اینترنت: پرطرفدار خوش شانس

جا بود که اینترنت به عنوان آژانس پروژه های تحقیقاتی پیشرفته (ARPANET) در سال ۱۹۵۸ توسط وزارت دفاع آمریکا تاسیس شد .(گنجی،۱۳۸۵،۸)
تا قبل از سال ۱۹۸۶ ، اینترنت فقط در اختیار چند دانشمند بود که درآن زمان شبکه ای به نام National science foundation که به اختصار NSF نامیده می شود توانست به عنوان ستون فقرات سرویس ارتباط در اینترنت آن را عمومیت بخشد ، اگر چه ورود NSF به صحنه، عامل اصلی در توسعه اینترنت بود ولی شاید نقطه شروع توسعه در سال ۱۹۹۱ باشد که NSF با کمبود بودجه مواجه شده و ناچار اینترنت را ازحالت اختصاص خارج می کند (همبستگی ،۱۳۸۱)
در سال ۱۹۷۲ ، ری تامیلسون ، مهندس شرکت آمریکایی BBN ،پست الکترونیک ( Email) را اختراع کرد .در سال ۱۹۷۳، دو محقق آمریکایی به نامهای وینتون سیرف و رابرت کان ، ایده اینترنت را برای اولین بار ابداع کردند و پروتکل tcp / Ip را به عنوان وسیله حمل پاکت های اطلاعاتی بین دو کامپیوتر تعریف کردند .در سال ۱۹۸۱ ، پروتکل BITNET ابر رایانه های IBM را به هم وصل و در اروپا رشد کرد .تشکیل AOL ( American online ) در سال ۱۹۹۰ ، مراحل بعدی از تحولات اینترنت در جهان به شمار می رود.(همان،۱۰)
● تاریخچه اینترنت در ایران
صاحبنظران بر این باورند که اینترنت از دهه ۹۰ وارد کشورهای جهان سوم شده است . در خصوص تاریخچه اینترنت در ایران نیز، سابقه آن را به سال ۱۳۷۳ می دانند .
ورود اینترنت به ایران مانند تاریخ آن در جهان همزاد تشکیل سازمان های ذیربط است به طوری که در سال ۱۳۶۸، مرکز تحقیقات فیزیک نظری ( IPM )، به منظور ایجاد و اداره پروژه های تحقیقاتی در علوم ریاضی و فیزیک و اشاعه تماس علمی بین دانشگاه های ایران و موسسات بین المللی آغاز به کار کرد .دکتر محمد جواد لاریجانی و دکتر سیاوش شهشهانی از پیشقراولان ورود اینترنت به ایران قلمداد می شوند .
در سال ۱۳۷۲ ، مرکزتحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات به عنوان تنها نهاد ثبت اسامی قلمرو (.ir)در ایران به رسمیت شناخته شد . این قلمرو مشخصه تعیین شده برای هویت ایران در فضای اینترنت است . دکتر مشایخ رئیس این مرکز به دلیل تعمیم اینترنت در ایران، به عنوان بنیانگذار اینترنت در ایران شناخته می شود .
یک سال بعد، ندا رایانه با حمایت مالی شهرداری تهران تاسیس و در سال ۱۳۷۴ این موسسه اولین وب سایت ایرانی داخل ایران را در آدرس http://www.neda.net راه اندازی کرد .
همچنین این موسسه روزنامه همشهری را به زبان فارسی در اینترنت منتشر کرد که این روزنامه اولین روزنامه رسمی ایران در وب محسوب می شود .در سال ۱۳۷۶ خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (IRNA) وب سایت خود را از طریق شرکت مخابرات انگلیس انتشار داد و بعد ها آن را به آمریکا منتقل کرد تا به وسیله سرورشرکت GPG منتشر شود . در سال ۱۳۸۰ ، برای اولین بار ،پدیده وبلاگ نویسی در ایران توسط دانشجویی به نام سلیمان جریری آغاز شد. سه ماه بعد، حسین درخشان، نویسنده و گزارشگر امور اینترنتی ، با نوشتن یک راهنمای ساده ،وبلاگ نویسی را به ایرانیان معرفی کرد. درست یک سال بعد بنابر آمار غیر رسمی ، تعداد وبلاگ نویسان از مرز ۱۵ هزار نفر گذشت . در حال حاضر سه مرکز وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات و شبکه ندا در ایران خدمات اینترنتی را به متقاضیان ارائه می کنند ( همان ،۱۳)
نگاهی به روند رشد اینترنت در ایران نشان می دهد اینترنت مانند هر پدیده جدید ی که وارد کشور می شود، در ابتدا از یک آزادی نسبی بدون نظارت همراه بوده ، ولی به مرور نحوه استفاده یا چگونگی دسترسی به آن تغییر کرده کمی محدودتر شده است. از نمونه تلاش ها ، برای قانونمند کردن نحوه دسترسی به اینترنت مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در آبان ۱۳۸۰ است که بر اساس آن ایجاد نقطه تماس بین المللی (ISP) در انحصار دولت قرار می گیرد و ارائه مجوز به دستگاههای ذیربط توسط شورای عالی اطلاع رسانی انجام می پذیرد .( ایران، ۱۳۸۰)
همان طور که در بالا اشاره شد، تجربه تاریخی نشان می دهد هر پدیده که به کشور وارد شده در ابتدا دولت با آن برخوردی قهر آمیز داشته،در این زمینه می توان تکنولوژی هایی نظیررادیو و فکس را مثال زد .
از اوایل سده ۱۳۰۰ که اولین رسانه مدرن به نام رادیو به ایران آمد ، دولت با آن برخوردی قهر آمیز داشت در این زمان استفاده از رادیو و نصب آنتن های گیرنده رادیو نیازمند مجوز بود، قهوه خانه ها نیز برای استفاده از رادیو باید مجوز خاص از شهربانی می گرفتند ، جابجایی رادیو نیز از یک محل به محل دیگر نیازمند هماهنگی و دریافت مجوز بود .
در این زمان دولت ایران برای مقابله با رادیوهای شوروی ،تصویب نامه ای گذراند که به موجب آن قرار شد شهربانی کل کشور دستگاههای رادیویی را که در داخل کشور وجود داشت ،مهر و موم کنند و دارندگان آنها تا تاسیس فرستنده داخلی حق استفاده از رادیو را نداشته باشند. همزمان ، طرح تاسیس و راه اندازی اولین فرستنده رادیویی داخلی تهیه شد .( محسنیان راد ،۱۳۸۴٬۱۲۵۱ )
هنگامی نیز که فکس در اوایل دهه ۱۳۶۰ وارد ایران شد، وزارت پست و تلگراف و تلفن و شرکت مخابرات در اطلاعیه های متعدد افراد را شدیدا از استفاده از دستگاه فکس منع کردند و دستور دادند استفاده از دستگاه فکس باید با مجوز دولتی باشد . اما چون دستور ، دستور بی پایه ای بود ،خود به خود منتفی شد ، به طور کلی سیاست دولت در ایران با رسانه ها مبتنی بر دو قاعده است :
۱) محدودیت
۲) ناتوانی ازاعمال محدودیت
دولت در ایران همواره با انواع رسانه ها در تمام یک قرن گذشته بر مبنای ایجاد محدودیت برخورد کرده اما در اغلب مواردبه دلایل مختلف در عمل نتوانسته دستورات محدودکننده اش را کاملا به مورد اجرا بگذارد ، یعنی ناتوان بوده است. در مورد بعضی رسانه ها مانند رادیو تکنولوژی جبر زمانه این وضعیت را ایجاد کرده – به فاصله ۴تا۵ سال رادیو به یک رسانه فراگیر تبدیل شد و چند سال بعد هم رادیوهای کوچک چینی به بازار آمد .
آنچه که در مورد فضای سایبر و تکنولوژی جدید که محیط اینترنت در اختیار کاربران قرار می دهد به اعلا درجه این دو قاعده را در خود دارد و نشان می دهد یکی تلاش دولت برای ایجاد محدودیت و دیگری ناتوانی بسیار زیاد برای اعمال محدودیت . بخش بزرگی از این وضعیت هم ناشی از تبایع تکنولوژیک محیط سایبر است که قابلیت مهار چندان ندارد و نوع ارتباط دو سویه فعالی که بین فضا و کاربر برقرار می شود کیفیاتی دارد که تا حد زیادی قابلیت مهار ندارد .
توجه به این ویژگی در حوزه تقنین و وضع مقررات برای محیط سایبر بسیار مهم است . در محیط سایبر برای قانونگذاری باید به خصوصیات تکنولوژیک و اجتماعی این محیط توجه شود از این جهت که قابلیت های قانون گذاری و نوع قانونگذاری در این فضا را به ما نشان می دهد . تاکنون دولت در ایران با فضای سایبر بر اساس دو قاعده قبلی عمل کرده ، یعنی اعمال محدودیت و ناتوانی از اجرای محدودیت۱.
همچنین اگر نگاهی به روند ورود اینترنت به کشورهای منطقه خاورمیانه داشته باشیم متوجه می شویم که ایران دومین کشور منطقه بعد از اسرائیل است که به اینترنت پیوسته است .همچنین ایران تنها کشوری است که نسبت به نیروی انسانی آن در زمینه کامپیوتر بسیار بالاست .( حسام الدین آشنا ، ۱۳۷۹ )
مساله دیگر اینکه اگر بخواهیم آسیب های موجود در زمینه امنیت ملی را از طرف اینترنت برآورد کنیم، به چند نکته باید اشاره کنیم:
۱) در زمینه دولت : اولین مشکل دولت در زمینه اینترنت فقدان استراتژی فرهنگی کلان در مورد صنایع فرهنگی جدید است . برای مثال : دیوان عالی کشور رای وحدت رویه ای را در مورد مستهجن مربوط به نوارهای ویدیویی و نوارهای کاست صادر کرده است . در این رای وحدت رویه هنوز ما اشاره ای به محتوای اینترنت هنوز معلوم نشده است .( همان)
۲) فقدان سیاست ملی مخابرات : اولویت بندی مشخصی میان تلفن همراه و گسترش شبکه داده ها و تلفن های دیگر وجود ندارد .
رقابت میان ارگان های عمومی مثل مرکز تحقیقات فیزیک نظری، مخابرات ، ندا رایانه که این ها همه وابستگی های عمومی در زمینه اطلاع رسانی بر اساس اینترنت دارند ، موجب افت سرویس شده است .در حالی که رقابت علی الاصول باید موجب افزایش سرویس بشود .
▪ فقدان سیاست های اطلاع رسانی : بعنی استراتژی ملی فرهنگی نداریم. سیاست مخابراتی نداریم. به عبارتی معلوم نیست مسئول حفاظت از سایت های کشور در مقابل هجوم های رایانه ای کیست ؟و چه کسی مسئول نظارت بر تبادل داده ها در کشور است .( همان)
اگر نگاهی کلی به مباحث مطرح شده در این بخش داشته باشیم متوجه خواهیم شد که به طور کلی تهدید اصلی در زمینه اینترنت برای کشور ما وجود ندارد . آنچه وجود دارد آسیب است . فقدان قوام گفت و گوی قانونی برای تصمیم گیری در مورد اینترنت ، فقدان دانش جامع نگر در مورد صورت مساله و راه حل های ممکن در مورد مساله و سوم تبدیل شدن اینترنت به عرصه رقابت گروه های سیاسی و اقتصادی مهم ترین مسائلی است که در آینده ما باید به طرف حل آن برویم .

http://paperous.blogfa.com/