خلوت گزیده را به تماشا چه حاجت است

با کوله باری از احساس گناه و با دلی امیدوار به فضل الهی در مراسم روحانی و معنوی اعتکاف شرکت کرده و با تمام وجود از خداوند مهربان طلب عفو وبخشش دارد و به خوبی می داند که خالق هستی صدایش را می شنود و قطرات اشکش را می بیند و از خلوص نیت و صفا و صداقت درونی اش باخبر است.
با همین نیت پاک دست های خود را به سوی آسمان بلند می کند و با زمزمه دعا و راز و نیاز به تضرع به درگاه خداوند متعال می پردازد، چرا که بر این باور است خدای توانای دانا هیچگاه او را در پیچ و خم های زندگی تنها نخواهد گذاشت و به درستی که به خواسته های او پاسخ می دهد...
اعتکاف فرصتی برای رهایی از قید و بندهای زندگی مادی و توجه بیشتر به معنویات است، به گونه ای که اگر انسان کمترین توجهی به پرونده اعمال خویش داشته باشد می بیند که کوله باری از گناهان ریز و درشت را در کارنامه خود پر کرده و در این میان اعتکاف در حقیقت فرصتی برای تخفیف بار گناهان و نقطه عطفی برای آغاز زندگی دوباره در سایه توبه و تضرع به درگاه الهی است. با این حال چند سالی است که در کشورمان سنت حسنه اعتکاف احیا شده و جوانان بسیاری خصوصاً از اقشار دانشگاهی از این مراسم استقبال گسترده ای داشته اند.
با توجه به اینکه در ایام البیض قرار داریم و این ایام سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه رجب را شامل می شود و مراسم پر فیض اعتکاف از دیروز -۱۳رجب- در سراسر کشور برگزار شده، شماره امروز گزارش روز کیهان را به موضوع اعتکاف اختصاص داده ایم.
استقبال گسترده از اعتکاف
علما و اندیشمندان مسلمان بر این باورند که غفلت از خود و خدای خود به معنی مرگ ارزش های انسانی و نقطه سقوط و زوال است و در این میان اعتکاف بستر مناسب اندیشه و تفکر و تلاشی است تا انسان از روزمرگی ها فاصله گرفته، به خویش و خدای خویش بازگردد.
«احسان رحمتی» دانشجوی الهیات در دانشگاه آزاد واحد قزوین درباره استقبال دانشجویان از اعتکاف می گوید: «با تدابیری که مسئولان اندیشیده اند در چند سال اخیر شاهد استقبال گسترده دانشجویان از مراسم اعتکاف در دانشگاه ها بوده ایم، امسال نیز استقبال از این مراسم گسترده تر از سال های قبل بوده که در این میان لازم است مسئولان تدابیر ویژه ای برای بالا بردن ظرفیت مساجد و مکان هایی که در دانشگاه ها جهت اعتکاف صورت می گیرد بیندیشند.»
«محمدعلی عیسایی» دانشجوی دیگری از دانشگاه آزاد واحد قزوین درباره پایین بودن ظرفیت مکان های اعتکاف در دانشگاه ها و مساجد می گوید: «الان در این روزها به مکان هایی که برای مراسم اعتکاف اختصاص داده شده مراجعه کنید خواهید دید که افراد زیادی نیز متأسفانه به دلیل کمبود جا از حضور در چنین مراسم پرفیضی محروم شده اند.»
وی می گوید: «وقتی که مسئولان می بینند با این گستردگی و شور و شوق فراوان از مراسم اعتکاف از سوی جوانان استقبال می شود باید به فکر جا و مکان و امکانات مناسب هم باشند.»
«فاطمه منتجبی» دانشجوی سال آخر رشته علوم اجتماعی از تهران نیز به ابعاد فرهنگی اعتکاف اشاره می کند و می گوید: «امروز دشمنان دنیای اسلام و انقلاب اسلامی درصدد مخدوش کردن باورهای دینی مردم خصوصاً جوانان کشورمان هستند و با تهاجم فرهنگی و اشاعه مسائلی که با تفکرات اسلام و تشیع در منافات است می خواهند هرچه بیشتر به ارزش های تعریف شده اسلامی ما ضربه بزنند، با این حال گسترش فرهنگ اعتکاف و نهادینه کردن آن به عنوان یک فرهنگ ارزش مدار در جامعه اسلامیمان آن هم در این برهه حساس امری لازم و ضروری به نظر می رسد.»
وی به کمبودها و نارسایی های برگزاری مراسم اعتکاف در سراسر کشور اشاره می کند و می گوید: «استقبال چشمگیر مردم و جوانان از مراسم معنوی اعتکاف در صورتی انجام می شود که تاکنون اطلاع رسانی دقیق و موثری در این باره و خصوصاً در رسانه های جمعی کشورمان صورت نگرفته، که باید به این مسئله به خوبی توجه شود؛ از طرفی هم می بینیم بسیاری از دانشجویان و جوانان به دلیل کمبود جا و محدود بودن امکانات موجود علیرغم اشتیاق فراوان اما متأسفانه از حضور در مراسم اعتکاف محروم می شوند، بر همین اساس مسئولان مربوطه گسترش مکان های اعتکاف و بالا بردن ظرفیت این مکان ها را باید دراولویت اول قرار دهند.»
اعتکاف نقطه مقابل تهاجم فرهنگی
در روایت های اسلامی آمده است هر کس از روی ایمان و حسابگری معتکف شود گناهان گذشته او بخشیده می شود و همچون انسانی که تازه از مادر متولد شده باشد به درون جامعه بازمی گردد، این مسئله به خوبی موید این نکته است که مراسم اعتکاف آن قدر پر فیض و برکت است که می تواند گناهان گذشته انسان را پاک گرداند.
«علیر ضا حسینی کاشمری» کارشناس الهیات و استاد دانشگاه می گوید: «شرکت در مراسم پرفیضی مثل اعتکاف سبب می شود تا انسان آینده خود را بیمه کند و در عین حال بخشش گناهان گذشته خود را نیز از خداوند متعال طلب نماید، و در واقع می توان گفت که اعتکاف فرصت دوباره ای است که انسان از گناهان گذشته توبه کند و رو به سوی درگاه الهی آورد و از همه مهمتر انسان را از آفت فراموشی یاد خدا نجات دهد و مقدمه ای برای خودسازی انسان ها است تا به اعمال خود بیندیشد و آن را ارزیابی کرده و نیازهای معنوی خود را برطرف نماید.»
این استاد دانشگاه به نقش مهم اعتکاف در خنثی سازی توطئه های دشمنان اسلام و انقلاب اشاره می کند و می گوید: «یکی از مهمترین راه های مقابله با دشمن پرداختن به معنویات و گسترش مراسم مهمی مثل اعتکاف است، یعنی اعتکاف دقیقاً در نقطه مقابل تمامی ترفندهای فرهنگی دشمنان قرار دارد و می تواند به عنوان یکی از اهرم های مهم و مؤثر در مقابله با تهاجم فرهنگی ظاهر شود، با توجه به این اهمیت غیرقابل انکار مراسم اعتکاف، باید به گستردگی ستادهای اعتکاف بپردازیم و دست آنها را برای برگزاری هرچه باشکوه تر اعتکاف باز بگذاریم.»
قرب الهی
اعتکاف مانند سایر عبادات الهی باید با نیت و قصد قربت باشد و هرگونه ریا و خودنمایی و قصد غیرالهی آن را باطل می کند.
پیامبر اعظم(ص) نیز پس از بعثت به این سنت دیرینه عمل می فرمود و همه ساله در دهه سوم ماه مبارک رمضان در مسجدالنبی در مدینه چادری برپا می کرد، در آنجا معتکف می شد و به عبادت می پرداخت.
در روایت ها آمده است که بهترین مکان ها برای اعتکاف مسجدالحرام، مسجدالنبی، مسجد کوفه، مسجد سهله و پس از آنها مساجد جامع شهرها است.
«جواد حسینی» نویسنده و صاحب نظر و پژوهشگر در مسایل دینی و قرآنی درباره فضیلت دعا و عبادت در موسم اعتکاف می گوید: «اعتکاف مجموعه ای مرکب از مهمترین عبادات واجب و مستحب است، از این رو اعتکاف معجونی است شفابخش و سازنده که هم اثر نماز در آن دیده می شود و هم نتیجه روزه در آن وجود دارد مخصوصاً روزه ایام البیض در ماه رجب که آثار ویژه ای دارد، چنانچه پیامبر اعظم(ص) فرمودند: هرکس سه روز از وسط ماه رجب- سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم- را روزه بدارد و در شبهایش به نماز شب قیام کند از دنیا رحلت نمی کند مگر با توبه نصوح.»
حجت الاسلام والمسلمین مصطفی علما، نماینده ولی فقیه در استان کرمانشاه می گوید: «در سال های اخیر مقام معظم رهبری روی ۳ نکته، برگزاری نماز در مدارس، امر به معروف و نهی از منکر و زنده کردن امر اعتکاف دست گذاشته اند که همگی آنها به درستی جواب داده است.» وی می گوید: «جوانان امروز نسلی هستند که به طور امانت در دست ما قرار گرفته اند و در روزگاری که تمام دشمنان برای منحرف کردن آنها تلاش می کنند وظیفه ما حفظ و حراست از آنها و گسترش روح معنوی حاکم بر آنهاست، ما به هیچ وجه نمی توانیم جوانان را از تفریحات منع کنیم ولی باید برای جلوگیری از انحرافات، وسایل و اسباب کار را فراهم کنیم که یکی از این اسباب امر اعتکاف است.»
علما تصریح می کند: «باید در ابتدا بررسی کرد به چه میزان برای جوانان سرمایه گذاری کرده ایم و به همان میزان نیز از آنها توقع و انتظار داشته باشیم و در این راه توفیقی بهتر از این نیست که انسان پول و سرمایه اش را صرف افطار و سحری جوانان معتکف کند.»
کاهش جرم و فساد
به عقیده روانشناسان و جرم شناسان اجتماعی، بسط و گسترش مسایل معنوی، باعث کم شدن جرم و فساد در جوامع می گردد. اعتکاف در این میدان می تواند نقش مهمی ایفا کند، زیرا مشتمل بر چند عبادت است و آثار معنوی ویژه ای حتی بر افراد غیرمعتکف برجای می گذارد. از سوی دیگر در پرتو اعمالی چون اعتکاف کم کم ارتباط روانی خاصی بین انسان و مسجد، قرآن، نماز، نماز شب و ادعیه به وجود می آید، به نحوی که انسان مشتاق ارتباط با این امور شده و دوری از آنها برایش سخت می گردد.
دکتر حسین رویگری نژاد، روانشناس و استاد دانشگاه ضمن تأیید مطالب فوق می گوید: «از آثار حتمی اعتکاف در زندگی فردی انسان، تقویت اراده آدمی است، کسی که مدتی بر خلاف خواست درونی خویش خود را در محلی حبس و از بسیاری از امور چون حرف زدن در غیر امور عبادی که به طور طبیعی تمایل به آنها دارد پرهیز نماید خود به خود تمرینی است برای اجتناب از بسیاری خواهش های نفسانی دیگر، برخورداری انسان از اراده قوی نه تنها در مسایل اخلاقی و دینی بسیار مهم است بلکه در امور روزمره نیز اهمیت دوچندانی دارد.»
روزهای اعتکاف بهترین روزهای خداوند هستند و روز پانزدهم رجب -فردا- یعنی روز آخر اعتکاف را در روایات روز خداوند و رحمت و برکت نامیده اند و چه شایسته است که توفیق این لحظات را از دست ندهیم و از فضیلت های فراوان آن استفاده کنیم.
دکتر رویگری نژاد می گوید: «در علم پزشکی ثابت شده که عبادت موجب آرامش روحی و روانی انسان است و ناامیدی و یأس را از او دور می کند و رفته رفته فرد معتکف از نظر اخلاقی و رفتاری دچار دگرگونی های متفاوت مثبتی می شود.»
مراسم اعتکاف در ۳۰۳ مسجد استان تهران
همه ساله مراسم معنوی از سیزدهم تا پانزدهم ماه رجب المرجب همراه با عبادت و خودسازی و راز و نیاز به درگاه معبود بی نیاز برگزار می شود.
به نقل از روابط عمومی مرکز رسیدگی به امور مساجد امسال ۳۰۳ مسجد در شهر و استان تهران مراسم معنوی و اعتکاف را برگزار می کنند و طبق سنوات گذشته امسال نیز در سال نوآوری و شکوفایی این مراسم در مساجد استان تهران باشکوه تر از سال های گذشته در حال برگزاری است.
اعتکاف بزرگ کشور در شیراز
احد پاریابی، مسئول روابط عمومی کانون رهپویان وصال چندی پیش در یک نشست خبری در شیراز اعلام کرد که دهمین اعتکاف بزرگ کشور با حضور ۲۵ هزار جوان معتکف در شیراز برگزار می شود.
پاریابی با اشاره به ثبت نام ۵۰۰ خارجی برای حضور در مراسم اعتکاف امسال در شیراز گفته است که بیشتر این معتکفان ایرانیان مقیم حوزه خلیج فارس هستند، ضمناً وجه تمایز این اعتکاف نسبت به دیگر اعتکاف ها گستره سنی ۱۴ تا ۴۰ سال معتکفان پذیرفته شده است.
پاریابی درباره تدابیر امنیتی و حفاظتی این مراسم گسترده و با شکوه می گوید: «مجموعه امنیتی محسوس شامل حضور فعال نیروهای امنیتی و انتظامی و مجموعه امنیتی نامحسوس شامل دوربین های مداربسته دور تا دور محل اعتکاف و نیروهای شخصی در طول مسیر اعتکاف امنیت کامل را برگزار خواهند کرد، همچنین امنیت غذایی نیز در این روزها با جدیت برقرار است و هیچ جای نگرانی برای معتکفان وجود نخواهد داشت.»
این گزارش را با حدیثی از حضرت امام صادق(ع) به پایان می بریم که فرمودند: «کسی که ایام البیض از ماه رجب را روزه بگیرد خداوند به ازای هر روز، ثواب روزه داری و شب زنده داری یکسال را برای او بنویسد و در روز قیامت در جایگاه ایمن شدگان از آتش دوزخ خواهد بود.»

ایرج نظافتی

منبع : روزنامه کیهان