بسیاری از ما بدون تربیت اقتصادی بزرگ می‌شویم

با اینكه دیگر بچه نیست و سنش از ۲۵ سال هم گذشته اما هنوز نمی‌داند چگونه باید پول‌هایش را خرج كند.اگر اول ماه ۵۰۰هزار تومان به او بدهید، یك هفته مانده به آخر ماه پول ندارد و باز هم دست از پا درازتر با قرض و قوله‌هایی كه بالا آورده پیش شما برمی‌گردد. اصلاً به خودتان رفته است، به نوجوانی و جوانی شما. شما هم بلد نبودید پس‌انداز كنید و خرج و دخلتان را طوری تنظیم كنید كه آخر ماه به آشوب و دلهره نیفتید. اما عذاب می‌كشید از كوره در می‌روید، سر او داد می‌زنید و به این فكر می‌كنید كه چرا فرزند شما آدم نمی‌شود و حد و حدود خرج و دخلش را نمی‌داند. چند روزی با همدیگر قهر می‌كنید و به كودكی‌هایش فكر می‌كنید به آن روزها كه هیچ وقت از قلكی كه برایش خریده بودید هیچ صدایی بلند نمی‌شد.
● تربیت اقتصادی
بسیاری از ما بدون هیچ تربیت اقتصادی بزرگ می‌شویم. باز هم بسیاری از ما فرزندانی تربیت می‌كنیم كه از اقتصاد چیزی نمی‌دانند. شانه بالا می‌اندازیم و می‌گوییم: ما كه از علم اقتصاد چیزی نمی‌دانیم. در صورتی كه اصلاً لازم نبوده علم اقتصاد خوانده باشیم همان‌طور كه بسیاری از ما علوم تربیتی نخوانده‌ایم اما بسیاری مواقع فرزندان بسیار خوبی تربیت می‌كنیم كه جامعه پذیرای آنها است و آنها را تحسین می‌كند، پس چه می‌شود كه نمره ما در درس تربیت اقتصادی فرزندانمان خیلی بد می‌شود و گاه با تمام درس‌هایی كه می‌دهیم فرزندانمان در زندگی اقتصادی مردودی می‌آورند؟به نظر شما اولین گام در راه تربیت اقتصادی چیست؟ روان‌شناسان و جامعه‌شناسان و اقتصاددانان به آن جواب داده‌اند: پول توجیبی! هرچند به نظر می‌رسد همه ما با این واژه و چگونگی آن آشنا هستیم و هر هفته یا هر ماه با دادن مقداری پول فرزندمان را خوشحال می‌كنیم، اما در بسیاری مواقع عدم شناخت درست از این واژه كاربردی باعث می‌شود نه تنها به فرزندانمان چیزی بیاموزیم و آنها را با زندگی آشنا كنیم كه حتی موجب مسائل و مشكلات بسیاری می‌شود.
● پول توجیبی چیست؟
اشتباه است اگر فكر كنیم پول توجیبی پاداش رفتار خوب یا حق‌الزحمه كاری است و ما می‌توانیم با در نظر گرفتن و یا صرف‌نظر كردن از آن به عنوان عاملی برای فشار به كودكانمان استفاده كنیم و او را مجبور به فرمانبرداری از خودمان كنیم. پول توجیبی قبل از اینكه بخواهد بخشی از نیازهای مادی فرزندمان را رفع كند یك وسیله آموزشی و تربیتی است. در فرهنگ‌های مختلف به وسیله پول‌توجیبی سعی می‌شود مسوولیت و حق انتخاب و پس‌انداز به فرزندان آموخته شود. به وسیله در نظر گرفتن پول‌جیبی به آنها امكان تجربه عملی یك موقعیت اقتصادی را می‌دهیم و درهای ورود آنها را به دنیای آدم‌بزرگ‌ترها باز می‌كنیم و به آنها امكان می‌دهیم با مسائل مالی اطراف خود آشنا شوند و یاد بگیرند چگونه از پولی كه در اختیار آنها قرار گرفته استفاده كنند.
● سن پول توجیبی
تحقیقات انجام گرفته درباره پول‌توجیبی نشان داده سن گرفتن پول‌توجیبی می‌تواند از دهه دوم زندگی افراد شروع شود. یعنی زمانی كه آنها وارد اجتماع شده‌اند با افراد بسیاری در مدرسه و محیط بیرون تماس دارند و توانایی شناخت پول و مكان‌های برآورده‌ كردن نیازهایشان را می‌دانند. البته در مواردی توصیه می‌شود با تمرین‌های كوچك‌تر مثل خرید یك قلك و جمع كردن پول از سن ۳ ـ ۴ سالگی فرزندتان را با پس‌انداز آشنا كنید كه این مورد درباره ۲ طبقه بسیار توصیه می‌شود. اول طبقه خانواده‌های ثروتمند و دوم خانواده هایی كه از موقعیت پایینی برخوردار هستند و به نوعی زندگی‌شان با میزان پولی كه دارند (و یا ندارند) با دیگران متفاوت است.
● چقدر پول توجیبی بدهیم؟
قبل از اینكه درباره میزان پول‌توجیبی صحبت كنیم لازم و ضروری است فرزندانمان را با وضعیت اقتصادی خانواده آشنا كنیم و به آنها بیاموزیم كه در چارچوب امكانات مالی خانواده می‌توانند پول توجیبی داشته باشند. در اختیار قرار دادن میزان زیادی پول توجیبی كه هیچ سنخیتی با موقعیت خانواده ندارد، می‌تواند به درك ناصحیح كودك از موقعیت خود منجر شود و خانواده‌ها شاید بتوانند تا زمان ۱۱ ـ ۱۰ سالگی آن را طاقت بیاورند و غیرواقعی جلوه دهند اما بعد از گذشت این سال‌ها و پا گذاشتن كودك به سن نوجوانی شاهد شخصیتی زیاده‌خواه و پرتوقع هستیم كه به هیچ وجه نمی‌خواهد موقعیت خانواده را درك كند. در این مورد نه تنها فرد در ارتباط با خانواده‌اش دچار مشكل می‌شود كه خودش هم با شخصیت خودش درگیری پیدامی‌كند. به‌طور خلاصه پول توجیبی نباید نه به آن اندازه زیاد باشد كه ارزش خود را از دست بدهد و كودك با خیال راحت پول خرج كند بدون اینكه با خود حساب و كتابی داشته باشد و نه باید به آن اندازه كم باشد كه كودك برای رفع نیازهای خود به اعمال نادرست و راه‌های خلاف كشیده شود.
● پول توجیبی ماهانه یا هفتگی
پول توجیبی باید از قاعده و نظم خاصی برخوردار باشد. مثل روزانه، هفتگی و یا ماهیانه. دلایل دیركرد آن هم باید معقول و منطقی باشد و نباید به خاطر موارد دیگر مثل تنبیه و یا حتی تشویق زمان و میزان آن تغییر كند. اما برای كودكانی كه سن كمتری دارند می‌تواند برنامه‌ریزی به‌صورت روزانه و یا هفتگی باشد
● نظارت بر پول توجیبی
شما می‌توانید خیلی راحت و آسان و بدون هیچ زحمتی تمام نیازهای فرزندانتان را رفع كنید. آنها را تا مدرسه ببرید و برگردانید، تغذیه درون كیفش بگذارید خلاصه اینكه از مهم‌ترین چیزها تا جزیی‌ترین‌ها مثل بند كفش و تراش را برایش بخرید و نگران دیر و زود شدن و خوب بودن و نبودن پولی كه به او می‌دهید نباشید. اما او را از یادگیری بخش مهمی از زندگی كه اقتصاد و دخل و خرج است محروم می‌كنیم. خلاصه اینكه به جای دادن ماهی به فرزندتان ماهیگیری یاد بدهید اما حتماً بالای سر این ماهیگیرها باشید و غیرمستقیم نظارت داشته باشید چرا كه همان‌قدر كه پول توجیبی می‌تواند راهی برای به‌دست آوردن یك مهارت بزرگ زندگی باشد، می‌تواند شما و فرزندتان را به مخمصه هم بكشاند. به همین خاطر است كه كارشناسان علوم تربیتی توصیه می‌كنند حتماً بر چگونگی خرج شدن پول توجیبی فرزندتان نظارت داشته باشید. البته نباید نظارت شما به گونه‌ای باشد كه فرزندتان عطای پول توجیبی را به علت هر لحظه محاكمه شدن توسط شما به لقایش ببخشد و برای همیشه خاطره‌ای تلخ در ذهنش بماند.
● پا در كفش بزرگ‌ترها
كودكان همیشه مشتاق ورود به دنیای بزرگ‌ترها هستند. پاهای كوچكشان را در كفش‌های بزرگ‌ آنها می‌كنند، عینكشان را به چشم می‌زنند و این شما هستید كه میان این همه بازی كودكانه می‌توانید راه‌های درست وارد شدن به این دنیای بزرگ را به آنها نشان دهید. راه‌هایی كه تنها در چارچوب تربیت‌های اخلاقی خلاصه نمی‌شود. راه‌هایی كه به آنها كمك می‌كند تا ارزش بسیاری چیزها همچون پول را بدانند. شرایط و امكانات اقتصادی مختلف را تجربه كنند و یاد بگیرند چگونه از پولی كه در اختیارشان قرار گرفته بیشترین و البته مناسب‌ترین استفاده را بكنند. اعتماد به نفس برای زندگی، مساوات طلبی، میل به استقلال داشتن و آینده‌نگری از جمله نتایجی است كه ارتباط تنگاتنگی با پول توجیبی دارد. پولی كه بسیاری كارشناسان معتقدند میزان آن مهم نیست بلكه مهم‌تر از آن تجربیاتی است كه همین پول كوچك برای روزهای آینده به ارمغان می‌آورد.

منبع : روزنامه تهران امروز