ارگ آبی org-e-abi

ارگ هیدرولیک ( orgue hydraulique ) نامی است برای سازی از خانواده آلات موسیقی بادی مطلق ( زبانه و بی زبانه ) که هوا را با یک سیستم فنی توسط فشار آب وارد لوله ها یا نایها می فرستد . ساختمان این ساز تشکیل می شود از یک دم ، یک محفظه ارتجاعی برای ذخیره کردن هوا به نام سومیه ( sommier ) یا ریه ارگ ، تعدادی شستی ( کلاویه ) ، تعدادی پدال و تعدادی هم نایهای بازبانه و بی زبانه .
دم تشکیل می شود از یک یا دو تلمبه که کمک می کند هوا به طرف یک قیف بزرگ که به خمره ای متصل است رانده شود . درون خمره به میزان مورد لزوم آب موجود است . فشار هوا آب را رد یک ستون بالا می راند و سبب می شود که محفظه ارتجاعی یعنی ریه ارگ به طرف بالا جمع شود و هوای موجود در محفظه را به سوی مجرایی که سر نایها به آن متصل است براند . این مجرا دارای سوپاپ یا دریچه هایی است که به شستیها یا کلاویه ها و پدالها متصل است . نوازنده دست روی هر کلاویه یا پا روی هر پدالی که بگذارد ، سوپاپ مربوط به آن نای باز می شود و هوا به درون استوانه یا زبانه نای می لغزد و آن را به نوا در می آورد . بنابراین نوازنده می تواند در آن واحد یک یا چند نای را به صدا در آورد . برای اینکه اصوات تحت کنترل نوازنده باشند و ارتعاشات یک صوت ، صوت دیگری را نپوشاند نوازنده می تواند با پدالهایی که زیر پا دارد سوپاپها را تنظیم و صوت را مهار کند .
بخش نایها تشکیل می شود از : تعداد استوانه یا نایهای بازبانه و بی زبانه که در یک صف ، عمود بر مجرای عبور هوا ، روی دریچه ها یا سوپاپها استوار شده اند . ترتیب قرار گرفتنشان هم مانند ارگهای زمان حاضر از چپ به راست قرار دارند .
وسعت صدای ارگ آبی کوچک ( ۹ استوانه ای ) دواکتاو ( دیاتونیک = فهرست مصطلحات موسیقی ) است .
این ساز در میان اهالی روم قدیم و گلها و آفریقاییها متداول بوده است و بیشتر در جشنهای ملی و سیرکها، در آمفی تئاترها و بارگاه بزرگان و کاخ امپراتوران نواخته می شده است . ارگ آبی تا قرن هشتم و نهم میلادی متداول بوده و از آن پس از اهمیتش کاسته شده و به تدریج نواختنش متروک شده است .

منبع : ایران ملودی