بانوان تهرانی؛ بانوان ایرانی

در سالهای اخیر مقالات و کتب بسیاری در زمینه نقش زنان در جوامع اسلامی نگاشته شده است. در این میان مفسرین غربی همواره نسبت به پوشش اسلامی موضع‌گیری منفی داشته‌اند.
البته مقصود من از نگارش این سطور ارائه مقاله‌ای سیاسی در رد یا قبول مساله حجاب نیست. چه این مساله در کشوری اسلامی همچون ایران، بر خلاف جوامع غربی، به خودی خود مورد قبول زنان و مردان این سرزمین، یعنی تمام ایرانیان قرار گرفته است.
این نوشتار حاصل تجربیات من بعد از چهار ماه زندگی در ایران و نگاهی کاملا انتزاعی به موضوع «زنان» است. آنچه توجه مرا در مقام «مردم شناس» به هنگام ورود به ایران به خود جلب کرد، این نکته بود که چگونه ۵ متر پارچه مشکی ناقابل سمبل چنین تفاوتی در طرز تفکر و شیوه زندگی مردم دنیا شده است.
چندی پیش یکی از همسایگان با چادر در برابر من ظاهر شد؛ با اینکه وی را می‌شناختم، اما ایشان در پوشش چادر آنقدر تغییر کرده بودند که گویی اولین بار بود که او را می‌دیدم. شکی نیست که این چند متر پارچه ایجاد فاصله می‌کند و در هر حال در دریافت اینجانب از فرهنگ [ایران] تاثیر گذار است.
اما موضوع جالب توجه دیگر که مرا به ایران کشانیده است، طرز فکر مردان ایرانی نسبت به پوشش چادر است. هر روز که از میدان تجریش می‌گذرم به موارد جالبی برمی‌خورم. شاید بتوان با اطمینان گفت، تجریش از میادینی است که در آنجا همه جور آدم پیدا می‌شود. با اینکه خانم‌هایی با حجاب چادر هم دیده می‌شوند، اما اغلب چشم آدم به گونه‌های متنوع تیپ‌های شهری می‌افتد. تیپ‌های غیر‌سنتی، اما با پوشش‌هایی بسیار بسیار متنوع. نگاه من ابتدا متوجه کفش و سپس شلوار می‌شود. بسته به مدت زمان عبور از میدان، انواع مانتو در مدل‌ها و رنگهای گوناگون را نیز مشاهده می‌کنم و بالاخره روسری و به خصوص طرز آرایش موها دقت می‌کنم.
و همواره این سوال در ذهنم تداعی می‌شود که در ورای این آرایش‌ها و روسری‌های رنگارنگ و به خصوص طرز سر کردن آنها و پیچیدن شال‌ها به دور گردن چیز خاصی وجود دارد که پوشانیده می‌شود؟ و بسیار مشتاقم که پاسخ این سوال را از زبان ایرانیان و به خصوص زنان ایرانی بشنوم.
در کمتر جایی همانند ایران [استفاده از] «مد» را اینچنین واضح و آشکار یافتم. به خصوص که اکثریت خانم‌ها در انتخاب و پوشش ظاهر خود کمتر به رابطه مد با سیاست توجه می‌کنند. به تعبیر یکی از کارشناسان امور فرهنگی در آلمان، مد جدید در شهر تهران بیانگر دگرگونی تصویری است که زنان تهرانی از خویش دارند.
ظاهرا پیروی آشکار از مد تنها در تهران قابل مشاهده است. من به شخصه تاکنون در هیچ کجای ایران همانند پایتخت چنین تنوع شگرف و منحصر به فردی در پوشش ظاهری مردمان آن مشاهده ننموده‌ام. البته چند استثنا هم وجود دارد، مثلا چنین تنوّعی در اصفهان نیز وجود دارد، اما روند شکل‌گیری آن خیلی کندتر از تهران پیش می‌رود. طی چند سال اخیر که مرتبا به ایران رفت و آمد داشته‌ام احساس می‌کنم فقط و فقط در تهران هر چند ماه یکبار مانتو‌ها کوتاه‌تر و چسبان تر می‌شوند. چگونه است که در فصل زمستان [پیروی از] مد جسورانه‌تر می‌شود؟ آیا در زمستان از سوی نیروهای امنیتی نظارت بیشتری صورت می‌پذیرد؟ این دو سوال تکه‌های گم شده پازل «زن در ایران» را می‌سازند.

کنستانتین
ترجمه: مرضیه احمدزاده

منبع : نشریه الکترونیکی موازی