شنا و مشکلات پوست

با فرارسیدن فصل تابستان، هوای گرم و آفتاب شدید، جاذبه ورزش های آبی و شنا به حداکثر می رسد و خیل عظیمی از مردم اعم از زن و مرد و پیر و جوان جهت آب تنی به سوی استخرها و محلهای مجاز و غیرمجاز شنا، رو می آورند.
آیا شنا پوست و موی انسان را در معرض خطر قرار می دهد؟ آیا همراه با لذت این ورزش پرنشاط نکات ایمنی و بهداشتی خاصی وجود دارد که انسان را مجبور به رعایت آنها در خصوص حفاظت از پوست و مو سازد و سئوالات متعددی دیگر مواردی است که با جناب آقای دکتر نیلفروش زاده مطرح و پاسخ آنها در پی می آید، به همه خانواده توصیه می کنم این مصاحبه را با دقت بخوانند.
دکتر کرمانپور: آقای دکتر ضمن تشکر از وقتی که در اختیار قرار دادید لطفاً بفرمائید با شروع فصل شنا چه نکات مهمی در بدو امر از نقطه نظر مراقبت های پوست و مو مورد توجه قرار می گیرد؟
دکتر نیلفروش زاده: فصل گرم، جذابیت شنا و ورزش های آبی را افزایش می دهد و از آنجائیکه آبتنی و ورزش های مرتبط، اکثراً در فضای باز صورت می گیرد آفتاب سوختگی شایع ترین مشکلی است که در بخش مراقبت های پوستی با آن مواجه خواهیم بود، همچنین موها نیز پس از تماس طولانی با آب و سپس تبخیر این آب در اثر تابش آفتاب خشک تر می شود.
موها همچنین ممکن است سفید گردند. مردم ممکن است در استخر، دریاچه، دریا و حتی در مرداب یا آب شور شنا کنند. بنابراین هر ماده موجود در آب ممکن است برای پوست مشکل ساز باشد از جمله آلوده کننده ها، داروها، مواد شیمیایی موجود در آب، میکروارگانیسم ها، جلبک ها، کرم ها، نباتات، مرجان ها و سنگ های تیز که می توانند هر کدام مشکل خاص خودشان را در افراد ایجاد نمایند بطور مثال بعلت استفاده از سولفات مس برای کنترل خزه و جانوران ذره بینی امکان دارد موهای بلوند و سفید در تماس با آب سبزرنگ شوند. کلراین می تواند چشم ها را سوزانده آنها را قرمز و تحریک کند و همچنین باعث خشکی پوست و مو شود، عفونت قارچی پاها نیز زیاد دیده می شود.
امکان دارد پوست بعلت تماس زیاد با لباس شنا خیس، سفید و متورم شود و این موضوع باعث عفونت قارچی ثانویه شود. همچنین یک ناراحتی معروف به بثورات خزشی ناشی از ورود انگل به پوست وجود دارد که در مدفوع سگ و گربه یافت می شود و ممکن است در ساحل وجود داشته باشد. سائیدگی های ناشی از برخورد با کناره های سخت استخر یا تخته سنگ ها اگر معالجه نشوند نیز احتمالاً منجر به عفونت پوست می شوند.
همیشه بایستی پس از شنا، حمام یا دوش بگیرید، برای کنترل خشکی پوست به تمام سطح بدن لوسیون مرطوب کننده بمالید، موها را با شامپو بشوئید و در صورت لزوم نرم کننده بزنید و سپس لباس های تمیز و خشک به تن کنید. به بریدگیها و سائیدگیهای غیر عادی توجه سریع نمائید، اگر موهایتان به سبزی گرائید، با آرایشگر مشورت نمائید تا رنگ مو را کنترل کند. اگر دچار آفتاب سوختگی یا ناراحتی پوستی شدید با متخصص پوست مشورت نمائید.
دکتر کرمانپور: مواردی که فرمودید بصورت عمومی اتفاق می افتد و می تواند شناگران را به مراقبت های بیشتر وادارد اما اگر اجازه دهید موضوع را کمی تخصصی تر نمائیم. اصولاً شایعترین بیماریهای ناشی از شنا در استخرها و سواحل دریا از نقطه نظر متخصصین پوست و مو چیست؟
دکتر نیلفروش زاده: سئوال مهمی مطرح کردید، پاسخ به این سئوال هم می تواند نظر شناگران و متصدیان مرتبط را به عنوان افراد در معرض خطر جلب نماید و هم نظر پزشکان عمومی که اصولاً در خط اول مواجهه با کسانی هستند که با مشکلات خاص فصل شنا به آنها مراجعه می نمایند.به طور کلی بعضی از مشکلات پوستی شایع در شناگران را می توان چنین برشمرد:
▪ Swimmer’s Xerosis :
یا پوست خشک که در شناگران شایع است.
علت این پدیده حل شدن و از بین رفتن تدریجی چربی محافظ پوست است که منجر به کاهش رطوبت لایه شاخی شده و سبب ایجاد یک پوست خشک،‌ پوسته پوسته و خارش دار می شود. این وضعیت با دوش گرفتن های داغ و طولانی که شناگران به انجام آن شهرت دارند و نیز باقیماندن بمدت طولانی در جکوزی های گرم بدتر می شود.
برای رفع این معضل: می توان با کاهش مدت دوش گرفتن و در واقع یک دوش سریع با آب ولرم از خشکی بیش از حد پوست جلوگیری کرد و از صابون های ملایم تر استفاده نمود. همچنین باید از یک نرم کننده با پایه روغن بلافاصله پس از خشک کردن بدن با حوله استفاده کرد. وازلین ساده یا روغن معدنی یک مرطوب کننده خوب و ارزان قیمت است. داروهای ترکیبی حاوی کورتون موضعی در صورت تبدیل خشکی پوست به اگزما ضرورت پیدا می کنند و میزان استروئید بستگی به وضعیت بیماری دارد.
▪ التهاب پوست در اثر پوشیدن لباس شنا (Bikini bottom) :
ممکن است پس از یک روز استفاده طولانی مدت از یک مایوی مرطوب و تنگ و چسبان این حالت اتفاق بیفتد که در واقع یک التهاب عفونی عمیق(فولیکولیت باکتریال عمیق) با درگیری شایع میکروبهایی مانند استرپتوکوک و استاف طلایی است و بیمار دچار توده های زیر پوستی عمیق ملتهب و سفت در طول ناحیه باسن می شود. یک دوره آنتی بیوتیک درمانی سیستمیک (مثل سفالکسین برای ده روز) در این موارد لازم است. کشتهای پوستی برای شناسایی موارد استاف طلایی مقاوم به متی سیلین در ۳۵% مناطق جغرافیایی کمک کننده است. استفاده از آب گرم در مناطق درگیر به تسریع درمان کمک می کند.
▪التهاب فولیکول با لوله آب داغ (فولیکلیت Hot- tube):
توسط نوعی باکتری به نام سودوموناآئروژینازا ایجاد شده و در افرادی که از whirpool یا استخرهای آبهای گردان و جکوزی با لوله های داغ استفاده می کنند دیده می شود. نواحی تماس داده شده با آب داغ ضایعات پوستی بصورت دانه های برجسته قرمز رنگ و یا چرکی پیدا میکند که خودبخود در طول ۷ تا ۱۰ روز خوب می شوند. ممکن است سندروم پای داغ سود و مونا(pseudomonas hot foot syndrome) به شکل برجستگی های زیرپوستی حساس روی پاشنه پای بچه ها پس از استفاده از جکوزی دیده شود.درمان معمولا حمایتی و با استفاده از داروهای ضد خارش خوراکی است. کمپرس اسید استیک ۵% بمدت ۲۰ دقیقه دوبار در روز نیز علائم را بهتر می کند. در صورت وجود علائم عمومی (مثل تب و لرز و برجستگی های غدد لنفاوی) یک دوره درمان با آنتی بیوتیک خوراکی با تجویز پزشک توصیه می شود. رساندن کلرین کافی و کنترل PH لوله های آب می تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند.
▪ حساسیت پوستی آلرژیک نسبت به وسایل شنا:
چند ضایعه پوستی منحصراً توسط وسیله شنا ایجاد می شود سودای(درماتیت) غواصی توسط یک حساسیت پوستی آلرژیک به عینک شنا یا ماسک غواصی ایجاد می شود و علائم آن عبارتند از قرمزی،‌ خارش و گاهی ضایعات ترشحی یا دلمه بستن در قسمت تحت تماس. سودای لباس غواصی، گردن،‌ تنه و اندام ها را به علت آلرژی تماسی نسبت به مشتقات تیوره آ (thiourea) درگیر می کند و باید آن را از جوش های ناشی از فشار افتراق داد.
حساسیت پوستی نسبت به گیره بینی، گوشی ها و وسایل دیگر شنا نیز ممکن است دیده شوند. درمان: test پوستی می تواند در تایید تشخیص درماتیت (التهاب پوستی) تماسی آلرژیک نسبت به وسایل شنا کمک کند. استروئید موضعی یا خوراکی و آنتی هیستامین برای درمان موارد حاد و شدید استفاده می شود. باید به بیمار توصیه کرد که از مواد ایجاد کننده آلرژی دوری کنند ( مثل استفاده از عینکهای شنای بدون لاتکس).
▪ برجستگی گرهی(گرانولوم) استخر شنا:
این بیماری به علت نوعی میکروب از خانواده میکوباکتریوم به نام مارینوم (marinum) که یک میکوباکتریوم آتیپیک است در آکواریم های خانگی و آب شور ایجاد می شود. پوست، برجستگی های سطحی یا عمقی قرمز تا تیره دارای سفتی و دلمه روی زانوها، آرنج یا سطح پشتی دستها و پاها پیدا میکند که ممکن است بعد زخمی شوند. علائم اغلب مختصرند ولی ممکن است درد و خارش موضعی دیده شود.برای درمان آنتی بیوتیک خوراکی لازم است و درمان ۴ تا ۶ هفته پس از فروکش علائم کلینیکی ضایعات ادامه پیدا کند.
▪ خارش شنا گران یا درماتیت لاروی (cercarial dermatitis ):
یک واکنش آلرژیک نسبت به لارو نوعی کرم است که با خارش و دانه های قرمز موقتی همراه است که پس از شنا بصورت لکه و دانه های برجسته قرمز ظاهر شده و در عرض چند روز ناپدید می شوند. اگر مناطق درگیری بزرگ نباشد نیازی به درمان ندارد. آنتی هیستامین خوراکی و کمپرس سرد همراه با کورتون موضعی با قدرت متوسط ممکن است مفید باشد.
▪ قارچ تینه آ پدیس یا قارچ کف پا: این قارچ پوستی روی کف پا و کناره های پاشنه و پنجه پا رشد می کند و به علت اینکه معمولا شنا گران با پاهای برهنه در محوطه استخر راه می روند به آسانی قابل انتقال به دیگران می باشد علائم می تواند شامل لکه های قرمز یا قهوه ای همراه با پوسته پوسته شدن و گاهی ایجاد تاول باشد.
برای رفع این مشکل از درمانهای رایج موضعی ضد قارچ می توان بهره گرفت.
اگر PH آب استخر شدیدا قلیایی یا شدیدا اسیدی باشد می تواند سبب گلو درد، تحریک و سوزش پوست و چشمها شود. PH آب استخر باید در حدود ۴/۷ نگه داشته شود. گاهی ممکن است شنا در استخر سبب سبز شدن موهای روشن شود. در این صورت میزان مس موجود در آب استخر زیاد است و این ممکن است به علت اسیدی بودن آب استخر باشد که مس موجود در لوله های آب را حل کرده و سبب تغییر رنگ موهای روشن و رنگ کرده میشود و در آخر کلرامین ها، ترکیباتی هستند که در محیط استخرهای شنا وجود دارند و می توانند سبب موارد زیر شوند:
- سوزش و قرمزی چشم
- احساس سوزش از بینی به گلو و ریه
- پوست خشک و خارش دار و موهای خشک
- دشواری در تنفس بخصوص در بچه های کوچک
دکتر کرمانپور: آقای دکتر در بخش آخر مصاحبه و جهت یادآوری ببیشتر اگر امکان دارد بفرمائید از نقطه نظر بهداشتی،یک شناگر چه زن و چه مرد چه نکات مهمی را باید رعایت کند تا از خطر ابتلا به بیماریهای پوستی در امان بماند.
دکتر نیلفروش زاده: شنا با پیشرفت امکانات دیگر در قالب فصل خاصی نمی گنجد اما علی ایحال فصل گرم بهانه است که آمار شناگران و بازیهای آبی افزایش یابد لذا این توصیه ها می تواند جهت تمام فصول در نظر گرفته شود. مهمترین نکته مانند سایر رشته ورزشی رعایت بهداشت فردی است. باید از لباس شنا و وسایل شنای تمیز و کاملاً خصوصی استفاده نمود.
و پس از شنا همه لباس ها و وسایل را با مواد شوینده شست و خشک کرد. قبل و بعد از شنا می بایست دوش گرفت و قبل از وارد شدن به محوطه استخر از حوضچه های مخصوص کلر عبور گرد. بهتر است در محوطه استخر از دمپایی استفاده شده و از آنها در محل های دیگر استفاده نشود. استفاده از روغن های مخصوص شنا برای جلوگیری از آفتاب سوختگی توصیه می شود. پس از شنا بهتر است موها با شامپو شسته شده و به آنها نرم کننده زده شود. همچنین استفاده از کرم ها و لوسیون های بدن از خشکی پوست جلوگیری می کند.
در صورت حساسیت پوستی نسبت به وسایلی مانند عینک شنا، بازوبند و غیره بهتر است از یک نوع ضد حساسیت یا بدون لاتکس استفاده کرد و در آخر در صورت وجود هر گونه ضایعه پوستی پیش از رفتن به استخرهای عمومی بهتر است به پزشک متخصص مراجعه نمود.

نقل از مجله زندگی سالم، شماره اول : www.zendegisalem.ir

منبع : مرکز پیوند موی جردن