فاعل

گفتیم نهاد قسمتی از جمله است که درباره آن خبر می‌دهیم و گزاره خبری است که درباره نهاد می‌دهیم.
حال می‌گوییم:
خبری که درباره نهاد می‌دهیم بیان یکی از این چهار حالت است.
۱.انجام دادن یا انجام دادن عملی،مانند:خوردن،شکستن، پختن
۲.پذیرفتن عملی،مانند خورده شدن،شکسته شدن،پخته شدن
۳.داشتن صفتی،مانند دانا بودن،سفید بودن،گرم بودن
۴.پذیرفتن صفتی،مانند دانا شدن،گرم شدن،بیمارشدن
▪ درحالت اول کلمه‌ای که نهاد قرار بگیردکننده کار هم هست.
مثلا: اگر «اکبر» نهاد قرار بگیرد انجام دهنده عمل خوردن هم هست.«اکبر چای را خورد»
▪ درحالت دوم کلمه‌ای که نهاد قرار بگیرد پذیرنده کار است.مثلا«آش پخته شد»
▪ در حالت سوم کلمه‌ای که نهاد قرار بگیرد پذیرنده صفت است مثلا «هوشنگ بیمار شد»
به این جمله توجه کنید:
سعدی گلستان را نوشت.
در این جمله، نهاد، یعنی قسمتی از جمله درباره آن خبری داده ایم کلمه «سعدی» است. فعلی که در گزاره آمده، کاری است که از سعدی سرزده است. یعنی عمل«نوشتن گلستان» را سعدی انجام داده است. پس او کننده کار است، در دستور زبان به کننده کار، فاعل می‌گوییم، پس:
«فاعل کلمه‌ای است که انجام دادن کاری را به آن نسبت دهیم».

منبع : شبکه رشد