سینمای پرسش

کار همه کسانی که دستی در تبلیغات دارند، چه تبلیغات سیاسی و چه تبلیغات تجاری، ساده‌سازی دنیای پیچیده‌ای است که در آن زندگی می‌کنیم، تقسیم دنیا به دوگانه‌هایی است که یگانه‌ای از آن را ترجیح می‌دهیم بر یگانه‌ای و بر آن مهر خوب و مناسب و مطلوب می‌زنیم تا بر یگانه‌ای دیگر مهر بد و نامناسب و نامطلوب زده باشیم. سینمای ایران نیز اغلب بر همین مدار می‌گردد و مبنایش تقسیم‌بندی آدم‌ها در چارچوب همین دوگانه‌ها است. دوگانه‌سازی یا همین ساده‌سازی‌ها باعث می‌شود که از پیچیدگی‌های آدم‌ها غفلت شود و جزئیات کوچکی که زندگی ما را می‌سازد به نفع یک حکم کلی نادیده گرفته شود. حکم‌های کلی معمولا‌ مطلق و مرعوب‌کننده‌اند و در مقابل پرسش مقاومت می‌کنند.
پرسش کردن مهم‌ترین واکنش به این وضعیت است اما پرسش در سینمای ما جای چندانی ندارد. سینماگر دوست دارد در مقام صادرکننده یک یا چند حکم کلی و مطلق و مرعوب‌کننده با مخاطبش سخن بگوید. فیلم <درباره الی...> سینمای پرسش است، سینمایی است که بیش از اینکه دغدغه صدور حکم داشته باشد، من و شمای مخاطب را در مقابل پرسش‌های بی‌شماری قرار می‌دهد که شاید بتوان با ساده‌سازی‌های رایج برای آنها جوابی دست و پا کرد اما این جواب‌ها قانع‌کننده نیستند و خود در مقابل پرسش‌های دیگر فرو می‌ریزند. اصغر فرهادی در مقام کارگردان از وسوسه قضاوت و صدور حکم عبور کرده است تا مخاطبانش را در تجربه‌ای ناآشنا شریک کند. کارگردان در این فیلم از یک سفر دسته‌جمعی به شمال موقعیتی هولناک می‌سازد تا نشان دهد قضاوت چقدر پیچیده و _قضاوتهای انسانی چقدر در معرض خطا است. درباره الی... تنها فیلم تاریخ سینمای ایران است که پرسش را بر صدور حکم مطلق و مرعوب‌کننده ترجیح می‌دهد.

علی‌اصغر سیدآبادی

منبع : روزنامه اعتمادملی