بندرعباس ، استان هرمزگان

در قرن چهارم هجری در حوالی بندرعباس فعلی، بندر و روستای كوچكی به نام «سورو» وجود داشت كه جغرافیانویسان قرن چهارم هجری قمری از آن نام برده‌‌اند. برخی معتقدند «شهرو» كه اصطخری به عنوان «دهی كوچك بر كنار دریا» از آن نام برده، همان بندر «سورو» است.
این بندر در سال 924 هجری قمری «بندر جرون» خوانده می‌شد و دهكده‌ای كوچك بود و در روبه‌روی سواحل شمالی جزیره پراهمیت «هورموز» آن روزگار، قرار داشت. در سال 1514، پرتغالی‌ها این دهكده كوچك را برای پیاده شدن، و بارگیری اجناس از خشكی انتخاب كردند. به دلیل خرچنگ زیادی كه در ساحل این بندر وجود داشت، نام آن را «بندر كامارااو» یا «كامبارائو»، یعنی بندر خرچنگ گذاشتند. نام متداول بعدی؛ یعنی «گمبرون» یا «گامبرون» به احتمال زیاد از لغت پرتغالی «گامارائو» اقتباس شده است.
در سال 1622 میلادی شاه‌عباس توانست با كمك انگلیسی‌ها دست پرتغالی‌ها را از این بندر كوتاه كند. به افتخار این پیروزی «بندر گمبرون» به «بندرعباس» تغییر نام داد. تا قبل از سال 1650 میلادی (1070 هجری قمری) بندرعباس حصار نداشت؛ ولی از این زمان دور شهر را محصور كردند و بر امنیت آن افزوده شد. انگلیسی‌ها و هلندی‌ها در بندرعباس تجارتخانه، و در كنار دریا عمارت زیبایی بنا كردند. در این بندر لنگرگاه مناسبی وجود داشت؛ لذا اكثر كشتی‌های بزرگی كه از هند برای ایران و عثمانی و سایر نقاط كالا حمل می‌كردند، در این بندر لنگر می‌انداختند.
هلندی‌ها در سال 1110 هجری قمری (1698 میلادی) با كسب اجازه از دولت ایران، شهر تازه‌ای با بافت و معماری ویژه، در وسط شهر بندرعباس بنا نمودند. (عمارت كلاه‌فرنگی در همین ایام بنا شده است) بافت و شكل ظاهری شهر جدید تا سال 1135 هجری قمری دوام یافت.
در نیمه‌ نخست قرن هفدهم، نمایندگان كمپانی هند شرقی سعی كردند بندرعباس را به پایگاه اصلی خود در خلیج‌فارس تبدیل كنند؛ به همین لحاظ، مركز كمپانی هند شرقی در بندرعباس مستقر گردید. ناوهای نظامی كمپانی هند شرقی نیز در آب‌های نزدیك بندرعباس پهلو گرفتند. این شركت در سال 1759 به علت متشنج شدن اوضاع و بمباران تأسیسات تجاری انگلیسی‌ها در بندرعباس، مركز تجارت خود را از این بندر به بندر بصره منتقل نمود. این امر بیش از پیش، شرایط انحطاط بندرعباس را فراهم كرد. بعد از ظهور نادرشاه، بندر بوشهر مقر ناوگان ایران شد و بندرعباس و توابع آن طبق قرارداد، به سلطان مسقط به اجاره واگذار شد. در پی شورش سال 1868 میلادی در مسقط، این امتیاز لغو شد و شهر بندرعباس و توابع آن دوباره به تصرف كامل دولت ایران درآمد. پس از پیروزی نهضت مشروطیت و تصویب قانون ایالات و ولایات، بندرعباس و توابع آن جزء محدوده‌ ایالت فارس قرار گرفت و سپس در محدوده اختیارات حاكم كرمان درآمد.
در تقسیمات فعلی كشوری، شهر بندرعباس مركز استان هرمزگان است. این شهر یكی از مهم‌ترین مراكز استراتژیكی و تجاری ایران در جوار خلیج‌فارس و دریای عمان است. بارانداز شهید رجایی، اسكله عظیمی است كه بخش وسیعی از مبادله كالاهای تجاری بین ایران و دیگر كشورها از طریق آن صورت می‌‌گیرد. بندرعباس از طریق راه‌های دریایی، راه‌آهن، جاده‌های ترانزیتی درجه یك و از طریق هوا به كلیه مناطق داخلی و دیگر كشورهای جهان مرتبط است.