آدامس

سالانه ۱۸۷ میلیارد ساعت از وقت مردم دنیا و ۵ میلیارد دلار از درآمد آنها صرف جویدن آدامس می شود. چه از آدامس تعریف شود و چه نشود به هرحال سالهاست جویدن آدامس در بین مردم کشورهای مختلف جا افتاده است تا جایی که امروزه پزشکان به فکر افتاده اند تا از این ماده استفاده های دارویی و پزشکی کنند.
- جویدن آدامس چقدر قدمت دارد ؟
آدامس های طبیعی بیش از چند صد سال قدمت دارند و از قدیم موادی مثل سقز جهت سفید کردن دندانها ( بدون فرو دادن آب آن ) ، استفاده می شد. اما آدامسهای مصنوعی ، خصوصا" انواعی که دارای شیرین کننده های مصنوعی (Suger free) هستند ، عمر زیادی ندارند.
- در آدامس ها از چند نوع شیرین کننده استفاده می شود ؟
دو نوع . انواع طبیعی و مصنوعی . آدامس هایی که حاوی قندهای طبیعی مثل گلوکز هستند از آنجا که به رشد باکتری های دهان کمک می کنند ، می تواند خطر پوسیدگی دندان را به همراه داشته باشند ؛ اما آدامسهایی که در آنها از شیرین کننده های مصنوعی ( مثل ساخارین ، آسپارتام و ...) استفاده می شود ، ‌چون هیچ انرژی ندارند ، طبیعتا" میکروبهای دهانی قادر به استفاده از آنها نیستند. پس جویدن این نوع آدامس ها خطری ندارد.
- آیا شیرین کننده های مصنوعی به کار رفته در آدامس خطرناک نیستند؟
زمانی ، گفته می شد که شاید ساخارین ، سرطانزا باشد ، اما بعدها ، با انجام مطالعات بیشتر و کاملتر ، ثابت شد که ناخالصی های موجود در ساخارین سرطانزا است نه خود آن و شکل خالص شده ساخارین بی خطر است.
امروزه هیچگونه نگرانی درباره مضر بودن شیرین کننده های مصنوعی ، وچود ندارد.
- کاربردهای جدید آدامس چیست ؟
در حال حاضر از آدامس ، برای رساندن برخی مواد به بدن افراد ، استفاده می شود. مثلا" آدامس نیکوتین برای جایگزین کردن سیگار کشیدن و رفع عادت استنشاق دود ( به اصطلاح پک زدن ) به کار می رود . در این روش ضمن رساندن نیکوتینی که بدن فرد به آن عادت کرده ، با جویدن آدامسهای نیکوتینی عادت استنشاق دود ، ‌در وی از بین می رود . سپس کم کم تعداد آدامس ها کم می شود تا زمانی که فرد کاملا" اعتیاد به سیگار را از دست بدهد.
نکته جالبی که در مورد آدامس های حاوی نیکوتین مطرح شده این است که گاهی افرادی که به منظور ترک سیگار از آن استفاده می کنند ، به علت طعم خوشایند این آدامسها ، به قدری در مصرف آن افراط می کنند که دچار کاهش یا افزایش شدید فشار خون و گاهی مرگ می شوند !
کاربرد دیگر آدامس ، استفاده از آن بجای بزاق مصنوعی است . از آنجا که در برخی بیماری ها مانند انواع خاص سرطان ، دهان خشک می شود و بیمار مجبور به استفاده از بزاق مصنوعی است ، می توان توسط آدامس ، دهان را مرطوب نگاهداشت و از خشکی آن جلوگیری کرد

- آیا در مورد مصرف آدامس ، نکات منفی وجود دارد ؟
بله . برخی از متخصصین معتقدند آدامس هایی که همراه شیرین کننده های طبیعی ،‌ مثل شکر هستند ، چون به رشد میکروبهای دهان کمک می کنند ، نه تنها باعث پوسیدگی دندانها می شوند ، بلکه ممکن است موجب شوند باکتریهای مفید دربدن گسترش یابد وحتی زمینه ایجاد عفونت های جدی ( مثل عفونت قلب ) در بدن فراهم شود.
در ضمن گاهی برخی شیرین کننده ها یا طعم دهنده ها ممکن است ناراحتی هایی ایجاد کنند ؛ مثلا" در مطالعه ای ، اعلام شده بود جویدن بیش از حد آدامس دارچینی ، ممکن است باعث سرطان زبان شود.
- نکات مثبت مصرف آدامس ، کدامند ؟
قبل از پاسخ به این سوال باید تاکید شود برخی نکاتی که اینجا ذکر می شود ، حاصل تعداد محدودی مطالعات علمی هستند و برای داشتن نتیجه قطعی نیاز به انجام مطالعات و آزمایشات تکمیلی است ؛ اما اولین نکته مثبتی که در مورد جویدن آدامس مطرح می شود و توسط تعداد زیادی از مطالعات ثابت شده ، فعال تر شدن قشر مغز ( قسمت خاکستری مغز ) و حتی انحراف فکر از موضوعات ناراحت کننده جزیی است . ( این مطلب که آدامس از آلزایمر جلوگیری می کند به هیچ وچه پایه علمی ندارد).
در ضمن جویدن آدامس با تحریک بیشتر ماهیچه ها و عضلات دهان و زبان ، آنها را تقویت کرده و موجب دفع مواد سمی موجود در آنها می شود.
به علاوه افرادی که دچار مشکل ریفلاکس حلق - مری ( ترش کردن ) هستند ، ممکن است با جویدن آدامس بهبود یابند ؛ اما این مطلب بهتر است توسط خود شخص آزمایش شود و در صورت کسب نتیجه مطلوب ، ادامه یابد.
دیگر خاصیت مثبت آدامس های بدون قند ، کمک به سلامت دندانها و لثه است . از آنجا که عمل جویدن آدامس ، حالتی مشابه ماساژ آرام روی لثه ها دارد ، به سلامت بیشتر آنها کمک می کند.
در عین حال چون بهترین راه سالم نگاهداشتن دندانها ، تمیز ماندن آنهاست و آدامس هم باعث خارج شدن خرده های غذا از لابه لای دندانها می شود می توان گفت : بهبود سلامت دندانها نیز یکی از آثار مثبت جویدن آدامس است.
باید گفت: این خاصیت آدامس نیز توسط تعداد زیادی از مطالعات ثابت شده است . خصوصا" در افرادی که تمایلی به مسواک زدن ندارند ، مثل کودکانی که در پرورشگاهها هستند یا سالمندان آسایشگاهها ، جویدن آدامس کمک شایانی به سلامت دهان و دندان آنها می کند. حتی برخی محققان ادعا می کنند جویدن آدامس بدون قند ، در سلامت دندان ، از مصرف برخی داروهای ضد عفونی کننده مثل " کلروهگزیدین " نیز موثرتر است . اما باید همواره به خاطر داشت که مسواک و خمیر دندان ، بهترین و اصلی ترین راهکار جلوگیری از پوسیدگی دندان هستند.
درنهایت باید به این نکته اشاره کنم که با وجود همه خواص مفید آدامس ، جویدن طولانی مدت آن باعث احساس سیری کاذب می شود که در مورد کودکان اهمیت زیادی دارد و ممکن است باعث می شود به مقدار کافی غذا نخورند.
همچنین استفاده مداوم از آدامس ، جلوی احساس تشنگی در فرد را می گیرد و بدن را در معرض خطر کم آبی قرار می دهد.
با توجه به کلیه این نکات ، ‌می توان نتیجه گرفت استفاده به اندازه (‌نه مداوم )‌از آدامس های بدون قند طبیعی که امروزه در کشور ما نیز به وفور با ذکر علامت " suger free " به فروش می رسند ، می تواند برای فرد مفید باشد.

نویسنده : دکتر " احمد رضا درستی " ، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

منبع : انجمن درمانگران ایران