شیر سفید، مقوی ، خوشمزه

شیر، اولین و اصلی‌ترین غذای نوزاد انسان و سایر پستانداران است.
تعادل و تنوع اجزای مغذی در شیر باعث شده است که با مصرف آن بتوان از مزایای یک غذای کامل بهره برد. مصرف شیر و فرآورده‌های آن به علت اجزای تشکیل‌دهنده آن در پیشگیری از بروز بسیاری بیماری‌ها از قبیل پوکی استخوان موثر است و باعث حفظ سلامت پوست، استخوان‌ها، دندان‌ها و رشد و تکامل اندام‌ها می‌شود. امروزه شیر جایگاه مهمی در رژیم غذایی دارد و استفاده از شیر و فرآورده‌های آن به تمام گروه‌های سنی توصیه می‌شود.
مصرف سرانه شیر و فرآورده‌های آن در ایران طبق تحقیقات انجام‌شده در سال‌های اخیر، ۱۳۹ گرم در روز است.
● اجزای شیر گاو
▪ آب، بخش عمده شیر را تشکیل می‌دهد (۸۷درصد)
▪ بقیه مواد شیر از چربی (۴ـ۵/۳درصد)،
▪ پروتئین (۵/۳درصد)
▪ لاکتوز یا قند شیر (۷/۴درصد)
▪ املاح (۸/۰درصد)
▪ ویتامین‌ها تشکیل شده است.
● نقش شیر در تغذیه انسان
چربی شیر قابلیت هضم بالایی دارد و حاوی اسید چرب ضروری مورد نیاز بدن است. پروتئین شیر، منبع مهمی در تامین پروتئین مورد نیاز بدن است. نیم لیتر شیر، حدود یک‌پنجم از کل پروتئین مورد نیاز روزانه افراد بالغ را تامین می‌کند و حاوی مقادیر قابل‌توجهی از تمام اسیدهای آمینه ضروری بدن است.با مصرف ۳ـ۲ واحد شیر و فرآورده‌های آن حدود صددرصد از کل نیاز روزانه بالغین عادی به کلسیم برآورده می‌شود. دریافت مقدار کافی کلسیم به‌طور روزانه برای پیشگیری از پوکی استخوان ضروری است.
لازم به ذکر است هر واحد معادل یک لیوان شیر یا ماست (۲۴۰ میلی‌لیتر ) و یا ۲ لیوان دوغ (۴۸۰ میلی‌لیتر) و ۴۵ گرم پنیر است.
● انواع شیر
۱) شیر کم‌چرب،
۲) شیر معمولی
۳) شیر پرچرب تفاوت
این محصولات در نسبت درصد اجزای شیر است. مقدار چربی شیر استاندارد در ایران ۵/۲درصد است. شیر کم‌چرب حدود یک‌درصد و شیر پرچرب یا شیر کامل حدود ۳/۳درصد چربی دارد. چربی شیر حاوی ویتامین‌های محلول در چربی مثل ویتامین A کلسترول و اسیدهای چرب اشباع است.
مصرف شیر کم‌چرب خصوصا برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی، دیابت و افراد چاق به‌جای شیر معمولی توصیه می‌شود.
۴) شیر کم‌لاکتوز
برخی از بزرگسالان از کمبود آنزیمی به نام لاکتاز رنج می‌برند. این افراد با خوردن شیر، قادر به هضم قند موجود در شیر (لاکتوز) نیستند. در نتیجه این قند توسط باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش تخمیر شده و دل‌درد و تهوع ایجاد می‌کند. اگر فردی دچار این مشکل است، می‌تواند یا با مصرف روزانه شیر به مقدار کم و افزایش تدریجی آن تحمل به شیر را در خود بالا ببرد (دستگاه گوارش به تدریج لاکتاز تولید خواهد کرد) و یا از سایر فرآورده‌های شیری مانند ماست استفاده کند.
امروزه با تغییر در فرمولاسیون شیر، شیر کم‌لاکتوز تولید می‌شود. در این فرآورده قند لاکتوز به قندهای ساده‌تر تبدیل می‌شود.
۵) شیر غنی‌شده
به شیرهای غنی‌شده یک یا چند ریز مغذی (مانند ویتامین‌های D و A، ویتامین‌های گروه B و یا کلسیم، فسفر و...) افزوده می‌شود. هدف از تولید این شیر، مصرف آن در گروه‌های در معرض خطر کمبود ریز مغذی‌ها (کودکان، نوجوانان و...) است. در کشور ما غنی‌سازی شیر با ویتامین D انجام شده است. مصرف یک لیوان از شیر غنی‌شده حدود یک‌چهارم نیاز روزانه افراد به این ویتامین را برآورده می‌کند.
۶) شیرهای طعم‌دار
به‌منظور برآوردن سلایق افراد مختلف و به‌خصوص کودکان و نوجوانان تهیه می‌شود. مانند شیرهای با طعم میوه و شیرکاکائو که البته استفاده از شیرهای ساده بیشتر توصیه می‌شوند.

ماندانا برادران تقوی
کارشناس تغذیه

منبع : روزنامه تهران امروز