درسهایی از یکصد شرکت برتر جهان

متاسفانه اغلب سازمانها, از نظر جو یا فضای سازمانی از وضعیت مناسبی برای کار کردن برخوردار نیستند.پژوهشهای موجود نیز بیانگر آن است که سیاستها, و شرایط مالی سازمان تاثیر چندانی در ایجاد جو مناسب ندارند .پژوهش انجام شده از طریق مصاحبه با هزاران کارمند در یکصد شرکت برتر, چنین نشان داد که عوامل تعیین کننده در ایجاد جو سازمانی متعالی عبارتند از : اعتبار, احترام, عدالت, افتخار و صمیمیت.
● تعریف محیط متعالی
احساس کارکنان نسبت به محیط کار را می توان از سه جنبه زیر مورد توجه قرار داد و همین ابعاد, اساس تمایز بین محیط کار معمولی یا خوب, و محیط کار متعالی یا ایده آل است :
۱) احساس فرد نسبت به مدیریت سازمان
۲) احساس فرد نسبت به شغل خود
۳) احساس فرد نسبت به همکاران خود
مطالعات یاد شده نشان داد که, تفاوت جو سازمانی متعالی و جو سازمانی خوب از پنج متغیر اعتبار, احترام, عدالت, افتخار و صمیمیت آشکار می گردد. سه متغیر اول بر روی هم بیانگر مفهوم اعتماد است.
● اعتبار
این عامل بیانگر نگرش کارکنان درباره مدیریت است و سه بعد اساسی زیر را در بر می گیرد.
۱. ارتباطات دو جانبه : این مفهوم بیانگر ارتباط غبر رسمی و دو سویه است .
۲. قابلیت مدیران : توانایی مدیریت در هماهنگی منابع, احساس مسئولیت, خلق و ارایه چشم اندازی روشن از فعالیتهای سازمان و تنظیم مسیر دستیابی به آن. به عبارت دیگر عملکرد مدیریت به نوعی است که کارکنان به صلاحیت و شایستگی او اعتماد دارند.
۳. صداقت: قابل اعتماد بودن, درستی و رفتار اخلاقی. مدیریت در طول زمان, در کنار ارتباطات دو جانبه و قابلیت مدیریتی, با رفتار صادقانه و پایبندی به اصول اخلاقی , کارکنان را به خود جلب می نماید.
● احترام
این متغیر بیانگر میزان احترام سازمان به نیازهای روحی و شخصی کارکنان است. عوامل تعیین کننده این متغیر عبارتند از:
۱- حمایت : قدردانی شرکت از کارکنان خود و ایجاد فرصتها و تمهیداتی برای رشد و پرورش آنان
۲- مشارکت : جویا شدن از نظرا ت و دیدگاههای کارکنان و درگیر نمودن آنان در فعالیتهای سازمان
۳- توجه : محترم شمردن علائق تک تک افراد, صرفنظر از نیازهای کاری و شغلی آنها
● عدالت
» عدالت بیانگر نحوه برخورد عادلانه سازمان با اقشار مختلف و پرهیز از تبعیض است . مفهوم عدالت با عبارتهای زیر آشکار می گردد :
۱- برابری : پرداخت حقوق و مزایای مناسب و عادلانه و نیز نگاه یکسان به عموم کارکنان به عنوان عضوی از سازمان
۲- بی طرفی : بی طرفی در تصمیم های مربوط به گزینش و ارتقای کارکنان
۳- عدم تبعیض : اجتناب از هرگونه تبعیض واعطای حق استیناف یا حق تجدید نظرخواهی در تصمیم ها
مدیری که از ارتباطات غیر رسمی دو جانبه با کارکنان خویش برخوردار است, هدایت و شایستگی خود را به کارکنان اثبات نموده و با رفتاری صادقانه و پایبندی به اصول اخلاقی آنان را به سوی خود جلب می نماید, مدیری دارای اعتبار است.
● افتخار
عامل افتخار به مفهوم احساس غرور یا مباهات کارکنان به شغل و دستاوردهای گروهی و سازمانی آنان مربوط است و بوسیله عوامل زیر تعریف می شود:
۱- شغل فردی : شغل معنی خاصی برای شاغل داشته باشد و شاغل بتواند در انجام وظیفه, خود را مطرح نماید و شایستگیهای خود را آشکار کند.
۲- دستاوردهای تیمی: کارکنان از موفقیت های گروهی و دستاوردهای کاری افراد در سایر واحدها احساس غرور نمایند و به خود ببالند.
۳- انگاره سازمان (تصویر ذهنی کارکنان از سازمان): کارکنان با مباهات, شرکت را به دیگران معرفی و به جایگاه شرکت در جامعه افتخار کنند.
● صمیمیت
این عامل بیانگر احساس پذیرش و علاقه متقابل و نیز احساس عضویت در یک خانواده مشترک در وجود کارکنان است. عوامل زیر بیانگر مفهوم صمیمیت است:
۱- رفاقت: توانایی دوست بودن یا دوست شدن با یکدیگر, احساس محرم بودن با یکدیگر
۲- مراقبت و حمایت از دیگران : جو اجتماعی دوستانه و خوشایند در سازمان
۳- عضویت : احساس تعلق و وابستگی به سازمان مانند احساس پیوند و یگانگی با اعضای خانواده یا تیم
● مزایای متعالی ناشی از جو سازمانی
مطالعات انجام شده نمایانگر آن است که جو متعالی از یک طرف هزینه های جابجایی کارکنان, مقاومت آنان در برابر تغییر و هزینه های مراقبت های بهداشتی را کاهش می دهد و از سوی دیگر با تقویت قابلیتها و توانمندیهای کارکنان, موجب بهبود کیفیت کالا, نوآوری و ریسک پذیری و از این طریق به افزایش بهره وری می انجامد. نتیجه نهایی این تغییرات افزایش سود آوری و وفاداری مشتریان است. محیط مناسب برای کار کردن متاثر از احساسات مثبت کارکنان نسبت به مدیریت, شغل خود و همکاران است. احساس اعتماد به مدیریت, افتخار به شغل و خوشنودی از همکاران, عوامل اصلی ایجاد محیط یا جو کار متعالی به شمار می آیند.
در سازمان متعالی بیش از هر چیز بر نیروی انسانی تاکید می شود:
▪ رهبران این سازمانها چشم انداز و ارزشهای محوری را تبیین می کنند, آنها را در سازمان نشر می دهند و خود را بر ایجاد جو سازمانی متعالی متعهد می سازند.
▪ مدیران در تمام سطوح باید جانبداری مستمر از ارزشها را وظیفه خود دانسته, اعتماد, افتخار و صمیمیت را مجدانه در سازمان ترویج نمایند.
▪ کارکنان باید اهمیت نقش خود در خلق محیط کار متعالی را درک کنند و رفتارهای موثر بر ایجاد اعتماد را مورد حمایت قرار دهند.

نوشته: آمی لیمن
ترجمه: دکتر محمدعلی بابایی و دکتر بهزاد ابوالعلایی

منبع : ماهنامه مدیریت دانش سازمانی