وسوسه‌ای به نام Send To All

صدای زنگ،لبخندی برلب یا چینی بر پیشانی،فشردن چند کلید به سرعت و... همه نشانه‌های نوع رفتاری است که این روزها به آسانی در تمامی کشورمی‌توان به وفور مشاهده کرد، رفتاری که از پس ورود تکنولوژی به نام SMS به کشورمان شیوع پیدا کرده است و رفته رفته می‌رود تا جزو ضروریات زندگی هر فرد به حساب آید. گفته می‌شود اولین بار تکنولوژی SMS در سال ۱۹۹۱ در اروپا و با شبکه GSM تولد یافت به همین علت این وسیله ارتباطی در این قاره با رشد چشمگیری روبه‌رو بوده و به مرور زمان استفاده از آن در دیگر کشورها نیز رواج یافته است. این رواج و علاقمندی در دیگر قاره‌ها همچون آسیا به شدتی افزون بوده که طبق آمارها گفته می‌شود در حال حاضر فیلیپین در صدر فهرست کشورهای جهان از نظر تعداد پیام‌های ارسالی به ازای هر مشترک تلفن همراه است.
اما داستان ورود SMS به کشورمان مانند دیگر وسیله‌های ارتباطی با تاخیر چندساله همراه بود تا آنجا که در اواخر سال ۸۱ درست زمانی که در اکثر نقاط جهان SMS به عنوان یک سرویس کامل و جانبی تلفن همراه شناخته شده بود این وسیله قدم به کشور ما گذاشت و به نوعی به بهره‌برداری رسید ولی جالب آن است که این تاخیر چند ساله نتوانست مانعی بر سرراه محبوبیت این وسیله ارتباطی در کشورمان باشد چرا که علاقمندی به استفاده از سرویس پیام کوتاه در کشور به حدی است که طبق اعلام شرکت مخابرات تنها در سال جاری ۸ میلیارد پیام کوتاه در ایران مبادله شده است که در نتیجه آن ۱۱۲ میلیارد تومان برای این شرکت درآمد به همراه داشته است.
● پیام کوتاه و رکورد جهانی
گفته می‌شود روزانه ۲۰ میلیون پیام کوتاه توسط یازده میلیون مشترک تلفن همراه ارسال می‌شود و در مناسبت‌های مختلف این آمار سیرصعودی پیدا می‌کند تا آنجا که به گفته وحید صدوقی مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار مشترکان تنها در عید غدیرخم بالغ بر ۷۲ میلیون پیام کوتاه ارسال کرده‌اند که این تعداد ارسال SMS در طی یک روز در دنیا یک رکورد به حساب می‌آید. اما این اعتیاد به استفاده از پیام کوتاه خاص کشور ما نیست و در بعضی از کشورها به شدتی افزایش یافته که سبب شده است مشترکین به نوعی از یک عارضه مشترک رنج ببرند. در همین رابطه شرکت Virgin Mobileطی گزارشی اعلام کرده است که رشد استفاده از SMS در انگلیسی‌ها باعث افزایش آسیب‌دیدگی انگشتان مردم در این کشور شده است. مردم انگلیس روزانه ۵/۹۳ میلیون SMS برای یکدیگر ارسال می‌کنند که این امر سبب افزایش آمار آسیب‌های دست، مچ و انگشت‌های اشخاص شده است. ۳۸ درصد استفاده‌کنندگان از خدمات SMS در پنج سال گذشته، در حال حاضر از درد نوک انگشتان و مچ خود رنج می‌بردند و سالانه حدود ۸/۳ میلیون نفر به دلیل احساس درد در انگشتان خود به پزشک مراجعه می‌کنند‌. در این گزارش اعلام شده است که حدود ۱۲ درصد روزانه ۲۰ پیام متنی و حدود ۱۰ درصد بیش از ۱۰۰ SMS در روز به دوستان و آشنایان خود ارسال می‌کنند.
در عین حال گفته می‌شود آسیا یکی از مراکز مهم توسعه خطوط تلفن همراه در جهان است و بر طبق تحقیقات موسسه پورتیو گفته می‌شود در این قاره هر پنج دقیقه به طور متوسط ۲۲۶۷ نفر بر تعداد مشترکان تلفن همراه افزوده می‌شود.بر اساس این گزارش اگر چه شرکت‌های مخابراتی به طور مرتب هزینه ارسال پیام کوتاه را کاهش داده‌اند اما همچنان این بخش یکی از قسمت‌های پرسود فعالیت شرکت‌های مذکور است.پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۱۲ حجم مبادله پیام کوتاه در جهان به ۷/۳ تریلیون عدد در سال برسد و درآمد حاصل از ارسال پیام‌های کوتاه برای شرکت‌های مخابراتی تا این سال نیز به ۶۷ میلیارد دلار در سال خواهد رسید. در عین حال پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تعداد پیام‌های کوتاه طی ۵ سال آینده به بیش از ۳/۲ تریلیون برسد که این رقم دو برابر تعداد پیام‌های کنونی است.
همچنین تحقیقاتی دیگر حاکی از آن است که در میان کاربران تلفن همراه کشورهای آلمان، انگستان و ایالات متحده‌ آمریکا، ارسال پیام کوتاه و عکس، ازجمله محبوب‌ترین فعالیت‌های جانبی تلفن‌های همراه محسوب می‌شود. تا آنجا که ۸۳ درصد از مشترکان انگلیسی، ۳۵ درصد از کاربران آمریکایی و ۷۹ درصد از کاربران آلمانی از سرویس پیام کوتاه استفاده می‌کنند و سهم رد و بدل کردن عکس در میان تلفن‌های همراه در بین کل کاربران انگلستان، آمریکا و آلمان، به ترتیب ۲۷ درصد، ۱۰ درصد و ۱۹ درصد اعلام شده است و با توجه به این اعداد و ارقام باید گفت ارسال پیام کوتاه در میان کاربران جهانی از محبوبیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و پرطرفدارترین فعالیت جانبی گوشی‌داران محسوب می‌شود.
به هرحال محبوبیت پیام کوتاه نزد مشترکان تا آنجا پیش رفته است که برای آن رکورد جهانی نیز ثبت شده است و در همین رابطه گفته می‌شود کارگری در انگلستان با تایپ یک متن ۱۶۰ کاراکتری در ۴۸ ثانیه عنوان سریع‌ترین ارسال کننده SMS در جهان را به خود اختصاص داده است.
● پیام کوتاه و تبلیغات رنگارنگ
گرچه در روزهای نخست فراگیری SMS عمده استفاده آن صرف تبادل اخبار و احوالپرسی معمولی روزانه می‌شد و به طور کلی این سیستم پیام گیر متنی جزو حریم خصوصی افراد به حساب می‌آمد تا آنجا که هر زنگ اعلام پیام کوتاه ،برای مخاطب یاد‌اور یک شماره و فرد آشنا بود اما رفته رفته شماره‌های ناآشنا با پیام‌های خاص بازرگانی افراد را به خرید یک کالا و سپرده گذاری در یک بانک دعوت می‌کرد به سوی گوش‌های مشترکین تلفن همراه سرازیر شد. گفته می‌شود اولین بار این پیام‌های تبلیغاتی یکسان از شماره تلفن ۹۸۵۰۰۵ برای مشترکین ارسال شده بود. شماره‌ تلفنی که برای اکثر مشترکین همراه چندان ناآشنا نبود. چرا که در حقیقت این شماره متعلق به مرکز SMS مخابرات کشور بود شماره‌ای که پیشتر مرکز مخابرات از طریق آن به مناسبت‌‌های مختلف برای مشترکین خود پیام‌هایی با موضاعات مذهبی، تبریک و تسلیت ارسال می‌کرد. در همان زمان ارسال پیام‌های تبلیغاتی به تلفن همراه در جریان عید نوروز بسیار اوج گرفت به طوری که بعد از تعطیلات، مسئول مرکز SMS مخابرات را بر آن داشت که طی مصاحبه ای رسما این موضوع را تایید و اعلام کند که شرکت مخابرات در ازای دریافت مبلغی اقدام به ارسال SMS در سطح وسیع کرده است‌. به عقیده او ارسال SMS تبلیغاتی به تلفن‌های همراه مشترکان منع قانونی ندارد چرا که تلفن همراه مطلقا جزو مالکیت مشترکان محسوب نمی شود و به همین علت مخابرات حق دارد پیام های تبلیغاتی برای مشترکان ارسال کند و از این راه به درآمدزایی بپردازد. اما این اظهارنظر موجی از اعتراضات را در پی داشت چرا که اکثریت اعتقاد داشتند اگر ارسال SMS حق مخابرات باشد باید بتوان شکل مشابهی از تبلیغات را نیز درباره تلفن‌های ثابت به کار گرفت و به این ترتیب می توان در حین مکالمه با تلفن ثابت و یا در زمان‌هایی دیگر مکالمه را قطع و به ارایه پیام تبلیغاتی پرداخت.
در آن زمان دامنه اعتراضات به هرگستردگی بود نتوانست جلوی این گونه پیام‌های تبلیغاتی ارسال شده به گوشی‌های همراه را بگیرد چرا که این گونه تبلیغات خاص کشور ما نبود و در تمامی دنیا به کار گرفته می‌شود به این صورت که در کشورهای اروپایی عمده SMS های تبلیغاتی توسط برخی شرکت‌های خاص تبلیغاتی ارسال می شود. این شرکت‌ها با استخراج شماره تلفن‌های افراد و ارزیابی شغل آنان تبلیغات مربوط به شغل و یا زندگی آنان را به دستگاه تلفن همراهشان ارسال می کنند. کار تحقیقاتی و علمی که متاسفانه در کشور ما چندان روی آن تمرکزی صورت نمی‌گیرد.
به هرحال شرکت مخابرات از همان ابتدای‌ راه‌اندازی سرویس پیام کوتاه به این وسیله ارتباطی به عنوان یک منبع پرسود نگاه کرده است تا آنجای که برای استفاده بهینه از این سرویس پیام کوتاه و به نوعی درآمدزایی بیشتر این سرویس ارزش‌افزوده را به مناقصه گذاشت و طی آن سه شرکت رهیاب،مگفا و آتیه‌پرداز برنده نهایی مناقصه اعلام شدند و به این ترتیب این سه شرکت با امکان اتصال به مرکز پیام کوتاه شرکت ارتباطات سیار توانستند ارسال تمامی پیام‌های تبلیغاتی را به عهده بگیرند و در حال حاضر این سه شرکت هر ما ۹ تا ۲۰ میلیون پیام‌بازرگانی را به مقصد گوشی‌های همراه کاربران ایرانی ارسال می‌کنند و به این طریق سودسرشاری را نصیب مخابرات می‌کنند.
● پیام کوتاه و ارقام نجومی
غیر از سود‌آوری مخابرات از ارسال پیام‌‌‌های بازرگانی به مشترکان روی‌آوری بیش از حد مشترکین به ارسال پیام کوتاه نیز توانسته هرروز به درآمد این وزارتخانه اضافه کند . به عقیده بسیاری از مردم محبوبیت استفاده از پیام کوتاه به دلیل ارزان بودن آن است در حالیکه طبق ارایه گزارشی از سوی تحریریه فناوران این گفته صحت ندارد.
در این گزارش آمده است که یک SMS ظرف ۳ تا ۵ ثانیه ارسال می‌شود که به طور میانگین باید گفت ارسال یک پیام کوتاه ۴ ثانیه از پهنای باند شبکه را اشغال می‌کند. حال اگر این رقم براساس تعرفه یک دقیقه مکالمه ۴۴۷ ریال محاسبه شود. حداکثر هزینه ارسال هر SMS، ۲۹/۸ ریال خواهد شد. البته این تنها هزینه شرکت سرویس‌دهنده نیست و هزینه‌های دیگری هم وجود دارد که باید در تعرفه لحاظ شوند. کارشناسان رقم این هزینه‌ها را بیش از ۳۰ ریال نمی‌داند و با این وجود می‌توان گفت حداکثر هزینه‌ای که ارتباطات سیار ایران بابت ارسال هر SMS پرداخت می‌کند به رقم ۶۰ ریال نیز نمی‌رسد.نتایج این بررسی نشان می‌دهد کانال ارتباطی که اپراتور اول برای ارایه خدمات پیام‌کوتاه به مشترکان از آن استفاده می‌کند. همان بستر ارسال سیگنال‌‌های شبکه برای برقراری تماس صوتی است. بر این اساس مخابرات ایران باید مبلغی را که بابت سرویس SMS از مشترکان خود دریافت می‌کند بر مبنای میزان اشغالی خطوط ارتباطی محاسبه کند. اما تعرفه ۱۴۰ ریالی این اپراتور بابت سرویس SMS تناسبی با آنچه گفته شد، ندارد بنابران می‌توان به این نتیجه رسید که روی‌آوری مردم به استفاده از سرویس پیام کوتاه را نباید به پای ارزان بودن این سرویس گذاشت.
با تمامی این قضایا در حال حاضر شواهد نشان دهنده این واقعیت است که روز به روز روآوری نه تنها مردم بلکه سازمان‌ها نیز به سوی استفاده ازاین سرویس ارتباطی افزایش یافته است. این روزها در اکثر برنامه صدا وسیما شاهد هستیم که یک شماره ویژه به ارسال پیام کوتاه برای شرکت در مسابقه یا برنامه‌ای خاص تدارک دیده شده است یا سازمان‌‌های مختلفی که به نوعی با ارباب رجوع بسیاری سروکار دارند از این وسیله ارتباطی جهت تسریع در کارهای خود استفاده کرده‌اند. به عنوان نمونه عبدالنبی غیبی معاون قضایی دادگستری فارس اعلام کرده است که به لحاظ حجم سنگین اوراق قضائی (اخطار، احضار، دادنامه)، کمبود نیروی انسانی و پراکندگی حوزه‌ها‌ی قضائی ابلاغ‌ها‌ی خود را از طریق پیام کوتاه و ایمیل به مخاطبان انتقال خواهند داد و افراد می‌توانند پس از دریافت پیام کوتاه با مراجعه به سایت اینترنتی دادگستری فارس و وارد کردن گذر واژه که از قبل در اختیار آنان قرار داده شده علاوه بر مشاهده ابلاغ‌ها‌ از محتویات پرونده خود نیز مطلع شوند. علاوه بر این گونه استفاده‌ها گفته می‌شود برخی سازمان‌ها نیز از این رسانه برای ارسال اخبار تحت پوشش خود استفاده می‌کنند در همین رابطه اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان از سرویس پیام کوتاه جهت ارسال وصایای شهدا استفاده کرده است به این صورت که این سازمان با طراحی نرم‌افزاری که براساس سن مخاطب طراحی شده است اقدام به ارسال وصیت‌نامه شهدا به مخاطبین کرده است و به گفته مسئولین در روزهای اول راه‌اندازی این سرویس بیش از ۵ هزار پیام کوتاه برای مخاطبین ارسال شده است.
زارعیان مدیر کل روابط عمومی مخابرات ایران نیز در اظهارنظری عنوان کرده است که طنز،فکاهی،موضوعات اجتماعی،سیاسی،عشقی،مذهبی،ادبی و ورزشی به ترتیب بیشترین موضوعاتی است که در میان SMS های مشترکین دیده می‌شود و ایرانی‌ها یکی از فعال‌ترین کاربران پیام کوتاه در جهان هستند.
● پیام کوتاه و غربت زبان مادری
خط و زبان فارسی دارای پیشینه بیش از ۱۴۰۰ ساله است، زبان و خطی که مایه افتخار هر ایرانی به حساب می‌آید اما به اعتقاد کارشناسان در حال حاضر ربان و خط مادری ما با شیوع پدیده‌ای به نام SMS و منحرف شدن به سمت نوشتار لاتین به نوعی مظلوم واقع شده است. مظلومیتی که به مرور زمان فاجعه‌ای را به بار خواهد آورد. اگر به دنبال برررسی گفتار کارشناسان هستیم، کافیست نگاهی گذرا به پیام‌های دریافتی یا ارسالی در گوشی تلفن همراه خود داشته باشیم تا با واقعیت تلخی روبه‌رو شویم. واقعیتی که نشان می‌دهد حدود ۹۰ درصد از این پیام‌ها به صورت فینگیلیش (پیام کوتاه با خط لاتین و محتوای فارسی) نوشته شده است. شاید این اتفاق را نتوان غرب‌زدگی نامید اما می‌توان به نوعی بی‌اعتبار کردن خط و زبان مادری دانست. اما به درستی چه کسانی در بی‌اعتبار کردن این زبان نقش دارند. وقتی از کاربران عادی سئوال می‌شود که چرا برای ارسال پیام کوتاه از فونت فارسی استفاده نمی‌کنند این‌گونه پاسخ می‌شنوی که، وقتی خود مخابراتی‌ها برای ارسال پیام‌های تبلیغاتی از زبان بیگانه استفاده می‌کنند جای گلایه از مردم عادی باقی نمی‌ماند.
البته عده‌ای دیگر از استفاده‌کنندگان پیام کوتاه علت‌ رو‌آوری خود را برای استفاده از زبان لاتین به نبود فونت فارسی در تمامی گوشی‌های تلفن همراه در سطح کشور نسبت می‌دهند. اما شاید به درستی علت در جای دیگر باشد در آن جا که گفته می‌شود تعرفه ارسال پیام کوتاه به زبان فارسی ۲ برابر تعرفه ارسال پیام به زبان لاتین حساب می‌شود. در همین رابطه یکی از کارشناسان مخابرات می‌گوید،براساس استانداردهای موجود در تلفن همراه، طول پیام کوتاه مبادله شده بین دو دستگاه تلفن همراه با خط لاتین حداکثر ۱۶۰ کاراکتر است که این تعداد کاراکتر ۱۴۰ بایت حافظه ذخیره می کند، اما نوشتن پیام در سرویس پیام کوتاه برای خط فارسی ۷۰ کاراکتر است و همان ۱۴۰ بایت حافظه را ذخیره می کند.حال ما اگر بخواهیم ۱۶۰ کاراکتربه اندازه خط لاتین در یک پیام کوتاه استفاده کنیم باید به میزان بیش از ۲ برابر تعرفه به شرکت مخابرات بپردازیم. بنابراین با چنین آمار و ارقامی بهتر می‌توان علت رویکرد ۹۰ درصدی پیام‌های کوتاه به زبان لاتین را کشف کرد و به عبارتی باید گفت ۲ برابر بودن هزینه ارسال پیام کوتاه به زبان فارسی، خود عامل تشویقی برای استفاده مردم از زبان انگلیسی است.
به هرحال شاید این سئوال برای اکثریت مطرح شود که در چنین اوضاع و احوالی آیا کسی به نجات زبان مادری خواهد شتافت که در پاسخ باید گفت،در نیمه آذر امسال کارگروه خط و زبان فارسی شورای عالی اطلاع رسانی برای حل خط زبان فارسی در ارسال پیام کوتاه فراخوانی را اعلام کرده بود اما نتیجه این فراخوان چه زمانی به کمک زبان مادری خواهد آمد هنوز مشخص نیست.
به طور کلی استفاده نکردن از زبان فارسی در نوشتن پیام کوتاه را یا باید به ۲ برابر بودن تعرفه‌ها نسبت داد یا به نسل قدیمی گوشی‌های تلفن همراه که در آنها فونت فارسی به گونه‌ای تعبیه نشده است. هر چند مسئولین مخابراتی در اظهارنظرهای خود چندان ۲ برابر بودن تعرفه‌ها را مطرح نمی‌کنند و بیشتر روی این مسئله مانور می‌دهند که سیستم‌های مخابراتی ارسال پیام کوتاه از نظر فنی امکان ارسال و دریافت اطلاعات به زبان فارسی را دارند و اگر مشکلی هست مربوط به نسل قدیمی‌تر گوشی‌های تلفن همراه است. با چنین اظهارنظرهای باید امید داشت که گره بداقبالی زبان فارسی در سیستم پیام کوتاه به دست گوشی‌های با فونت فارسی گشوده خواهد شد. اتفاقی که شاید با تولید گوشی با نشانه ملی روی خواهد داد.
قبل از ورود اپراتور ایرانسل به کشورمان که در تبلیغات خود برای جلب بیشتر مشتری از واگذاری خدماتی چون امکان ارسال فایل و موسیقی یا اتصال به اینترنت خبر می‌دهد (همان امکاناتی که سالها در کشورهای دیگر کاملا گسترش پیدا کرده و به راحتی مشترکان از این سرویس‌های پیشرفته استفاده می‌کنند) شرکت ارتباطات سیار طی این سالها تنها سرویس پیام کوتاه را به مشترکین ارایه کرده بود، همان سرویسی که در بیشتر اوقات مشترک برای ارسال چند خط تکست با چندین پیام خطا روبه رو می‌شد و جالب آن است که این اختلال‌ها را در اکثر مواقع شرکت ارتباطات سیار به پای ارتقا سیستم می‌گذاشت اما مشخص نبود در ماه چند بار سیستم ارسال پیام کوتاه ارتقا پیدا می‌کند و عاقبت این ارتقا چه زمانی به پایان خواهد رسید. به هرحال گرچه طی این سالها تکنولوژی SMS در کشورمان رشد حلزونی داشته اما مشترکان از همین امکان اولیه و ساده نیز کمال استقبال را کرده‌اند تا آنجا که برای این وزارتخانه درآمد میلیاردی را به ارمغان آورده‌اند و به نوعی باید گفت بعد از وزارت نفت سرویس پول‌ساز SMS توانسته این وزارتخانه را به دومین وزارتخانه پول‌ساز و مهم کشور تبدیل کند.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی تخصصی فن‌آوری اطلاعات