دست و دلم به کار نمی‌رود

خستگی ساده ممكن است در اثر كارهای یكنواخت و طولانی و انجام كار در شرایط نامساعد به تدریج به‌صورت مزمن درآید.خسته نباشید! این جمله‌ای است كه بارها و بارها در طول یك روز كاری می‌شنویم یا به همكارانمان می‌گوییم. اما آیا واقعا می‌دانیم خستگی چیست؟ و آیا با راه‌حل‌های مقابله با خستگی آشنایی داریم؟
● خستگی چیست؟
خستگی حالتی است كه در آن، قدرت و توانایی افراد كم و رغبت و تمایل آنها به انجام كار و فعالیت كاهش پیدا می‌كند. هر وقت فعالیت در حد توانایی‌مان باشد و كار در شرایط مناسب انجام شود، خستگی به وجود آمده طبیعی است و معمولا با خواب و استراحت برطرف می‌شود. در واقع خستگی عادی یا فیزیولوژیك قابل جبران است اما همین خستگی ساده ممكن است در اثر كارهای یكنواخت و طولانی و انجام كار در شرایط نامساعد به تدریج به‌صورت مزمن درآید و پس از مدتی عوارض و ناراحتی‌هایی مانند كوفتگی، خواب، تب، اختلالات جسمی و روحی در فرد ایجاد كند، كه اگر در این مرحله درمان نشود، به صورت خستگی‌های مزمن، خستگی عمومی و خستگی عصبی و در نهایت خستگی مفرط درمی‌آید و تمام اعمال جسمی و ذهنی فرد را مختل می‌كند.
● چرا خسته می‌شویم؟
تا مدت‌ها خستگی را فقط ازنظر حركات عضلانی بررسی می‌كردند، اما بعد از انجام تحقیقات و مطالعات مشخص شد كه علل و عوامل جسمی و روانی زیادی در ایجاد خستگی دخالت دارند كه مهم‌ترین آنها عبارتند از:
۱) بی‌علاقه بودن به محیط كار، همكاران، كارفرما و شرایط نامناسب شغلی
۲) كار یكنواخت
۳) كم‌بودن یا زیاد بودن كار نسبت به توانایی‌های فرد
۴) مشكلات خانوادگی و مالی
۵) بیماری‌های جسمی و روحی
۶) شرایط نامناسب فیزیكی محیط كار (حرارت، روشنایی، صدا، تهویه و ...)
● درمان خستگی
اگر خستگی به صورت مزمن و پیشرفته درآید، گاهی مجبور می‌شویم از شیوه‌های درمانی كمك بگیریم.
درمان خستگی قبل از هر چیز باید به دنبال علت آن باشیم و برای رفع آن اقدام كنیم.
روش‌های گوناگونی برای درمان خستگی وجود دارد كه عبارتند از:
۱) درمان‌های فیزیكی:
ساده‌ترین درمان فیزیكی ماساژ است. برای درمان گرفتگی و كوفتگی عضلات كه در اثر انجام كارهای بدن ایجاد می‌شود، ماساژ‌ بسیار موثر است. ماساژ دادن موجب گردش بهتر خون در عضلات شده و به دفع مواد سمی كمك می‌كند. علاوه بر ماساژ در بعضی موارد می‌توان از ارتعاش، حرارت ناشی از مادون قرمز و ماورای بنفش، تحریك موضعی، حمام‌های گرم و چشمه‌های آب گرم معدنی نیز استفاده كرد.
۲) درمان‌های شیمیایی:
داروها و مواد شیمیایی مثل اكسیژن، ویتامین‌ها، آدرنالین‌، هورمون‌ها و اسیدهای آمینه می‌توانند به رفع خستگی كمك‌ كنند. استفاده از این مواد باید دقیقا زیر نظر پزشك صورت گیرد.
۳) درمان‌های عصبی:
در مواردی كه علت خستگی عصبی باشد، استفاده از داروهای آرام‌بخش برای درمان خستگی توصیه می‌شود.
۴) درمان‌های روانی:
گاه علت خستگی مشكلات روانی است. ناتوانی در حل مشكلا‌ت و چگونگی برخورد با مسائل می‌تواند موجب خستگی فرد شود كه لازم است برای حل این مشكلات مهارت‌های زندگی و كاری را آموخت و در جهت بالابردن سطح توانمندی‌ها تلاش كرد.‌
● نشانه های خستگی
در صورتی كه فرد دچار خستگی شود ممكن است نشانه‌های زیر در او دیده شود:
▪ احساس كسالت و سستی و تمایل نداشتن به ادامه كار
▪ كاهش ظرفیت كاری
▪ اختلال در عملكرد طبیعی دستگاه‌های بدن مانندجریان خون، تنفس، سیستم عصبی و...
▪ تمركز نداشتن
▪ افزایش ساعات غیبت از كار
▪ افزایش حوادث ناشی از كار
▪ تنش و پرخاشگری در محیط كار و خانواده‌
▪ كاهش توانایی انجام كارهای معمول در خارج از محیط كار
▪ اختلال در روابط اجتماعی فرد
▪ پیری زودرس و مبتلا شدن به برخی بیماری‌ها

‌فرزانه فولادبند

منبع : روزنامه سلامت