قطره سیاه کجا بود؟

در حالیکه گزارشهای رصد گذر زهره از سراسر دنیا منتشر می شود، مسئله مطرح در گروه های رصدی، قطره سیاه است: چرا بعضی از مردم آن را دیده اند در صورتیکه بقیه ندیده اند؟ این پدیده واقعا اتفاق افتاده است؟
اثر قطره سیاه وقتی دیده می شود که گاهی در محل اتصال زهره به لبه خورشید تکه سیاهی ظاهر می شود که به زهره شکل قطره اشک می دهد. این پدیده بیشتر در قرن ۱۸ و ۱۹ مشاهده و بررسی شده است. هنوز خیلی از رصدگران گزارشی از مشاهده قطره سیاه نداده اند. و کسانی که آن را دیده اند، آن را به وضوح قطره سیاهی که در گذشته دیده شده نیافته اند و از اعلام آن به عنوان قطره سیاه خودداری کرده اند.
نظرهای مختلفی برای دلیل این اختلاف وجود دارد. یک نظریه برجسته وجود تلسکوپهای قویتر را ذکر می کند. حتی شرایط جوی مناسب هم به عنوان یک دلیل پیشنهاد شده است.
Lorenzo Comolli ، گذر را از اطراف شهر میلان مشاهده کرده و رصد قطره سیاه را در لحظه خروج زهره از سطح خورشید گزارش کرده نه در لحظه ورود آن. در رابطه با لحظه ورود او می گوید: " چون رصد با کیفیت خوب انجام شد، من قطره سیاه را ندیدم. محل ورود قرص صاف بود. در لحظه خروج با شرایط بدتر رصدی ، قطره سیاه وجود داشت. بخصوص در بدترین لحظه رصد."
Govert Schilling ، همکار مجله Sky & Telescope ، کسی که گذر را از نیوزلند مشاهده کرده می گوید: " وقتی به ورود زهره به سطح خورشید با دوربین دوچشمی نگاه کردم، گمان کردم چیزی را می بینم که شما به آن قطره سیاه می گویید، ولی با رصد با ابزارهای دقیق تر چیزی مثل قطره سیاه مشاهده نشد."
بعضی تصاویر گذر، نقطه برخورد را بدون کوچکترین اثری از قطره سیاه نشان می دهند .
بعضی تصاویر دیگر، تیرگی و ناصافی محل اتصال را در بین زهره و خورشید در لحظه ورود یا خروج نشان می دهند که کاملا هم حالت قرص مانند سیاره را از بین نمی برد.تعداد کمی آنچه در قرن گذشته قطره سیاه نامیده شده را نشان می دهند.
سه تصویر ترکیب شده اند تا لحظه برخورد سوم را نشان دهند. این تصویر توسط عدسی ۱۶ اینچ f/۱۶ در ایتالیا گرفته شده است.
" بخشی از این مسئله می تواند به دقت بستگی داشته باشد. " Jay Pasachoff (کالج ویلیام ) می گوید. او می گوید مطالعات او و Glenn Schneider (دانشگاه آریزونا) از تصاویر فضایی سالهای ۱۹۹۹ و ۲۰۰۳ گذر عطارد نشان می دهد که ابزار اپتیکی و قدرت تفکیک پذیری عوامل موثری در اثر قطره سیاه هستند. " بنابراین عجیب نیست که تلسکوپهای بزرگ که قابلیت تفکیک نقاط بالاتری دارند، اثر قطره سیاه را نشان نمی دهند." او تصاویری را از ماهواره TRACE بررسی خواهد کرد تا دید بهتری از این پدیده داشته باشد.
بنابراین اثر قطره سیاه در قرن ۲۱ هم مانند قرن ۱۹ به صورت معما باقی مانده است. این بحث احتمالا با گزارشهای رصدهای بیشتر در رابطه با اینکه چه چیزی یک قطره سیاه حقیقی را تشکیل می دهد ادامه پیدا می کند. و آن باقی می ماند تا اینکه شرایط پیدایش قطره سیاه ، با بررسی و مقایسه گزارشهایی که در هفته ها و ماه های جاری بدست می آید و یا حتی در زمان گذر بعدی زهره یعنی در ۶ ژوئن ۲۰۱۲، مشخص شود.

منبع : انجمن نجوم آماتوری ایران (IAAS)