صنعت گردشگری زمینه‌ساز اشتغالزایی

امروزه صنعت گردشگری یکی از مهمترین بخش‌هایی است که در اقتصاد هر کشور در زمینه اشتغالزایی و کسب درآمد می‌تواند تاثیرگذار باشد.اگرچه در ایران این صنعت راه پرفراز و نشیبی را طی کرده و همچنان اندرخم یک کوچه است.ایجاد تحول، اشتغالزایی و کسب درآمد و نیز تعامل با فرهنگ و تمدن ملل مختلف ازجمله ویژگی‌هایی است که از طریق جذب گردشگر می‌توان به دست آورد؛ اما وجود برخی نگرانی‌ها و دغدغه‌ها باعث شده این حوزه پردرآمد با تردیدهایی مواجه شود.جاذبه‌های طبیعی و اقلیم‌های متفاوت جغرافیایی، به همراه میراث‌های تمدنی بشری و تنوع قومی و نژادی، دستمایه‌های گران قیمتی را در حوزه اقتصاد برای انسان‌ها به ارمغان آورده که می‌تواند تحولات بنیادینی در عرصه‌های مختلف به همراه داشته باشد.بسیاری از کارشناسان، بالندگی در جهان امروز را نه به داشتن منابع و ذخایر و جاذبه‌های جهانگردی که به استفاده شایسته و تلفیق مناسب اقلام و اجرای مرتبط با این صنعت فراگیر مربوط می‌دانند.به گفته این کارشناسان در این میان موفقیت از آن کسانی است که از طریق سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه و با بهره‌گیری از تجربیات کشورهای پیشرو و استفاده از نیروهای کارآمد به توسعه همه جانبه می‌اندیشند.براساس پیش‌بینی سازمان جهانی جهانگردی، صنعت گردشگری تا سال ۲۰۱۰ بیش از ۴۳ درصد اشتغال در جهان را به خود اختصاص خواهد داد؛ اما سهم ایران از این صنعت پرتوجه و با اهمیت بسیار اندک و ناچیز است.آمارها نشان می‌دهد که طی سال گذشته تنها حدود ۵/۱ میلیون نفر از مرزهای هوایی، دریایی و زمینی وارد ایران شده‌اند. علت این غفلت چیست؟ ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی متنوع و ممتاز خود که تعطیلات و تفریحات در همه فصول سال را امکان‌پذیر می‌کند از سال‌های دور به عنوان کشوری که می‌تواند بخش عمده‌ای از هزینه‌های خود را از محل درآمدهای جهانگردی تامین کند مدنظر برنامه‌ریزان و حتی متخصصان جهانی صنعت جهانگردی بوده است.وجود آثار باستانی به یادگار مانده از تمدنی کهن در اغلب شهرهای ایران مانند اصفهان که از دید کارشناسان، در تمدن اسلامی نمونه است بر جاذبه‌های جالب جهانگردان افزوده؛ اما با این همه می‌توان گفت که در ربع قرن اخیر همزمان با رشد جهانگردی در کشورهای ترکیه، مصر، مراکش، تونس و حتی امیرنشین‌های جنوبی خلیج فارس، ایران نتوانسته حتی سهم اندکی از بازار ۸۰ میلیارد دلاری صنعت جهانگردی کشورهای مسلمان را به دست آورد. بر اساس آخرین اطلاعات و آمار منتشره سهم ایران در این بازار عظیم در حال حاضر تنها ۵ صدم درصد است. اگرچه سازمان ایرانگردی و جهانگردی تاکنون نتوانسته آمار دقیق از میزان دقیق گردشگران داخلی و خارجی تهیه کند و آمارهای موجود نیز توسط اتاق بازرگانی ارائه شده که البته دقیق نیست و شاید آمارها بسیار پایینتر از رقم ارائه شده باشد.برخی کارشناسان، علت اصلی این عقب‌ماندگی چشمگیر و تاسف بار ایران در صنعت جهانگردی را برخوردهای ناآگاهانه داخلی و برخی تبلیغات منفی خارجی می‌دانند.به گفته این کارشناسان برخی افراد و گروه‌ها به بهانه نگرانی از ایجاد آسیب‌های اجتماعی و بدون ارائه راهکار مناسب، با سخت‌گیری‌های خودمانع از حضور گردشگران خارجی و رونق این صنعت در کشور می‌شوند.وجود این چندگانگی در تصمیم‌گیری‌ها و نبود تعریف مناسب و جامع از صنعت گردشگری در کشور موجب شده تا برنامه‌ریزان این بخش نتوانند چندان به اهداف مورد نظر خود برای توسعه این صنعت دست یابند.اگرچه برای حضور گردشگران خارجی و رونق صنعت گردشگری رایزنی با مراجع دینی و نهادهای مذهبی انجام شده ؛ اما برخی موضع‌گیری‌های ناآگاهانه و سلیقه‌ای روند توسعه صنعت گردشگری را کند و در مقاطعی متوقف کرده است.«حسین ثابت» یک تبعه ایرانی که از فعالان بخش گردشگری در کشور اسپانیا به‌شمار می‌آید و برای توسعه این صنعت فعالیت‌های چشمگیری در جزیره کیش از خود نشان داده، درآمد حاصل از صنعت گردشگردی در ایران را بسیار ناچیز می‌داند.وی با تاکید بر ضرورت توجه به اهمیت صنعت گردشگری در ایران به دلیل وجود امتیازات فراوانی که این سرزمین از آن بهره می‌برد، می‌گوید: گردشگری پیش از انقلاب اسلامی به عنوان یک صنعت لوکس و گران محسوب می‌شد؛ اما این حوزه زمانی درآمدزا است که گردشگری به شکل انبوه و ارزان برای همه فراهم شود.«محمدعلی فرخ‌مهر» رئیس اتحادیه هتلداران استان تهران یکی از دلایل کاهش گردشگران خارجی را تبلیغات منفی سایر کشورهای جهان از ایران و شرایط بحرانی در کشورهای همجوار ایران عنوان می‌کند.به گفته وی شرایط ایجاد شده در منطقه از جمله جنگ افغانستان و عراق عامل کاهش حضور گردشگران خارجی در چند سال اخیر در منطقه و ایران شده است.وی در تشریح راهکار خروج از این وضعیت، می‌گوید: با حمایت دولت و برنامه‌ریزی مسئولان مربوطه می‌توان تبلیغات منفی سایر کشورهای جهان از ایران را به تبلیغات مثبت تبدیل کرد.شفاف نبودن ضوابط شهرداری و همچنین کند بودن ضوابط اداری بانک برای اعطای وام به هتلداران از دیگر مشکلاتی است که فرخ مهر از آنها به عنوان مشکلات پیش روی توسعه صنعت گردشگری کشور یاد می‌کند.آنچه مسلم است وجود حدود هزار و ۸۰۰ آژانس مسافرتی که اینک در سطح کشور برای جذب گردشگر فعالیت می‌کند نتوانسته موفقیت چندانی برای توسعه صنعت گردشگری در بر داشته باشد و این موفقیت مستلزم هماهنگی همه مسئولان و البته گروه‌ها و احزاب سیاسی مختلف است.به نظر می‌رسد برای این مهم راهکارهای تئوری دیگر چندان مثمرثمر نیست و اگر قصد داریم از قافله پر سرعت صنعت گردشگری که مطمئنا به انتظار ما نخواهد نشست عقب نمانیم باید سریعتر چاره‌ای بیاندیشیم.

منبع : مؤسسه بین‌المللی ژئوفیزیك ایران