وضعیت زنان در ترکیب بازار کار سوئد و هلند

در حالی‌كه در بسیاری از نقاط و مناطق جهان، دولت‌ها همچنان نسبت به حقوق زنان بی‌توجه هستند و بهای این غفلت را هم به صورت افزایش هزینهء سلامت خانواده، بروز ناهنجاری‌های اجتماعی و اقتصادی می‌دهند، در تعدادی از كشورها طی چند دههء گذشته حركت به سوی توجه كافی به موقعیت و وضعیت زنان آغاز شده و این قشر از جامعه شاهد كاهش محدودیت‌های اجتماعی وتبعیض شغلی و اقتصادی خود هستند. در مقالهء حاضر به طی شدن این روند در دو كشور سوئد و هلند اشاره شده است.
● هلند
▪ بازار كار و درآمد زنان
میزان مشاركت زنان در بازار كار و مشاركت آن‌ها هنوز بسیار كم‌تر از مردان است. این گفته تقریبائ در مورد تمام جنبه‌های مشاركت‌آن‌ها از جمله شغل، تخصص و رشته‌های‌شغلی و نیز سطح كار صادق است. زنان همچنین در هفته ساعات كم‌تری در مقایسه با مردان كار می‌كنند. كم‌تر بودن متوسط ساعات كاری و كوتاه‌تر بودن سابقهء كاری آن‌ها (به سبب دور شدن مكرر آن‌ها از محیط كار) باعث تضعیف موقعیت شغلی زنان و كاهش توانایی آن‌ها در ارتقا به شغل‌های مدیریتی یا سطح بالا می‌شود.
البته طی سه دههء پیش درصد مشاركت زنان در بازار كار از ۳۴ درصد به ۵۴ درصد رسیده است. انتظار می‌رود این روند همچنان تداوم یابد زیرا در حال حاضر تعداد بیش‌تری از دختران از سطح تحصیلاتی برابر پسران برخوردار هستند و این امر باعث می‌شود زنان در آغاز فعالیت شغلی خود از موقعیت مساوی مردان بهره‌مند باشند.
هرچه سطح تحصیلات مردان و زنان بالاتر باشد، میزان حضور آن‌ها در بازار كار بیش‌تر است.
در هلند درصد زنان شاغل ارتباطی مستقیم با سطح تحصیلات آن‌ها دارد به همین دلیل حضور زنان با سطح تحصیلاتی و مهارتی كم، بسیار پایین‌تر از زنان تحصیل‌كرده و ماهر است. در سال ۲۰۰۴ تنها ۱۹ درصد زنان با سطح سواد ابتدایی در مشاغل مختلف حضور داشتند در حالی كه ۸۱ درصد زنان با تحصیلات دانشگاهی، مشغول كار بودند. از سوی دیگر درصد زنان تحصیل‌كرده‌ای كه پس از مادر شدن به بازار كار برمی‌گردند دو برابر زنان با سطح مهارتی و تحصیلاتی پایین است و آمار و ارقام نشان می‌دهد این تفاوت در حال افزایش یافتن است.
هنگامی كه زنان كم‌مهارت یا مهارت پایین به دلیل بچه‌دار شدن بازار كار را ترك می‌كنند اغلب هرگز بازنمی‌گردند. این امر باعث ضررهای متعدد اقتصادی می‌شود زیرا برای آموزش این زنان هزینه شده و از سوی دیگر تركیب نیروها در بازار كار به شكلی پیش‌بینی نشده تغییر می‌كند.
تركیب بازار كار بر وضعیت اجتماعی زنان تاثیر می‌گذارد. هنگامی كه تعداد اندكی زن در بازار كار حضور دارند، دسترسی آن‌ها به درآمد مستقل كم‌تر از مردان است. این امر تا اندازه‌ای حاصل تعداد زیاد كاركنان زن نیمه‌وقت و سطح نسبتائ پایین شغل‌هایی است كه زنان برعهده می‌گیرند، در دههء گذشته به‌طور متوسط دستمزد زنان ۲۵ درصد پایین‌تر از مردان بوده است. تفاوت پرداخت بین زنان و مردان حاصل تفاوت‌ها در ماهیت شغل‌هایی است كه زنان و مردان برعهده می‌گیرند. همچنین زنان شش برابر بیش از مردان در شغل‌های نیمه‌وقت حضور دارند.
▪ شغل نیمه‌وقت
اشتغال نیمه‌وقت خصوصائ برای زنان یكی از راه‌های تركیب شغل‌های رسمی با فعالیت‌های روزانه است. دولت قصد دارد با هدف تشویق مردان به گرفتن كارهای نیمه‌وقت و توزیع متوازن‌تر اشتغال نیمه‌وقت بین زنان و مردان، تعداد شغل‌های نیمه‌وقت را افزایش دهد.
▪ تحصیلات
در هلند تحصیل برای دختران و پسران بین سنین پنج تا ۱۶ سال اجباری است. نام‌نویسی كودكان در مدارس طی سال‌های اخیر خصوصائ بین دختران رشد كرده است در نتیجه دختران در سن ۱۸ سالگی اكنون در آموزش تمام‌وقت مشابه پسران مشاهده می‌شوند.
اگرچه میزان حضور زنان و دختران در اشكال مختلف آموزش مشابه مردان بوده اما در انتخاب رشته‌های تحصیلی تشابهی بین آن‌ها نیست. برای مثال در رشته‌های فن‌آوری و فن‌آوری اطلاعات زنان تمایل كم‌تری به تحصیل نشان می‌دهند. در سال ۱۹۹۳ دروس اولیهء این رشته‌ها در مدارس ابتدایی و راهنمایی گنجانده شد تا دختران به سوی آن گرایش پیدا كنند.
● سوئد
در سوئد فرصت مساوی به معنای حقوق، مسوولیت‌ها و فرصت‌های برابر برای زنان و مردان برای اشتغالی است كه زمینهء استقلال اقتصادی، نگهداری از فرزندان و مشاركت در سیاست، اتحادیه‌ها و دیگر فعالیت‌های اجتماعی را فراهم می‌كند.
واژهء تساوی به تشابه در روابط بین تمامی اشخاص و گروه‌ها در جامعه اشاره دارد. این مفهوم در اعتقاد به یكسان بودن همهء افراد از لحاظ ارزش، صرف‌نظر از جنس، نژاد و مذهب ریشه دارد. یكی از مهم‌ترین جنبه‌های تساوی، تساوی فرصت‌هاست.
تساوی فرصت‌ها، جنبه‌های كمی و كیفی دارد. جنبهء كمی به معنای توزیع مساوی زنان و مردان در تمام حوزه‌های جامعه از جمله آموزش، كار و ساختار قدرت است. منظور این است كه تركیب حضور زنان و مردان در هر گروه ۴۰ به ۶۰ یا پنجاه پنجاه باشد. اگر زنان بیش از ۶۰ درصد نیروها را تشكیل دهند، این گروه تحت تسلط زنان محق می‌شود. جنبهء كیفی تساوی به معنای این است كه به دانش، تجربه و ارزش‌های هر دو گروه زنان و مردان ارزش یكسان داده می‌شود و از این ویژگی‌ها به‌طور یكسان استفاده می‌شود.
در اواسط دههء ۱۹۷۰ پارلمان سوئد تصمیم گرفت با تغییراتی بلندمدت، شرایط را برای زنان و مردان فراهم كند تا بتوانند نگهداری از فرزندان را با كار، فعالیت سیاسی و اجتماعی تركیب كنند.
در این سند كه با نام "هدف برابری است" منتشر شد، اهداف زیر ذكر شده بود:
۱) حق كار برای همه
۲) كاهش ساعات كار
۳) حق خانواده‌ها در بهره‌مندی از خدمات حمایتی دولتی برای نگهداری از كودكان
۴) افزایش مشاركت مردان در كارهای منزل و نگهداری از كودكان
۵) فعالیت مساوی سیاسی و اجتماعی مردان و زنان
در سال ۲۰۰۰ نیز تدابیری با اهداف زیر اتخاذ شد:
۱) حذف تبعیض آموزشی
۲) حذف تبعیض شغلی
۳) بهبود شرایط زنان در محیط كار
۴) پرداخت دستمزد مساوی برای كار یا ارزش یكسان به زنان و مردان
۵) افزایش مشاركت مردان در نگهداری از كودكان در خانه
۶) تضمین اجتناب از خشونت وابسته به جنسیت
۷) افزایش مشاركت زنان در نهادهای تصمیم‌گیری و مشاوره‌ای
همچنین برنامهء ملی اقدام در جهت اهداف یاد شده شامل موارد زیر است:
۱) تلاش برای افزایش حضور زنان در شغل‌های مدیریتی و دیگر جایگاه‌های بالا در شركت‌ها
۲) تلاش برای تشویق مردان به برعهده گرفتن سهمی بالاتر در نگهداری از كودكان
۳) تحقیق دربارهء منابع و قدرت مالی زنان و مردان
۴) ارزیابی و اتخاذ تدابیری برای كاهش تفاوت پرداخت دستمزد به زنان و مردان در شغل‌های مشابه
۵) تشكیل بانك اطلاعات دربارهء سلامت زنان
۶) اتخاذ تدابیری برای بهبود شرایط سلامتی زنان در كل و جلوگیری از دچار شدن آن‌ها به بیماری‌های شغلی
دولت سوئد با‌ هدف اجرای تدابیر اتخاذ شده برای بهبود وضعیت زنان، فعالیت‌هایی را آغاز كرده كه مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
۱) تشكیل نهادهایی جهت تحقیقات آماری و شفاف‌سازی وضعیت دقیق زنان
۲) تحقیق دربارهء تمامی مسایل زنان
۳) تحلیل پیشنهادهای مطرح شده و تصمیم‌های اتخاذ شده در امور سیاسی مختلف از منظر جنسیتی در سطح ملی، منطقه‌ای و محلی
۴) استخدام متخصصان و مشاوران در سطح كشور دربارهء موضوعات زنان
۵) آموزش نیروی انسانی متخصص امور مختلف زنان
این در حالی است كه از پیش مقدمات برای تسهیل مشاركت زنان فراهم شده است. برای مثال از ۳۴۹ نمایندهء مجلس سوئد، ۳/۴۵ درصد زن هستند، یعنی از سال ۱۹۷۱ تاكنون تعداد نماینده‌های زن در مجلس سوئد سه برابر شده است. همچنین اكثریت اعضای كمیته‌های مجلس كه مهم‌ترین وظایف سیاست‌گذاری را انجام می‌دهند، زن هستند. از سوی دیگر در دولت سوئد، ۱۱ وزیر زن و ۱۱ وزیر مرد هستند.
جمعیت سوئد حدود ۹ میلیون نفر است و از این تعداد ۴/۴ میلیون نفر نیروی كار محسوب می‌شوند. بیش از نیمی از جمعیت این كشور زن هستند و در سال ۲۰۰۳، ۷۸ درصد زنان در سن ۲۰ تا ۶۴ سال شاغل بودند. قانونائ زنان حق دارند در تمامی شغل‌ها مشغول فعالیت شوند.

منبع: سایت مركز آمار سوئد
ترجمه: محمدعلی آذری‌نیا

منبع : بازار کار