حوادث جاده ای

صدای آن سوی خط آنقدر ذوق زده بود كه از فرسنگها فاصله شوق و شادمانی را می شد تشخیص داد. «امشب در یكی از بهترین رستوران های برلین جشنی داریم.» «چه جشنی؟» « جشن دریافت گواهینامه رانندگی ام». در پاسخ به واكنش و خنده من توضیح داد: بعد از ۴ سال و با خرج حدود ۳ هزار یورو بالاخره گواهینامه رانندگی را گرفتم. نمی دانی چقدر زحمت كشیده ام. ای كاش تو هم در جشن امشب بودی؟» حالا دیگر من نمی خندیدم. گویا خاطره دریافت یك ماهه گواهینامه رانندگی دیگر چنگی به دل نمی زد، همزمان با آن صدای ترمز ناگهانی و اصطكاك چندش آور لاستیك از خیابان من را به یاد جشن رانندگی در جاده های خودمان می انداخت.
●و اما حكایت رانندگی ما
گاه و بی گاه برنامه ای در تلویزیون در باره تصادفها و زندانی های محكوم به دیه پخش می شود. مسئولان و مجری برنامه سعی می كنند تا دیون چند زندانی پرداخت شود. با این حال، سال به سال بر تعداد زندانیان ناتوان از پرداخت دیه تصادف های رانندگی افزوده می شود. بنابراین نه شكار عواطف، نه درس عبرت و نه هیچ راهكار دیگری در عرصه رانندگی كشور راه به جایی نمی برد.
●تصادفها و تلفات جاده ای
هر ۳ ساعت یك نفر در تصادفهای رانندگی كشته می شود.
یونس میرزایی تبار معاون عملیات ترافیكی راهنمایی و رانندگی می گوید: از ابتدای سال ۸۵ تاكنون روزانه ۶۵ نفر براثر تصادف در جاده ها جانشان را از دست داده اند. تنها در روز ۱۳ فروردین ، ۱۱۵۸ نفر در جاده ها جان باخته اند. همین نكته باعث شده بانك جهانی ایران را در رتبه نخست حوادث جاده ای قرار دهد، آماری كه فاصله بین نسبت تصادف های جاده ای در ایران و كشورهای صنعتی را ۲۰برابر می كند، این رقم حتی به نسبت كشورهای منطقه ۵ برابر معمول است. از سویی به گفته فرمانده نیروی انتظامی در هرساعت ۳ نفر جانشان را در حوادث رانندگی از دست می دهند. دراین میان استان تهران با ۲۸۷۲ تصادف و استان خراسان با ۲۶۷۸ تصادف در بین سالهای ۷۸ تا ۸۲ بالاترین رقم تصادف های جاده ای را به خود اختصاص داده اند.
«تعداد كشته شدگان حوادث رانندگی در طول یك سال و نیم گذشته برابر كشته شدگان زلزله بم است. این میزان در شهریورماه هرسال به دلیل افزایش مسافرت های بین شهری افزوده می شود. برخی آمارهای غیررسمی آمار شهریور امسال را با ۶۰درصد رشد بیان می كند. خسارت ناشی از این قضیه ۶۰هزار میلیارد ریال برآورد شده یعنی رقمی معادل ۵‎/۳ درصد از درآمد ناخالص كشور، كه از این رقم تنها ۳ هزار میلیارد آن صرف درمان می شود. فرمانده نیروی انتظامی این وضع را ناشی از بی توجهی به هشدارهای پلیس، عدم رعایت قوانین رانندگی و نكات ایمنی و ضعف مهارت راننده می داند. نبود علائم هشدار دهنده، عدم تجهیز جاده ها به امكانات ایمنی و نبود استراحت گاه های مناسب در مسیرهای طولانی و ... از دیگر عوامل است. چنان كه علت ۴۰درصد تصادفها خستگی راننده و خواب آلودگی است. با این حال ۶۰درصد باقی مانده عوامل دیگری را دربر می گیرد . استاندارد نبودن حداقل ۲۰۴۰ نقطه حادثه خیز در جاده ها ، تجهیزات فرسوده جاده ای و آمار ۳۰درصدی فوت به علت تصادف با موانع كنار جاده.
عمر متوسط ناوگان ۶۷ هزار دستگاهی حمل و نقل جاده ای باید ۱۳ سال باشد در حالی كه این رقم در كشور نزدیك به ۱۹ سال است. از سوی دیگر بخش عمده تولیدات جدید فاقد تجهیزات استاندارد ایمنی هستند. امروز تقریباً خودرویی در دنیا نیست كه مجهز به حداقل امكانات مانند كیسه ایمنی هوا یا ترمزهای نسل جدید نباشد.
●سهم خودروها
كمپانی فورد به دلیل نقص در سیستم بینایی آینه بغل، میلیون ها دلار جریمه شد. اما در شركت های خودروسازی چه می گذرد؟ سهم صنایع خودروسازی در تولید ناخالص داخلی ایران از ۲‎/۷۵ درصد در سال ۷۸ به ۳‎/۶۹درصد در سال ۸۱ رسیده و با افزایش تولید در سال ۸۲ این سهم از ۴ درصد فراتر رفته است. بدین ترتیب تولید خودرو از ۳۵۰هزار دستگاه در سال ۸۰ به ۷۰۰هزار دستگاه در سال ۸۲ رسیده. مونتاژ خودرو در ایران از سال ۴۵ آغاز شد و با روند صعودی تولید آن در سال ۵۶ به ۱۶۳ هزار دستگاه رسید با شروع جنگ و قطع همكاری با شركت های خارجی تولید به حدود ۲۲ هزار دستگاه در سال ۶۸ كاهش یافت. با پایان جنگ، تولید خودرو در دستور كار قرار گرفت و در سال ۶۹ به ۴۴هزار دستگاه رسید. حمایت دولت و نیاز بازار، خودروسازان را تشویق كرد برای پاسخگویی به مشتریانی كه حاضر بودند با پرداخت قیمت خودرو ، ماهها و حتی سالها منتظر بمانند ، چاره ای بیندیشند. انعقاد قراردادهایی با شركت های خارجی موجب افزایش تولید خودرو در دهه ۸۰ شد. در ده ماهه اول سال ۸۴ تولیدات خودرو رشد ۹‎/۳ درصدی نسبت به سال پیش از آن داشت و ۹۶‎/۵درصد از سهم تولید خودرو در كشور خودروهای سبك بود. ایران خودرو و سایپا با سهم تولید ۵۲‎/۹ و ۴۳‎/۸ در همین زمان دو خودروساز بزرگ كشور بوده اند. خودروهای سواری با ۸۳‎/۹ درصد تولید بیشترین و آمبولانس با ۰‎/۱ درصد كمترین سهم تولید را داشت در نهایت متوسط رشد تولید در یك دهه گذشته حدود ۲۵ درصد بود.
برنامه افزایش تولید خودرو به خودی خود یك برنامه صنعتی و تولیدی است اما به شكل مستقیم و غیرمستقیم در وضع نابسامان امنیت شهروندان دخیل است. به گفته یكی از اعضای پیشین هیأت تحقیق و تفحص از صنایع خودروسازی در سال ،۸۰ آنچه در شركت های خودروسازی انجام می شود تجارتی به نام تولید است و كیفیت پایین و قیمت بالا موجب شده تنهاخودمان متقاضی خودروهایی باشیم كه تولید كرده ایم.
«خودروهای با قیمت بالای ۱۰میلیون تومان حداقل ۳۵ درصد گرانتر و خودروهایی با قیمت كمتر از ۱۰میلیون تومان حداقل ۲۵ درصد گرانتر به مردم فروخته می شود.
از سویی چشم انداز موفق تولید خالی از نگره كیفیت است ، بنابراین تنها برای مصرف داخلی ارائه می شود و از سوی دیگر به نظر می رسد چشم انداز بالای تولید خودرو در پازل نامتوازن ترافیك شهری، حمل و نقل عمومی ، فرهنگ رانندگی و آموزشهای لازم جایی برای گنجاندن ندارد. بدین شكل صنعت خودروسازی صاحب صنعت پرسودی شده كه حتی خود را مجاز به ورود به بخش های اقتصادی دیگر مانند تولید رب گوجه فرنگی ، واردات شكر و ذرت نیز كرده است. با افزایش ۳۰درصدی سفرهای آموزشی از اول مهرماه ركورد تعداد سفرهای درون شهری در تهران با حدود ۱۵میلیون سفر روزانه شكسته شد.
مهندس جعفر تشكری هاشمی معاون حمل و نقل و ترافیك شهرداری دراین مورد می گوید: سفرهای درون شهری كه همه ساله هم زمان با بازگشایی مدارس تشدید می شود، نتیجه طبیعی رشد تولید خودرو و افزایش میزان جمعیت است. وی با اشاره به آسیب های جدی و نارسایی های آن ، بازدارندگی مقررات و برخورد قاطع با متخلفان را مكمل اقدامات فرهنگی می داند. رعایت قوانین و رفتار ترافیكی مطلوب وضع ترافیك تهران را تا ۳۰درصد بهبود می بخشد.
دراین میان برای كاهش تلفات و هزینه های تصادفها، اقداماتی مانند صدور گواهینامه موقت، بهسازی جاده ها، افزایش تیم های پلیس و امدادجاده ای انجام شده است. با این حال ، میزان تصادفهای خودرویی در شش ماه اول سال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۶ درصد افزایش داشت به گفته سردار ساجدی نیا رئیس راهنمایی رانندگی تهران بزرگ ۵۰درصد رانندگان بین جاده ای معتادند. از سوی دیگر واردات بنزین تا پایان سال به ۶ میلیارد دلار خواهد رسید. بدین ترتیب مصرف بنزین در ایران به حدود ۷۳ میلیون لیتر در روز رسیده كه ۳۰ میلیون لیتر آن از واردات تأمین می شود. تولید یك میلیون و ۲۰۰هزار خودرو ، رشد بنزین را به بیش از ۱۰ درصد می رساند و این همه در كنار حركت كند سیستم حمل و نقل عمومی است. این زنجیره به هم پیوسته ، واقعیت دردناك تصادف های رانندگی و از سویی فرهنگ نادرست رانندگی را پدید آورد.
با این اوصاف واقعیت نهفته ای كه از پشت نمای رانندگی، تولیدات خودرو و ... پدیدار می شود جایی برای احساسات در حل این مشكل به جا نمی گذارد. رانندگی بیش از هرچیز آمیخته ای از صنعت و قانون است كه هرگونه اهمال در مورد آن مصاف ناگوار این تكنولوژی پیشرفته با جان انسانها را پدید می آورد. تكنولوژی چیز خوبی است ، قانون خوبتر است و از همه مهمتر جان و سلامتی انسان هاست.

مهری حقانی

منبع : روزنامه ایران