آب مایع حیات

آب به خاطر بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیکی که در بدن رخ می‌دهند، از اهمیت فوق‌العاده‌ زیادی برخوردار است. به عبارت دیگر آب حیاتی‌ترین عامل در فعالیت‌های روزانه انسان است که در اغلب اوقات نیز از سوی او فراموش می‌شود.
بین ۴۵ تا ۶۵ درصد از وزن بدن انسان را آب تشکیل می‌دهد. بیش از ۶۰ درصد آب بدن در درون سلول‌های بدن قرار دارند. بیشتر از ۷۰ درصد آب درون سلولی نیز در سلول‌های عضلانی قرار دارند و این در حالی است که سلول‌های بافت چربی بدن آب کمتری دارند.
وجود آب در بدن، برای انجام وظیفه صحیح سلول، ضروری است. زیرا بسیاری از ترکیبات شیمیائی در آب محلولند و آب به‌عنوان میانجی خوب برای انتقال مواد شیمیائی گوناگون در سراسر بدن است. آب قادر است مقدار زیادی از حرارت بدن را جذب کند و به این وسیله دمای بدن در هنگام فعالیت‌های بدنی فقط اندکی زیاد می‌شود. تبخیر آب به شکل تعریق برای رهائی بدن از حرارت اضافی به هنگام فعالیت‌ بدنی است و از این رو نقش آب در تنظیم دمای بدن حیاتی است.
هم‌چنین آب، میانجی مورد نیاز برای واکنش‌های مهم شیمیائی تولید کننده انرژی در همه سلول‌های بدن است. آب در بدن ما نیز می‌تواند به‌عنوان حلال عمل کند، به همین دلیل مواد غذائی گوناگون، هورمون‌ها و حتی آنتی بادی‌ەا به وسیله آب موجود در خون حمل می‌شوند. هم‌چنین محصولات دفعی سلول‌های بدن نیز به وسیله آب موجود در چرخه جریان خون حمل می‌شنود. بدون وجود چنین ساز و کاری انتقال بسیار مؤثر و کارآمد تغذیه سلول‌ها غیر ممکن است.
حال با توضیح یک وضعیت ویژه در می‌یابیم که آبی در بدن ما تا چه حد اهمیت دارد. در صورتی‌که بدن فردی که در معرض کم آبی قرار بگیرد و فرد به دلایل مختلف قادر به دریافت آب کافی نباشد، در معرض خطرات کم آبی قرار می‌گیرد. عواقب کم آبی برای انسان بسیار جدی است، کم‌آبی حجم پلاسما و خون را کاهش می‌دهد و بنابراین کار و فعالیت قلب افزایش می‌یابد. این کار برای جبران کاهش حجم خون در بدن انجام می‌شود تا سلول‌های حیاتی بدن نظیر مغزی از جهت برخورداری از مواد مغذی و اکسیژن در تنگنا قرار نگیرند.
هم‌چنین در وضعیت کم آبی بدن، ظرفیت بدن برای تولید عرق کاهش می‌یابد و به این‌ ترتیب بدن فرد در معرض کم آبی، برای تنظیم دمای بدن دچار اختلال می‌شود، از سوی دیگر تعریق فرد دچار کم آبی به دلیل کاهش بیشتر آب درون سلول‌ها موجب اختلال بیشتر عملکرد سلول‌ها می‌شود و این وضعیت، خود را به‌صورت کاهش تولید انرژی درون سلول‌ها، نشان می‌دهد. سرانجام وضعیت کم آبی بدن موجب اختلال در غلظت الکترولیت‌های حیاتی بدن می‌شود که این وضعیت نیز نیتجه بروز اختلال عملکرد کلیه‌ها است، که خود را با تولید کم ادرار نشان می‌دهد و این امر نیز آثار بالقوه خطرناکی را به همراه دراد. به طور کلی بروز کم آبی موجب تغییرات مهمی نظیر:
۱) کاهش کارائی دستگاه قلبی ـ عروقی
۲) کاهش توانائی تنظیم کار قلب
۳) کاهش کارائی سلولی
۴) کاهش عملکرد کلیه‌ها به طور طبیعی از دست می‌دهیم، با آب دریافتی از طریق خوردن و نوشیدن جبران می‌شود. به جدول توجه کنید:
راه‌های از دست دادن و دریافت آب به وسیله بدن در شرایط طبیعی
دریافت آب/از دست دادن آب
نوشیدن/ادرار
۱۲۵۰ میلی‌لیتر در روز/۱۵۰۰ میلی‌لیتر در روز
آب موجود در غذا/آب موجود در مدفوع
۱۰۰۰ میلی‌لیتر در روز/۱۰۰ میلی‌لیتر در روز
تولیدی در بدن/عرق ریزی
۳۰۰ میلی‌لیتر در روز/ ۵۰ میلی‌لیتر در روز
/غیرمحسوس (پوست /ریه)
/ ۹۰۰ میلی‌لیتر در روز
جمع ۲۵۵۰ میلی‌لیتر در روز/جمع ۲۵۵۰ میلی‌لیتر در روز
به طور کلی برای تأمین آب بدن به اندازه اطمینان و کافی کارشناسان تغذیه و پزشکان در سراسر دنیا توصیه می‌کنند که همواره، آشامیدن ۸ لیوان آب را در روز فراموش نکنیم. آب مایه ارزشمند حیات است.

دکتر بهرام بنده‌یزدانی

منبع : ماهنامه مهرآب