پسته‌های ایران سرما خورده‌اند

خسارت سرمای دیررس در اوایل بهار که به سطح وسیعی از باغات پسته در استان کرمان آسیب رساند دلیل اصلی این کاهش تولید است.استان کرمان مرکز اصلی تولید پسته ایران است که باغ‌های پسته این منطقه برای دومین سال متوالی بر اثر سرمازدگی آسیب دیده است و تأثیر نامطلوبی بر تولید پسته در این کشور گذاشته است.تولید پسته در سال گذشته ۱۸۲ هزار تن بوده و برآوردها نشان می‌دهد که امسال تولید این محصول در حدود ۱۵۰ هزار تن خواهد بود.سرمازدگی دو سال گذشته، صادرات پسته را نیز کاهش داده به‌طوری که میزان صادرات این محصول از ۲۰۷ هزار تن در سال ۸۲ به ۱۲۹ هزار تن در سال گذشته رسید و درآمد ایران نیز از رقم بی‌سابقه ۸۰۳ میلیون دلار به ۵۳۳ میلیون دلار در سال گذشته کاهش یافت.کاهش تولید تأثیر مستقیمی بر صادرات دارد و پیش‌بینی می‌شود صادرات پسته برای سومین سال متوالی همچنان روند نزولی داشته باشد.
بلای جان پسته
علاوه بر این، ایران در هشت سال گذشته بارها با محدودیت‌هائی در زمینه صادرات پسته به اروپا مواجه بوده و این اتحادیه مقررات سختی برای واردات این محصول در نظر گرفته است.براساس مقررات اتحادیه اروپا، تمام محموله‌های پسته وارداتی از ایران مورد آزمایش قرار می‌گیرد و در صورت وجود آلودگی، بازپس فرستاده می‌شود.اتحادیه اروپا شهریور ماه سال ۱۳۷۶ (سپتامبر ۱۹۹۷) ورود پسته ایران را به‌دلیل آلودگی به نوعی قارچ به نام اسپرژیلوس که منجر به آلوده شدن پسته به افلاتوکسین می‌شود ممنوع کرد. گفته می‌شود این ماده سرطان‌زاست.این ممنوعیت چهار ماه بعد در حالی برداشته شد که هیئتی اروپائی با سفر به ایران گزارشی از وضعیت بهداشتی پسته ارائه کردند.گزارش این هیئت با توصیه‌هائی برای افزایش کیفیت بهداشتی پسته در مراحل کاشت، داشت و برداشت همراه بود و سبب شد اتحادیه اروپا با تعیین مبادی ورودی معینی، مجوز واردات پسته ایران به اروپا صادر کند.اتحادیه اروپا صادرکنندگان پسته را ملزم کرد برای محموله‌های پسته حتماً باید گواهینامه رسمی دولت ایران را به همراه ارائه کنند و در صورتی که ثابت شود گواهینامه‌های صادر شده قابل اعتماد است، آنگاه از حجم بازرسی‌ها کاسته خواهد شد.ایران از چند سال پیش برنامه گسترده‌ای را برای اطمینان از رعایت استانداردهای مورد نظر اتحادیه اروپا به اجراء گذاشته و می‌کوشد جلوی صادرات پسته آلوده را به هر شکل ممکن بگیرد.
مبارزه با آلودگی
با این وجود، در سال گذشته اتحادیه اروپا تعدادی از محموله‌های صادراتی پسته را به‌دلیل آنچه وجود آلودگی خوانده شد، بازپس فرستاد و به ایران هشدار داد کنترل‌های کیفی را برای رفع آلودگی افزایش دهد و گرنه محدودیت‌های بیشتری بر واردات پسته اعمال خواهد کرد.به عقیده برخی از کارشناسان، محدودیت‌های اتحادیه اروپا برای اطمینان از سلامت و بهداشتی بودن پسته یکی از عوامل کاهش صادرات به حساب می‌آید.علاوه بر اتحادیه اروپا، بسیاری از دست‌اندرکاران تولید و صادرات پسته در داخل ایران نیز از وضعیت بهداشتی پسته ناراضی هستند و معتقدند باید برای ارتقاء کیفیت پسته و تضمین سلامت آن تلاش بیشتری صورت گیرد.بهروز غیبی، مدیرکل دفتر پسته وزارت جهاد کشاورزی، در همایش بررسی نقاط بحران تولید و فرآوری پسته که سه ماه پیش در کرمان برگزار شد گفته بود: ما در جهان زیر سؤال رفته‌ایم چرا که نمی‌توانیم مشکل پسته خود را حل کنیم.عمده نگرانی ایران برای چند سال آینده است که نهال‌های پسته به بار می‌نشینند و تولید افزایش می‌یابد و اگر این کشور نتواند از همین حالا مشکل را برطرف کند، پسته‌های تولیدی راهی به بازار نخواهد یافت و در انبارها خواهد ماند.برای همین، دولت سعی دارد باغداران را به رعایت استانداردها تشویق کند اما مشکل این است که بخش عمده‌ای از باغداران، زمین و تولید محدودی دارند و آموزش همه آنها بسیار دشوار است. به‌عنوان نمونه، شرکت تعاونی تولید‌کنندگان پسته رفسنجان که یکی از تشکل‌های پسته‌کاران است، بیش از ۶۰ هزار عضو دارد.
مشتریان جدید
اروپا همچنان مهمترین مشتری پسته ایران است ولی به گفته برخی کارشناسان، سهم ایران در این بازار ۹۰ درصد به ۶۰ درصد کاهش یافته است.ایران در سال‌های گذشته سعی کرده بازارهای جدیدی را در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و شرق آسیا برای پسته خود بیابد.پسته بعد از فرش مهمترین کالای صادراتی به غیر از نفت است که درآمد ارزی قابل توجهی را نصیب ایران می‌کند و سهم آن در صادرات کالاهای غیرنفتی به حدود ۱۴ درصد می‌رسد.
یران بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده پسته در جهان است و بیش از ۴۰ درصد تولید جهانی را در اختیار دارد.
حدود ۴۰۰ هزار هکتار از مناطق مرکزی و شرقی ایران به تولید پسته اختصاص دارد که ۲۹۵ هزار هکتار آن بارور و ۱۰۵ هکتار آن غیر بارور (نهال) است.
افلاتوکسین
مغز پسته در حال طبیعی ۵ تا ۷ درصد آب دارد و اگر به‌دلایلی میزان رطوبت آن از ۱۳ درصد بیشتر شود، قارچی به نام اسپرژیلوس در آن فعال می‌شود که ضمن فاسد کردن مغز پسته، سمی به نام افلاتوکسین از خود به‌جای می‌گذارد که برای انسان خطرناک است.راهی برای مبارزه با قارچ اسپرژیلوس که وارد مغز پسته می‌شود وجود ندارد و تنها راه مبارزه با آن، جلوگیری از ورود این قارچ به مغز پسته است. به گفته کارشناسان، باغداران باید در هنگام جمع‌آوری پسته از تماس آن با خاک جلوگیری کنند و محصول برداشت شده را از رطوبت‌دیدگی و محیط مرطوب دور نگه دارند.

منبع : روزنامه اعتماد