چاپخانه‌ داران و رویای معافیت از مالیات

بنابه آنچه از تاریخ برمی‌آید اولین چاپخانه‌ خاورمیانه در ایران تاسیس شده است. شخصی به نام خاچاطور كه از سال ۱۶۲۰ میلادی برابر ۹۹۹ خورشیدی پیشوای دینی ارامنه اصفهان شناخته شد با افتتاح اولین چاپخانه خاورمیانه در اصفهان مهم‌ترین فعالیت زندگی‌اش را به انجام رساند.
این چاپخانه با تلاش و جدیت روحانیون كلیسای وانك مهیا شده بود. اولین كتابی كه در این چاپخانه چاپ شد «زبور داوود» نام داشت كه به سال ۱۶۳۸ میلادی برابر با ۱۰۱۷ خورشیدی یعنی ۳۶۹ سال پیش بازمی‌گردد. از این كتاب ۵۷۲ صفحه‌ای تنها یك نسخه باقی است كه آن هم در كتابخانه بادلیال دانشگاه آكسفورد نگهداری می‌شود. روزنامه و كتاب را همزاد چاپ می‌دانند و وابسته بودن آنها به این صنعت حیاتی به گونه‌ای است كه صنعت چاپ را مادر فرهنگ می‌دانند.
اما شاید اگر خاچاطور می‌دانست با گذشت ۳۶۹ سال از تاسیس اولین چاپخانه ایران و خاورمیانه، چاپخانه‌داران اینچنین در مضیقه قرار می‌گیرند عطای این كار را به لقایش می‌بخشید و هیچگاه چنین میراثی برای هم‌صنفان قرن بیست و یكمی خود به جای نمی‌گذاشت.
در حال حاضر چاپخانه‌داران به مهجور ماندن صنعت چاپ در میان دیگر صنایع كشور محكومند. آنها مشكلات مالی را عامل برون‌رفت نزدیك به هزار كارگر چاپخانه از این صنف قلمداد می‌كنند. نایب رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران تهران همسو نبودن قوانین را موجب بروز بسیاری از مشكلات در این صنف می‌داند. موضوع مالیات سال‌هاست كه مورد مناقشه چاپخانه‌داران و وزارت امور اقتصادی و دارایی است. چاپخانه‌داران معتقدند به این دلیل كه مجوز فعالیت خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت می‌كنند باید براساس قانون به مانند سینما، تئاتر و دیگر هنرها، از مالیات معاف شوند اما در طرف مقابل وزارت دارایی حاضر نیست چاپخانه‌داران را در این قانون سهیم كند. آنها قانون را به گونه‌ای تفسیر كرده‌اند كه صنف چاپخانه‌داران تحت پوشش وزارت بازرگانی قلمداد شده و مشمول پرداخت مالیات شده اند. این مناقشه پای مجلس را به میان كشیده است و بررسی آن همچنان ادامه دارد. محمد بلالی امیدوار است قبل از پایان عمر مجلس هشتم معافیت از مالیات برای این صنف محقق شود. نایب‌رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران در گفت‌وگوی زیر متولی چاپخانه‌داران را فقط یك وزارتخانه ندانست: «وزارت ارشاد به لحاظ نرم‌افزاری متولی این صنف به حساب می‌آید اما به لحاظ سخت‌افزاری و ماشین‌های چاپ باید وزارت صنایع، چاپخانه‌داران را مورد حمایت قرار دهد. چرا كه دستگاه‌های مورد استفاده آنچنان پیچیده و گران هستند كه نیاز به امور كارشناسی دقیق دارد». محمد بلالی كه در ساختمان جدید اتحادیه با ما هم صحبت شد از مزاحمت چاپخانه‌های دولتی برای فعالان بخش خصوصی نیز سخن گفت كه تفصیل آن را می‌خوانید.
ـ در همایش اخیر صنف چاپ به مشكلات این صنف اشاره شد. در بخشی از آن به موضوع خلأ و ضوابط و مقررات در این صنف اشاره شده بود این موضوع را توضیح می‌دهید؟
قوانین همسو یكی از مشكلات نظام صنفی است كه نه تنها حلال مشكلات نیست بلكه خود مشكل‌ساز شده است. ممكن است یك موسسه برای اداره داخلی، قوانینی را تصویب كند كه مربوط به آن سازمان و شركت است اما ارگان‌های رسمی كشور قوانین‌شان نشأت گرفته از مصوبات مجلس شورای اسلامی است كه همه موظف به اجرای آن هستند. یكی از خلأهایی كه روی آن تاكید داریم مربوط به قانون نظام صنفی می‌شود. مجلس با این قانون برای صنوف شرح وظایفی را مشخص كرده است. روی این مصوبه قانونی مجلس كه به دولت ابلاغ شده و در واقع متولی صنوف وزارت بازرگانی است، آیین‌نامه‌هایی توسط وزارت بازرگانی برای تك‌تك صنوف نوشته شده است كه پیرو همین قوانین است. به عنوان مثال یكی از مواد این قانون كه با صراحت بیان شده این است كه هر شخص حقیقی و حقوقی كه می‌خواهد كاری را آغاز كند قبل از آنكه مكانی را آماده كند باید به اتحادیه مربوط مراجعه كند. یكی از نقایص كار، همین مساله است، به طوری كه واحد‌های زیادی بدون مراجعه به اتحادیه تاسیس شده‌اند یا حداقل بدون آنكه خودشان را معرفی كنند در حال فعالیت هستند، این موضوع یكی از مشكلات عمده صنوف است. به‌خصوص برای صنوفی كه چند بعدی هستند. مشكلات بیشتری ایجاد كرده است، مثل صنف ما كه مجوز فعالیت را از وزارت فرهنگ و ارشاد دریافت می‌كنیم و مجوز صنفی را اتحادیه صادر می‌كند.
موضوع مالیات نیز مدت‌هاست در صنف شما مورد مناقشه قرار دارد این مساله به كجا رسید؟
یكی از مسائلی كه بسیار مهم است و صراحتاً در قانون آمده است. موضوع مالیات است. در قانون آمده كسانی كه مجوز فعالیت از وزارت ارشاد می‌گیرند مثل سینما، تئاتر، هنر، مطبوعات و هر چه كه مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد می‌شود، از مالیات معاف هستند. صنف چاپخانه‌داران مجوز خود را از ارشاد می‌گیرند اما نمی‌دانم چرا ما را از این قانون مستثنا كرده‌اند. پیگیری‌های فراوانی انجام دادیم با مسوولان وزارت دارایی و ارشاد همچنین با نمایندگان مجلس جلسه برگزار كرده‌ایم و گفته‌ایم كه اگر قانون این است باید برای همه از جمله صنف چاپ اجرا شود اما هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم اگر این قانون مصوبه مجلس است باید برای چاپ هم اجرا شود، هنوز هم امیدواریم این موضوع حل شود.
پیشرفت كار در این زمینه چگونه بوده است. آیا رایزنی‌های شما نتیجه بخش بوده است.
چندی پیش جلسه‌ای را با كمیسیون اقتصادی مجلس و شخص رئیس این كمیسیون برگزار كردیم. نمایندگان اتحادیه كه یكی از آنها بنده بودم در این جلسه این مسائل را مطرح كردیم. در این جلسه سه نفر از وزارت دارایی و سه نفر هم از وزارت فرهنگ و ارشاد حضور داشتند كه یكی از آنها مدیر سابق طرح و برنامه‌ریزی وزارت ارشاد آقای ایرجی بودند. مسائل مختلفی مورد بحث قرار گرفت. در این جلسه مطرح شد وزارت دارایی این قانون را تفسیر كرده و صنف را از معافیت مالیات محروم كرده است. سوال آقای شاهی عرب‌لو از وزارت دارایی این بود آیا مجوز فعالیت را شما صادر كرده‌اید كه چنین تفسیری كردید؟ وقتی جواب منفی بود ایشان تاكید كردند و صورتجلسه شد و وزارت ارشاد را مكلف كردند به اینكه كمیسیونی تشكیل شود شامل نماینده اتحادیه چاپخانه‌داران و وزارت ارشاد كه این كمیسیون عوامل سد راه معافیت مالیات را بررسی كند و نتیجه را به كمیسیون اقتصادی ارجاع كنیم و كمیسیون نظر دارایی را هم بگیرد تا اصلاحات آن انجام شود. ما جلسه را در وزارت ارشاد با حضور مدیر آن وقت طرح و برنامه‌ریزی ارشاد آقای ایرجی داشتیم كه نتایج خوبی هم از آن حاصل شد متاسفانه در هفته بعد از آن، آقای ایرجی را از این مسوولیت كنار گذاشتند و این مساله همچنان بلاتكلیف ماند. گاهی اوقات می‌شنویم كه هفته بعد جلسه برگزار می‌شود، یكی می‌گوید دو هفته بعد اما اتحادیه پیگیر این موضوع است. در همایشی كه چندی پیش برگزار كردیم آقای شاهی‌عرب‌لو را هم به عنوان رئیس كمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی دعوت كردیم و ایشان مجددا در سخنان خود اعلام كردند پیگیر این موضوع هستند ما هم همچنان امیدواریم از طریق مجلس این بحث را به نتیجه برسانیم. امید ما این است كه در این ۷، ۸ ماهی كه از عمر مجلس هفتم باقی است این امر محقق شود تا صنف را به خواسته به‌حق خود برسانیم.
در حال حاضر مجلس موافق معافیت صنف چاپخانه‌داران از مالیات است؟
مجلس مصوبه‌ای را از سر گذرانده است كه باید خودش آن را تفسیر كند. ضمن اینكه قانون به صورت عام مطرح كرده است، كسانی كه مجوز فعالیت خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گیرند از مالیات معاف هستند. پس این مجلس است كه باید نظر خودش را اعلام كند ما به برادرمان آقای حدادعادل نامه دادیم و در واقع دستور آقای حداد بود كه این جلسه با كمیسیون برگزار شد. به هر حال دنبال قضیه هستیم.
ـ وزارت اقتصاد و امور دارایی تاكید دارد كه چاپخانه‌داران مالیات پرداخت كنند؟
به هر حال وظیفه وزارت دارایی اخذ مالیات است. ما نمی‌توانیم این را نقض كنیم مگر اینكه مواردی باشد كه به وزارت دارایی تاكید كند این واحد یا این صنف از پرداخت مالیات معاف هستند كه این ماده قانونی برای چاپخانه‌داران موجود است و باید با پیگیری‌ آن را اثبات كنیم. به هر حال باید تفسیر درست از این قانون شود تا وزارت دارایی این موضوع را بپذیرد و قطعا اگر اینچنین شود وزارت دارایی به قانون عمل خواهد كرد.
ـ به طور كلی رابطه صنف شما با وزارت ارشاد چگونه است؟
ما با وزارت ارشاد مشكلی نداریم. اعتقاد داریم طبق ماده ۱۶ شرح وظایف ارشاد كه مصوبه مجلس است ما زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد محسوب می‌شویم. در ماده ۱۶ به صراحت قید شده است مجوز فعالیت كارهای چاپی و زیرمجموعه آن باید توسط وزارت ارشاد صادر شود. ما به این قانون اعتقاد داریم و باور داریم كه این قانون باید درست اجرا شود. ما مساله خاصی با وزارت ارشاد نداریم. به هر حال وزارت ارشاد به عنوان ارگانی كه مجوز اولیه فعالیت را به ما می‌دهد مطرح است و ما هم این موضوع را قبول داریم. مسائل و مشكلاتی هم كه موجود است مسائل صنفی است مثلا ممكن است برداشت‌ها از قوانین توسط اتحادیه با دوستان ما در ارشاد متفاوت باشد كه به صورت گفت‌وگوی كاری و صنفی مطرح می‌شود.
ـ شما خودتان بیشتر دوست دارید زیرمجموعه وزارت ارشاد باشید یا وزارت صنایع و یا وزارت بازرگانی؟
واقعیت این است كه الان با این تكنولوژی مسائل فرق كرده است. ما اعتقاد داریم براساس همان ماده ۱۶ مسائل نرم‌افزاری چاپخانه‌داران با وزارت ارشاد باشد و طبق قانون مجوز اولیه و نظارت به عمل چاپ توسط ارشاد صورت گیرد. وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دیگر هم هستند. وزارت بهداشت خود به عنوان وزارتخانه مجوز فعالیت مطب و بیمارستان را می‌دهد اما ادواتی كه در بیمارستان‌ها استفاده می‌شود صنایعی است كه به عنوان مهندسی پزشكی مطرح است. وزارت بهداشت روی این موضوع اظهار نظر نمی‌كند. همین مثال را می‌توان برای وزارت كشاورزی هم آورد. وزارت كشاورزی روی بهبود محصولات كشاورزی، دفع آفات و مهندسی كشاورزی بحث می‌كند اما ماشین آلات كشاورزی را وزارت صنایع و معادن نظارت می‌كند. مثلا كارخانه‌های تراكتورسازی كه توسط وزارت كشاورزی كنترل نمی‌شوند. برای صنف چاپخانه هم چنین مسائلی مطرح است.
دستگاه‌ها و ماشین‌آلات و به‌طور كلی از نظر سخت‌افزاری این صنف باید توسط وزارت صنایع تحت پوشش قرار گیرد، چراكه اصلاً بودجه مهندسی صنایع در وزارت ارشاد تعریف‌نشده است. وزارت صنایع متولی صنعت است. در حال حاضر ماشین‌آلات صنعت چاپ، ارزان نیست كه بتوان آنها را با دوچرخه و موتوسیكلت مقایسه كرد.
قیمت بعضی از ماشین‌های چاپ آن‌قدر بالاست كه حتی با قیمت اتومبیل آخرین سیستم كه در كشور وجود دارد كه صنایع عریض و طویلی در آن به‌كار رفته، برابری می‌كند.
در بسیاری از ماشین‌آلات امكان سرمایه‌گذاری توسط ما وجود ندارد. مساله تولید كار و نوع كار مطرح است، باید دید كه آیا چنین نیازی احساس می‌شود یا خیر؟ اما همین ماشین‌آلات موجود از ۲۰۰ میلیون تومان قیمت دارد تا ۲ میلیارد، ۱۰ میلیارد و حتی ۲۵میلیارد تومان. پس باید وزارتخانه‌ای روی آن نظارت داشته باشد كه به لحاظ فنی و مهندسی با مسائل صنعتی آشنایی داشته باشد چرا كه در ماشین‌آلات چاپ هم از نظر سخت‌افزاری، مكانیسم سنگینی به‌كار رفته و هم از نظر الكتریكی. پس این تخصص صنعتی می‌خواهد. با توجه به این مسائل، نظر ما این است كه باید از نظر نرم‌افزاری تحت نظر وزارت ارشاد باشیم و از نظر سخت‌افزاری تحت پوشش وزارت صنایع.
ـ آن تعاملی كه در خصوص وزارت كشاورزی و صنایع شكل گرفته است، آیا در مورد صنف چاپ میان وزارت ارشاد و وزارت صنایع برقرار است و كارها منظم و با شرح وظایف مشخص میان این دو وزارتخانه پیش می‌رود؟
ردیف مهندسی صنایع در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست. تابه‌حال هم اگر كاری انجام شده، اظهارنظر فنی نبوده و فقط اظهارنظر شخصی مطرح شده. طبق قانون چون نظارت چاپخانه‌ها با وزارت ارشاد است، اگر چاپخانه‌ای می‌خواهد ماشین‌آلات وارد كند، باید از وزارت ارشاد مجوز بگیرد اما از نظر فنی ارشاد نمی‌تواند بررسی كند آیا این ماشین وارداتی به نفع كشور است یا به ضرر كشور. به‌عنوان مثال ماشین‌آلات هندی زمانی وارد كشور شد. آمار بگیریم چند تا از این ماشین‌آلات بازدهی دارند یا ماشین‌آلات چینی و روسی که وارد کشور شد، آنها را بررسی كنم که جواب داده اند یا خیر؟
الان برای تیر‌آهن ساختمان، وزارت صنایع رعایت استاندارد را بررسی می‌كند. برای ماشین چاپ هم، ارز مملكت خارج می‌شود. باید به آن توجه شود. كار چاپ تك‌بعدی نیست. هم مسائل فرهنگی و هم مسائل صنعتی و اقتصادی در این صنف دخیل است. از نظر اشتغالزایی اگر چاپخانه نباشد، كتاب، مجله و روزنامه را نمی‌توان در تیراژ ۳۵۰هزار منتشر‌ كرد یا اگر دستگاه‌های بسته‌بندی نباشد، همه چیز به هم می‌ریزد پس این صنعت، یك صنعت فنی و تخصصی است كه باید كار به شكل دقیقی میان دو وزارتخانه تقسیم شود.
ـ آیا این تفكیك وظایف به‌خوبی انجام شده است؟
نه، تابه‌حال این اتفاق رخ نداده است. ممكن است در مورد خاصی این اتفاق افتاده باشد اما هنوز به شكل قاعده درنیامده است.
ـ وضعیت چاپخانه‌های دولتی در كشور چگونه است و این چاپخانه‌ها چه مزاحمتی را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم كرده‌اند؟
قبل از انقلاب فكر نمی‌كنم تعداد چاپخانه‌های دولتی به ۱۰ می‌رسید كه قانون تاكید كرده بود كه اجازه ندهند كار بخش خصوصی را انجام دهند اما پس از انقلاب كارخانه‌های دولتی از گوشه و كنار سبز شد. بعد، شركتی را برای آن در نظر گرفتند كه تحت نظر آن فعالیت بخش خصوصی انجام شود اما متاسفانه این كار ادامه پیدا كرد و الان بانك‌ها چاپخانه دارند كه فعالیت بخش خصوصی را انجام می‌دهند امیدواریم با تاكید رهبر معظم انقلاب بر اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، آن قسمت از امور دولت كه باید به بخش خصوصی واگذار شود، سریع‌تر به‌دست مردم سپرده شود. ما هم اعلام كردیم برای صنف چاپ، آمادگی داریم این كار را انجام دهیم. نه فقط برای چاپخانه‌های تهران بلكه برای سراسر كشور تا چاپخانه‌های دولتی با برنامه به بخش خصوصی واگذار شود چرا كه چاپ، كار تخصصی است و نمی‌توان آن را به صورت عام در بورس عرضه كرد. باید با اتحادیه‌های سراسری چاپ در سطح كشور هماهنگ شود. قبل از انقلاب تا همین چند سال پیش كمیسیون تصمیم كارهای دولتی را در وزارت ارشاد داشتیم. چاپخانه‌های ما كارهای دولتی را چون می‌دانستند مورد حمایت دولت قرار می‌گیرند. با تعرفه‌های خاص انجام می‌دادند. الان با آمدن چاپخانه‌‌های دولتی كار بخش خصوصی ساقط شده و همچنین ركود كاری فراهم شده است. وزارت ارتباطات، وزارت نیرو و... قبلاً كارهای فراوانی را برای چاپ به بخش خصوصی داده‌اند اما الان خودشان چاپخانه راه‌اندازی كرده‌اند و كارها را انجام می دهند. بارها مطرح كرده‌ایم كه باید وضعیت این چاپخانه‌های دولتی مشخص شود. سهام این چاپخانه‌ها روشن شود. البته باید با هماهنگی اتحادیه به واگذاری آنها اقدام شود.
ـ پس از ابلاغ اصل ۴۴ تاكنون حركتی در این زمینه شده است؟
هنوز ما چیزی ندیده‌ایم ولی اعلام آمادگی كرده‌ایم.
شاید یكی از دلایل پیش نرفتن اصل ۴۴ در صنعت چاپ این باشد كه وضعیت متولی این صنف آنچنان روشن نیست چرا كه وزارت ارشاد، وزارت صنایع و وزارت بازرگانی هركدام به‌نوعی متولی محسوب می‌شوند.
نه، به‌نظر من دلیل عدم واگذاری این نیست. چراكه اصل ۴۴ آن‌قدر باز و روشن است كه مسوولینی كه در این زمینه فعالیت می‌كنند، همه جوانب كار را در نظر گرفته‌اند. تاكید رهبر معظم انقلاب این است كه بایستی این اصل صریح و صحیح انجام شود. مسوولان هم بر این امر واقفند اما هماهنگی میان ارگان‌ها هم برای این كار ضروری به‌نظر می‌رسد.

منبع : روزنامه تهران امروز