیش جوایز «امی» (اسكار تلویزیونی)، گولدن گلاب و اتحادیه بازیگران سینمای آمریكا (SAG) به عنوان برترین بازیگر نقش دوم مرد در مدیوم تلویزیون را دریافت كرد و جای بحثی را هم در پیروزی اش باقی نگذاشت. با این حساب نیومن یك خداحافظی موفق و بموقع را با صنعت سینما داشته و با توفیقی قابل ذكر بازنشسته شده است.
از طرف دیگر حضور پل نیومن در مسابقه های اتوموبیلرانی دومین اشتغال محبوبش طی ۴۰ سال اخیر، در ماه های گذشته ولو با ابعاد كمتر ادامه یافته و بالطبع این سؤال را به ذهن آورده است كه اگر او كشش فیزیكی و بویژه آمادگی ذهنی لازم را ندارد چطور می تواند در اتوموبیلرانی كه سرعت انتقال و هوش و قدرت واكنش بیشتری را می طلبد، همچنان در صحنه حاضر باشد و كارهای مهمی را نیز صورت بدهد.
او ۵ ماه پیش در یك مسابقه اتوموبیلرانی كارتینگ شركت كرد و جی لنو راننده مشهور این رده را پشت سر نهاد و هرچند مسیر مسابقه قدری كوتاه بود و كار را نه در پیست معمولی بلكه در محل استودیوی S.B.N به راه انداخته بودند اما باز هم انتظار و توقع این نبود كه او از عهده لنو برآید.
حیرت ها زمانی بیشتر شد كه نیومن مسابقه دوم و انتقامی را هم از این حریف ویژه برد. شاید اگر او این كار را در دهه ۱۹۸۰ و حتی ۱۹۹۰ انجام می داد جای تعجبی نداشت، زیرا او مهارت های ویژه اش در اتوموبیلرانی را با این كه در این حرفه پیر نشدن از الزام ها و نیازهای اولیه است، در تاریخ ها و زمان های مذكور هم حفظ كرده بود، اما در سن فعلی واقعاً مانند یك رؤیا می ماند با وجود این بازیگری كه ۱۰ بار كاندیدای اسكار برترین بازیگر مرد نقش اول و دوم سال شد و در سال ۱۹۸۶ به خاطر بازی در «رنگ پول» كار مارتین اسكورسیزی مشهور به این جایزه رسید و در آثاری از یاد نرفتنی مانند «بوچ كسیدی و ساندنس كید» (۱۹۶۹) «نیش» (۱۹۷۳) و «حكم» (۱۹۸۲) نیز بازی كرده است، واقعاً و به معنای سنتی بازنشسته نمی شود زیرا می خواهد فعالیت های جنبی تجاری و خیریه اش را كه در ۳ دهه اخیر بخش عمده ای از زندگی او را اشغال كرده است، همچنان ادامه بدهد.
نیومن سال ها است كه یك سری محصولات غذایی و بویژه سس ها، ادویه ها و غذاهای مختصر و فوری و همچنین سالادها را به نام خود تولید و روانه بازار می كند و یا اجازه داده است كه توزیع این كالاها با نام وی صورت پذیرد. ادامه دادن این روند و تولید اجناسی از همین طریق از كارهایی است كه نیومن همچنان بدان خواهد پرداخت. او همچنین از مدتی پیش یك رستوران به اسم رختكن در شهر وست پورت واقع در ایالت كانه تیكات آمریكا براه انداخته و قسمتی از درآمد آن را به كشاورزان منطقه تقدیم می كند تا كارشان رونق بگیرد.
او در همان منطقه یك بازار فروش هفتگی را نیز به راه انداخته كه در آن محصولات زراعی كشاورزان منطقه ارائه می شود. نیومن همچنین به كمك رسانی به كودكانی كه دچار بیماری های صعب العلاج هستند ادامه می دهد و چند كلینیك یا بنیاد در این ارتباط براه انداخته و یا از آنها حمایت می كند.
پیشتر از محصولات غذایی پل نیومن گفتیم و بگذارید اینجا این نكته را بیفزایم كه تا به حال از طریق فروش این كالاها بیش از ۲۰۰ میلیون دلار به حساب های خیریه ریخته شده است.
نیومن از نیمه دوم دهه ۱۹۵۰ در سینما مشهور شد و در آن تاریخ در فیلم های «گربه روی شیروانی داغ» و «لوك خوش دست» جلب نظر كرد. در سال های بعدی پل نیومن در فیلم های «هاد»، «بیلیاردباز»، «تابستان گرم طولانی» و «نبود كینه» هم بازی كرد و حتی وقتی سنش بالا رفت، دوباره برای فیلم های «دیوانه هیچكس» (۱۹۹۵) و «راهی به تباهی» (۲۰۰۲) كاندیدای اسكار شد و در آخری كه كار سم مندز بود، نقش رئیس یك گروه گنگستری مستقر در شیكاگو را روبه روی كاراكتر تام هنكس با هنرمندی ایفا كرد.
نیومن زندگی خصوصی آرام و كم حاشیه ای هم داشته و برخلاف بسیاری از بازیگران هالیوود به خانواده اش پای بند و علاقه مند مانده، به طوری كه از ازدواج موفق او با جووان وودوارد كه به نوبه خود بازیگر سینما بوده است ۴۹ سال می گذرد و سه فرزند هم محصول این ازدواج دیرپاست.
برخی می گویند نیومن برخلاف اسپنسر تریسی و مارلون براندو در گذشته بالنسبه دور و جك نیكولسون و رابرت دونیرو در سال های اخیر ابداع گر روش های تخصصی بازیگری نبوده و سبك و روشی با نام خود وی به جای نمانده است، اما نیومن مثل رابرت میچم، جیمز استوارت، گلن فورد، كری گرانت و ریچارد ویدمارك كه دیگر در قید حیات نیستند و كرك داگلاس كه مانند خودش زنده است، از آخرین نسل بازیگران طلایی گذشته سینما محسوب می شود، دورانی كه فیلم ها قدری غنی تر از امروز بودند و همه چیز به اسپشیال افكت و موضوعات سطحی و جوان پسندانه منتهی و منحصر نمی شد.
بازی نیومن در «حكم» كار سنگین و متین سال ۱۹۸۲ سیدنی لومت در نقش یك وكیل دعاوی پیر و خسته و مردی كه باید یك موضوع قضایی پیچیده را حل كند و آن قدر كند است كه ابتدا ناظران را ناامید می كند و سپس با استادی مسلم و ظرافت یك پیر دیر كاراكتر شارلوت رامپلینگ را به ساحل نجات می رساند، حد كمال در هنر بازیگری است و درسی برای جوان ترهایی كه خود معترف اند تبدیل شدن به نیومن از سخت ترین كارهاست.
مانند كاراكترهای بوچ كسیدی و ساندنس كید در نمای پایانی فیلم از یاد نرفتنی جورج روی هیل. موقعی كه دو راهزن جذاب و خسته، از حلقه محاصره مكزیكی ها و از داخل یك اصطبل اتاقك مانند به سمت بیرون می دوند بهتر از هر كس می دانند كه بر اثر تیراندازی خیل شكارچیان شهرت و دزدهای خرده پای مكزیكی كشته می شوند و سرنوشتی جز این ندارند، اما موضوع برای آنها بی تفاوت است.
آنها می دانند كه اگر داخل اتاق هم بمانند كشته می شوند و به همین خاطر است كه به سمت بیرون می دوند. برق نگاه نیومن و اعتماد به نفس چهره رابرت ردفورد (ایفاگر نقش ساندنس كید) در این سكانس نماد تمامی غنایی است كه هنر سینما باید داشته باشد و گاه ندارد و باید نیومنی وجود داشته باشد تا آن را فریاد كند. مانند راننده ای كه هرچه بیشتر سرعت می گیرد، از خطر مرگ كمین كرده، بیشتر به وجد می آید. نیومن تركیبی غریب از تمام احساسات و تضادهای فوق است.

وصال روحانی

منبع : روزنامه ایران