دوشنبه, ۱۰ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 29 April, 2024
مجله ویستا


یک‌ دوبله‌ خوب‌ سینمایی‌


یک‌ دوبله‌ خوب‌ سینمایی‌
برنامه‌یی‌ را پیرامون‌ دوبله‌ فیلم‌ برای‌ تلویزیون‌ می‌ساختیم‌. می‌خواستیم‌ با نخبه‌های‌ دوبله‌ ایران‌ به‌ خانه‌های‌ شما بیاییم‌ كه‌ آمدیم‌. تاریخ‌ گویندگی‌ فیلم‌ را كه‌ ورق‌ می‌زدیم‌ از آن‌ نسل‌ اول‌، بی‌ درنگ‌ نام‌ منوچهر نوذری‌ در ترتیب‌ برنامه‌مان‌ اوج‌ می‌گیرد. به‌ سراغشان‌ می‌رویم‌. به‌ رسم‌ همیشه‌ از شوخی‌های‌ تند و تیز استاد بی‌نصیب‌ نمی‌مانیم‌. قرص‌ قند در استكان‌ چای‌ می‌ریزند.
قاشق‌ را به‌ دستشان‌ می‌دهیم‌ تا با كام‌ شیرین‌ شان‌، شیرینی‌ كلام‌ میهمان‌مان‌ كنند. لطیفه‌های‌ منوچهر نوذری‌ كه‌ تعریف‌ ندارد. جعبه‌ جادو را برای‌ اولین‌ بار معرفی‌ كرده‌اند و بارها و بارها از همین‌ جعبه‌ جادو تصویر پر مهرشان‌ را دیده‌ایم‌ و صدایشان‌ را به‌ گوش‌، گوشوار كرده‌ایم‌. در محضرشان‌ می‌فهمیم‌ كه‌ خنده‌ را هنوز از حفظ‌ داریم‌! اما با جدی‌ و دور از هر چاشنی‌ طنزآلود به‌ ما می‌فهماند: «تا استادم‌ هوشنگ‌ لطیف‌پور رخصت‌ ندهد امكان‌ ندارد.» اینجا قاطعیت‌ سخن‌ گفت‌وگو ندارد. حالا ما باید برای‌ ضیافت‌ صدای‌ این‌ بزرگوار، مجوز استاد «تر» داشته‌ باشیم‌. بعد از چند روز جست‌وجو متوجه‌ می‌شویم‌ آقای‌ لطیف‌پور در خارج‌ از كشور بسر می‌برند. فرصت‌ می‌خواهند تا خودشان‌ بی‌واسطه‌ از استاد كسب‌ اجازه‌ كنند. رسم‌ شیرین‌ معرفت‌ برایمان‌ معنی‌ روان‌تری‌ می‌گیرد. سرانجام‌ گوینده‌ بی‌نظیر نقش‌های‌ كمیك‌ به‌ ما افتخار گفت‌وگو می‌دهند. اول‌ خواستیم‌ به‌ رسم‌ مصاحبه‌ مابین‌ سخنان‌ گرم‌ استاد بنویسم‌. از ما بنویسیم‌. كه‌ چطور دست‌ به‌ سینه‌ گوش‌ به‌ جادو سپردیم‌. اما سرانجام‌ ، قرار بر این‌ شد كه‌ به‌ احترام‌ استاد تا پایان‌ گفت‌وگو سكوت‌ كنیم‌.
به‌ نام‌ یگانه‌ عالم‌. خب‌ من‌ خسته‌ شدم‌ از بس‌ خودم‌ را معرفی‌ كردم‌! منوچهر نوذری‌ هستم‌ متولد ۱۳۱۵. پنجاه‌ سال‌ است‌ كه‌ فعالیت‌ هنری‌ می‌كنم‌. از هفده‌ سالگی‌ دوبله‌ را شروع‌ كردم‌ بعد از دو سال‌ دوبله‌ باعث‌ آغاز فعالیت‌ در رادیو شد.
در فیلمی‌ صحبت‌ می‌كردم‌ به‌ نام‌ خانه‌ قایقی‌ با حضور كری‌گرانت‌ و سوفیا لورن‌. جای‌ كری‌ گرانت‌ من‌ حرف‌ می‌زدم‌ و به‌ جای‌ سوفیا لورن‌ خانم‌ ژاله‌ علو. آن‌ زمان‌ خانم‌ ژاله‌ علو در رادیو بودند در داستان‌های‌ شب‌ و خیلی‌ از برنامه‌های‌ رادیو گویندگی‌ می‌كردند.
رییس‌ وقت‌ رادیو این‌ فیلم‌ را در سینما دیدند و از خانم‌ ژاله‌ پرسیده‌ بودند: این‌ پسره‌ كی‌ بود كه‌ با شما در فیلم‌ خانه‌ قایقی‌ حرف‌ می‌زد؟ خانم‌ ژاله‌ گفت‌ بود منوچهر نوذری‌. گفته‌ بود: ایشون‌ رو به‌ رادیو دعوت‌ كنید. گفتم‌: نه‌ این‌جوری‌ نمی‌آم‌! در حقیقت‌ تا دیدم‌ دعوت‌ شدم‌ ژست‌ گرفتم‌. گفتم‌ باید دعوت‌ نامه‌ ارسال‌ بشه‌.
ایشون‌ دعوت‌نامه‌ رسمی‌ از طرف‌ رییس‌ رادیو آوردند به‌ این‌ مضمون‌: هنرمند توانا آقای‌ منوچهر نوذری‌ به‌ وجود شما در رادیو نیاز هست‌ خواهش‌ می‌كنم‌ تشریف‌ بیاورید. بسختی‌ اجازه‌ پدر را گرفتم‌. مخالف‌ بودند. عاقبت‌ رفتم‌ تا امروز كه‌ بیشتر از پنجاه‌ سال‌ است‌.
من‌ ۱۸ ، ۱۷ ساله‌ بودم‌ كه‌ كار دوبله‌ را آغاز كردم‌. هر آنچه‌ در این‌ حرفه‌ بلد هستم‌ از آموخته‌های‌ استاد هوشنگ‌ لطیف‌پور است‌ و بعد هم‌ زنده‌ یاد ایرج‌ دوستدار. این‌ عزیزان‌ مربی‌های‌ من‌ بودند. در فیلم‌ دختر نمكزار كه‌ آقای‌ لطیف‌ پور دوبله‌ می‌كردند رل‌ جوان‌ اول‌ را كه‌ مارچلو ماسترویانی‌ بود فریدون‌ خان‌ ثقفی‌ می‌گفتند.
رل‌ بدمن‌ فیلم‌ را زنده‌ یاد ایرج‌ دوستدار و نقش‌ جیمی‌ آرتیسته‌ كمدین‌ را من‌ گفتم‌. اولین‌ بار بود كه‌ پشت‌ میكروفن‌ می‌نشستم‌ اما به‌ دلیل‌ علاقه‌ زیاد و تماشای‌ فراوان‌ فیلم‌ موفق‌ شدم‌. در آن‌ زمان‌ گوشی‌ نبود تا صدای‌ اصلی‌ هنرپیشه‌ فیلم‌ برای‌ دوبلور كمك‌ باشد.
به‌ صورت‌ فیلم‌ فارسی‌ دوبله‌ می‌شد. یكبار فیلم‌ دیده‌ می‌شد و بعد از قطع‌ كردن‌ صدا روی‌ لب‌های‌ هنرپیشه‌ حرف‌ می‌زدیم‌. قدیمی‌ها كه‌ بهترین‌ بودند، تنبل‌ نبودند بخاطر اینكه‌ با گوشی‌ بار نیامدند كه‌ سر پایین‌ با صدای‌ هنرپیشه‌ شروع‌ كنند و از سینك‌ لب‌ غافل‌ شوند. به‌ همین‌ جهت‌ تطبیق‌ لب‌ دقیق‌تر بود.
بسیاری‌ از گوینده‌های‌ جدید بسیار با ذوق‌ و مستعدند اما كار مثل‌ قدیم‌ با تیزبینی‌ انجام‌ نمی‌شود و صنعت‌ ماشینی‌ شدن‌ به‌ این‌ حرفه‌ لطمه‌ زده‌ است‌. دیگر دوبله‌ پنج‌ روزه‌ فیلم‌ به‌ صرفه‌ نیست‌. به‌ همین‌ دلیل‌ یك‌ روزه‌ انجام‌ می‌شود. البته‌ كسانی‌كه‌ به‌ این‌ كار وارد نیستند و از دور دستی‌ برآتش‌ دارند تعجب‌ می‌كنند كه‌ یك‌ یا دو روز برای‌ دو ساعت‌ فیلم‌؟!
تكه‌تكه‌ می‌بایست‌ فیلم‌ تكرار بشود و بعد ضبط‌. اگر مورد پسند نبود مجدداً. من‌ دوبله‌ الان‌ را نمی‌پسندم‌ به‌ دلیل‌ همین‌ به‌ اصطلاح‌ ماشینی‌ شدن‌ آن‌. دلسوز به‌ حال‌ این‌ حرفه‌ كم‌ شده‌ است‌. یعنی‌ فقط‌ برای‌ نمایش‌ به‌ فارسی‌، برگردان‌ می‌شود، اما باز هم‌ دوبله‌ ما معتبرتر از بسیاری‌ كشورها است‌. در اسپانیا حالت‌ هم‌ نمی‌گیرند.
همینطور با زیرصدا دوبله‌ می‌كنند. سه‌ سال‌ مصر بودم‌. برای‌ مردم‌ مصر فیلم‌ به‌ زبان‌ عربی‌ كارگردانی‌ كردم‌. همین‌ فیلم‌ در استودیو دوبله‌ می‌شد و دیدم‌ دوبله‌ ما چیز دیگری‌ است‌. در آلمان‌ و اتریش‌ هم‌ از نزدیك‌ شاهد روند دوبله‌شان‌ بودم‌ ابداص قابل‌ مقایسه‌ نبود.
دوبله‌ ما همیشه‌ در دنیا بعد از ایتالیا دوم‌ بود. در ایتالیا فیلم‌های‌ موزیكال‌ هم‌ دوبله‌ می‌شد و در ایران‌ ما از فیلم‌ اشك‌ها و لبخندها و بعد هم‌ بانوی‌ زیبای‌ من‌ و... كه‌ شروع‌ به‌ دوبله‌ فیلم‌های‌ موزیكال‌ كردیم‌، یكه‌ شدیم‌. كار دوبله‌ ما بسیار بسیار عالی‌ بود و به‌ این‌ دلیل‌ روی‌ كلمه‌ «بود» تكیه‌ می‌كنم‌ كه‌ امروز رضایت‌ كافی‌ نداریم‌. دوبله‌ ما شاهكار بود. گاهی‌ اوقات‌ می‌شد ادعا كرد كه‌ از خود فیلم‌ سراست‌.
تندگویی‌ و سرعت‌ در جمع‌ كردن‌ فیلم‌ به‌ این‌ حرفه‌ ضربه‌ می‌زند. غصه‌ من‌ این‌ است‌ كه‌ چرا ما كه‌ توانایی‌ مان‌ آن‌ بود به‌ اینجا رسیده‌ایم‌. ان‌شاءالله‌ مسئولین‌ به‌ فكر بیفتند لااقل‌ یك‌ یا دو سریال‌، فیلم‌ سینمایی‌، دكومانتر به‌ سبك‌ قدیم‌ به‌ شیوه‌ درست‌ دوبله‌ كنند تا علاقه‌مندان‌ دوبله‌ لذت‌ ببرند و شكر بگویند.
چند وقت‌ پیش‌ بعد از مدتها در دو فیلم‌ به‌ جای‌ جك‌ لمون‌ حرف‌ زدم‌. روزنامه‌ها نوشتند: خدا را شكر بعد از مدت‌ها شاهد یك‌ دوبله‌ خوب‌ بودیم‌. هستند كسانی‌كه‌ قدر دوبله‌ خوب‌ را می‌دانند و قدرت‌ تشخیص دارند. ما باید قدر این‌ مردم‌ را بدانیم‌ و سعی‌ در برآورده‌ كردن‌ خواسته‌شان‌ داشته‌ باشیم‌. من‌ به‌ جای‌ بیشتر كمدین‌ها حرف‌ زده‌ام‌.
جك‌ لمون‌، دنی‌ كی‌، باب‌ هوپ‌، بودابوت‌، لوكماستلو، توتو، داریكول‌، فرناندو و... اولین‌ فیلم‌ كه‌ مدیریت‌ آن‌ برعهده‌ من‌ بود پیرمرد و دریا اثر ارنست‌ همینگوی‌ با بازی‌ اسپنسر تریسی‌ بود. رل‌ اسپنسر تریسی‌ را به‌ دوست‌ هنرمندم‌ ستاره‌ دوبله‌ كشورمان‌ مرد هزار حنجره‌ منوچهر اسماعیلی‌ وا گذار كردم‌.
بازیگری‌ در سریال‌ و تلویزیون‌. در فیلم‌های‌ سینمایی‌، بازی‌ و كارگردانی‌ هم‌ كرده‌ام‌. سال‌ها كارگردانی‌ در رادیو، برنامه‌ صبح‌ جمعه‌ با شما، تئاتر، مدیر دوبلاژی‌ و گویندگی‌. شاگرد مكانیك‌ كه‌ وارد تعمیرگاه‌ می‌شود به‌ محض‌ ورود روغنی‌ می‌شود اما من‌ نه‌. طی‌ این‌ سال‌ها در این‌ حرفه‌ همه‌ كار كردم‌. به‌ لطف‌ خدا همه‌ را آزمایش‌ كردم‌ و می‌شود گفت‌ كه‌ مردم‌ عزیز استقبال‌ كرده‌اند. همیشه‌ از خداوند سپاسگزار و شاكرم‌.
امیر عفاف‌ محمد عرب‌زاده‌
آخرین‌ گفت‌وگوی‌ منوچهر نوذری‌
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید