سقوط آزاد سیمان در بورس

این روزها بحث سیمان دوباره داغ شده است و نگاه كنجكاوانه متوجه می‌شویم كه هركدام از بانك‌ها اقدام به پذیره‌نویسی سهام شركت‌های سیمانی می‌كنند. چرا كه براساس برنامه چهارم توسعه تولید این محصول استراتژیك باید به ۷۰ میلیون تن در سال برسد و دولت هم برنامه‌های حمایتی مناسبی برای سرمایه‌گذاران این بخش در نظر گرفته است.
هرچند این مساله یادآمد داستان سال‌های نه چندان دور سهم بخش خصوصی و صندوق ذخیره ارزی را زنده می‌كند كه به یكباره تب تولید بالا كشاند هر روز خبر از طرح‌های توسعه كارخانه‌های فعال و حضور سرمایه‌گذاران جدید در این صنعت شنیده می‌شد كه در نهایت برای ۲۴ میلیون تن طرح جدید ۶۵۰ میلیون یورو گشایش اعتبار شد. البته اهمیت تولید سیمان در داخل وقتی دوچندان می‌شود كه بدانیم به علت هزینه بالای حمل‌و‌نقل واردات این محصول با فاصله بیش از ۲۰۰ كیلومتر صرفه اقتصادی ندارد و باید برای تامین نیاز كشور در تمام نقاط كارخانه سیمان احداث شود. جدا از این كل حجم معاملات صادراتی این محصول ۷-۹ درصد كل تولیدات آن است كه بخش قابل توجهی از آن از طریق كارخانه‌های واقع در شهرهای مرزی كشور ما انجام می‌شود.
تمام این مسائل اثبات اهمیت تولید سیمان و اثرگذاری آن در اقتصاد ملی معیاری برای سنجش رشد اقتصادی و توسعه كشور ما است اما از آنجایی كه بورس به عنوان آینه تمام نمای اقتصاد هر كشوری عمل می‌كند؛ كوچك‌ترین تصمیم‌های سیاسی، اقتصادی، صنعتی و حتی اجتماعی بر روند حركت آن تاثیرگذار است از نوسانات و تغییرات انجام شده از بحران صنعت سیمان و كمبودهای آن بی‌بهره نمانده است.
براساس آمارهای موجود در حال حاضر حدود ۳۰ شركت در گروه سیمانی‌ها شركت بورس فعال هستند كه تنها ۱۱/۱۵ درصد از كل ارزش بازار ۴۰-۳۵ هزار میلیارد ریال را در اختیار دارند در حالی كه این رقم سال گذشته با ۶۱ هزار میلیارد ریال ۳/۱۸ درصد ابتدای سال ۸۴ با ۲/۷۴ هزار میلیارد ریال ۲۲ درصد و در آبان سال ۸۳ با ۸۱ هزار میلیارد ریال ارزش به تنهایی ۲۴ درصد بازار را در اختیار داشت در حالی كه این رقم امسال با ۳۰ هزار میلیارد ریال كاهش تنها ۱۵ درصد كل بازار است.
شركت‌هایی كه برای خرید سهامشان دعوا بود هر سرمایه‌گذاری مدت‌ها برای خرید چند سهم سیمان در انتظار می‌نشستند حال برای فروش آن باید مدت‌ها در صف بنشینند.
هرچند مسائل مختلفی در وقوع چنین بحرانی تاثیر گذاشته و نباید فراموش كنیم كه روند حركتی كل بورس بدین منوال بوده است اما حركت شاخص سیمانی‌ها با سرعت بیشتری به خط افقی نزدیك می‌شود نمودار ارزش بازار و حركت شاخص آن دلیل این مدعاست.
وقتی اواخر دولت هشتم وزرای اقتصادی سعی كردند و افتخار راه‌اندازی بورس‌های كالا را به نام خود ثبت كردند در راه‌اندازی بورس سوم قیمت به دلایل مختلف ناكام ماندند. تلاش كردند تا با آزادسازی قیمت سیمان به گونه‌ای دیگر این مساله را جبران كنند تا افتخار آن به نام دولت اصلاحات نوشته شده اما دیوان‌سالاری دولتی كشورهای جهان سوم این بار دامن خودشان را گرفت و بررسی آزادسازی آن تا چند ماه پس از دولت عدالت‌محور طول كشید.
پس از كش و قوس‌های فراوان بین وزارت بازرگانی و اقتصاد قرار شد كه این محصول از سبد حمایتی خارج شود. این خبر آن روزها كه بورس تهران شرایط بحرانی را سپری می‌كرد همچون مرهمی بر زخم عمیق بود و خونی تازه به رگ‌های بدن نحیف شاخص بورس به جریان انداخت. اما در نهایت دنیا به كام سهامداران سیمانی نشد و سیمان دوباره به سبد حمایتی بازگشت
افت ۵۰ درصدی سیمانی های بورس در گروه مورد بررسی ۲۹ شركت فعالیت می‌كند كه میانگین P/E آنها حدود۴۵/۹ برآورد می‌شود سیمان غری و سیمان مازندران با۸۹/۱۵و ۲/۱۵ بالاترین رقم P/E را دارند و سیمان سپاهان با ۹۲/۵ عنوان كمترین P/E را به خود اختصاص داده است.
در این گروه از ابتدای سال تاكنون ۹/۴۶۰ میلیون سهم به ارزش ۲۸۵۵ میلیارد ریال در ۲۸ هزار و ۲۷۷ نوبت معامله شده است و حدود ۱۲ هزار نفر سرمایه‌گذار به سهامداران این بخش اضافه شده است.
شركت‌های مورد بررسی۵۰ هزار و۸۳۰میلیارد ریال ارزش ۱۵ درصد كل بازار را در اختیار دارند .
اما از نكات جالب توجه شركت های فعال این گروه كاهش شاخص آنها از۳۶۹ به ۲۳۱واحد است كه در كنار این مساله ارزش بازار این شركت‌ها نیز تقریبا ۵۰درصد كاهش یافته است.
● به رشد امیدوار باشید
نصرا... برزنی عضو هیات مدیره شركت بورس در رابطه با وضعیت شركت‌های سیمانی بورس نسبت قیمت به سودشان را نسبت مناسبی نمی‌داند و معتقد است بازدهی مناسبی ندارند.
وی دلیل این ناهمخوانی را در تصمیمات وزارت بازرگانی عنوان می‌كند و می‌افزاید: سیاست‌های وزارت بازرگانی مبنی بر خارج كردن این دسته شركت‌ها از سبد حمایتی است كه موجب می‌شود قیمت محصولات به حدود دو برابر تبدیل شود و كارخانه‌ها درآمد واقعی خود را داشته باشند.
كارگزار بانك اقتصاد نوین شرایط كنونی همراه با افت را برای این دسته شركت‌ها موقتی برشمرد و افزود: از نظر ارزش ذاتی و جایگزینی و هر معیار دیگری كه در نظر بگیریم توان بالقوه‌ای برای رشدشان وجود دارد.
وی با تاكید بر دو برابر بودن قیمت سیمان در بازارهای جهانی خواستار فراهم شدن شرایط برای صادرات این دسته محصولات است.
نایب رییس هیات مدیره بورس فلزات ادامه داد: چنانچه كالایی بخواهد در سبد حمایتی كالاهای اساسی باقی بماند پرداخت مابه‌التفاوت قیمت واقعی و تثبیتی آن برعهده دولت است براساس این قانون هرچه سریعتر این شركت‌ها از سبد حمایتی خارج می‌شوند.
● ارزش بازار نصف ارزش جایگزینی
مهندس علی اسلامی بیدگلی مدیرعامل كارگزاری رضوی در رابطه با وضعیت سهام شركت‌های سیمانی عنوان می‌كند، ارزش روز بسیاری از این شركت‌ها كمتر از ارزش جایگزینی آنها است. بر فرض برای ایجاد یك كارخانه یك میلیون تنی نیاز به ۱۳۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری و ۳ سال زمان است در حالی كه شركتی مثل سیمان بهبهان با همین ظرفیت درون فعالیت در بورس ارزش بازاری حدود ۶۰ میلیارد تومان دارد و با این ترتیب سرمایه‌گذاری در بازار اولیه سیمان توجیه اقتصادی چندانی ندارد.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر قیمت هر تن سیمان حدود ۳۳-۳۴ هزار تومان است. اگر یك كارخانه سیمان در حال حاضر راه‌اندازی شود، ۳ سال دیگر از آن بهره‌برداری می‌كنیم – بهای تمام شده هر تن سیمان حدود ۳۲ هزار تومان تمام می‌شود – با ثابت گرفتن سایر عوامل مثل رشد اقتصادی و سایر هزینه‌ها كه اگر ذخیره استهلاك ۸ هزار تومانی را برای آن در نظر بگیریم.
كارخانه سیمان یك میلیون تنی در هر سال مالی با ۸ میلیارد تومان تراز منفی روبرو می‌شود. این سبب كاهش انگیزه برای سرمایه‌گذاری در این صنعت شده است.اما در حال حاضر بسیاری از شركت‌های سیمانی وجود دارند كه از پتانسیل خوبی برای رشد برخوردار هستند.
این كارشناسان بورسی در رابطه با افزایش قیمت این محصول این سهم و اثر آن در بورس گفت: سال گذشته وقتی اخبار مربوط به آزادسازی و قیمت این محصول شنیده شد. شاهد رشد قابل‌توجه صف‌های سنگین برای سهام این شركت‌ها بودیم. اما پس از اجرایی نشدن دوباره به حالت اول برگشت. مطمئن باشید انتشار هر خبر در مورد این صنعت سبب تحرك سهام این شركت‌ها در بورس می‌شود چراكه پتانسیل خوبی برای رشد در آنها وجود دارد.
● به فكر سفته بازی نباشید
وی در رابطه با آزادسازی قیمت این محصول گفت: یك گروه موافق این مساله هستند و بر این باورند با توجه به این كه قیمت سایر كالاهای اساسی در صنعت ساخت و ساز مثل فولاد بر اساس قیمت جهانی است تاثیر آزادسازی و افزایش قیمت آن بسیار ناچیزاست. بر فرض حداكثر ۴-۳ درصد در افزایش قیمت مسكن تاثیر دارد چراكه عامل اثرگذاری قیمت مسكن زمین است نه سیمان.
ضمن اینكه بسیاری از این یارانه‌ها در اختیار دلال‌ها و واسطه‌ها قرار می‌گیرد و مردم از آن استفاده نمی‌كنند اما در مقابل مخالفان بر این باورند كه كارخانه‌های ایرانی مگر بهای انرژی را به بهای جهانی می‌پردازند كه انتظار دارند با بهای جهانی محصولاتشان را بفروشند.
اسلامی در رابطه با سهامداران می‌گوید: به سهامداران جزو توصیه نمی‌كنم سهام این گروه را برای كوتاه‌مدت سرمایه‌گذاری كنند.● سیمان ۲ سال است افزایش قیمت نداشته
حسین‌خانی یكی از كارشناسان بازار سرمایه در حالی كه از وضعیت كنونی بازار سرمایه اعلام نارضایتی می‌كرد خواستار كوتاه‌شدن دست دولت از صنعت سیمان شد.
وی با بیان این مطلب كه صنعت سیمان دو سال است كه افزایش قیمت نداشته، می‌گوید: از اردیبهشت سال گذشته تاكنون دولت اجازه افزایش قیمت به این صنعت را نداده است.
وی با اشاره به این مورد كه علی‌رغم بالا رفتن دستمزد كارگران، در كل هزینه‌های تولید سیمان بالا رفته ولی هیچ ترتیب اثری در افزایش قیمت سیمان داده نشده ادامه می‌دهد: با توجه به این موضوع سرمایه‌گذاران میل به سرمایه‌گذاری در این بخش ندارند.
بر اساس این گزارش، بزرگ‌ترین مشكل صنعت سیمان همین افزایش قیمت است كه فشارها را بر روی صنعت سیمان روز به روز بیشتر كرده است.
حسین خانی كنترل قیمت سیمان را به دست دولت دلیل عمده مشكلات صنعت سیمان می‌داند كه موجب متضرر شدن برنامه‌های توسعه هم می‌شود.
وی با اشاره به بند ج ماده ۳۹ قانون و با توجه به اینكه دولت اجازه دخالت و قیمت‌گذاری در كالاهای خاصی كه همان كالاهای اساسی هستند را دارد و صنعت سیمان به هیچ عنوان مشمول آن نمی‌شود ادامه می‌دهد: براساس همین قانون دولت تنها وظیفه حاكمیت و فراهم كردن شرایطی را دارد كه كلیه صنایع بتوانند به درستی رقابت كنند.
وی در مورد چگونگی سرمایه‌گذاری در این بخش می‌گوید: پس از گذشت یكسال و نیم از افزایش قیمت سیمان و با توجه به اینكه در همین زمان افزایش حقوق ۵۰ درصدی برای كارگران صورت گرفته وقتی هزینه‌های یك كالا به دو برابر قیمت خودش معامله شود بیانگر این موضوع است كه قیمت این كالا واقعی نیست و دست رانت‌خواران باید از این صنعت كوتاه شود.
وی تصریح می‌كند: با توجه به اطلاعیه یكسال گذشته آقای دانش‌جعفری مبنی بر اینكه صنعت سیمان تا پایان آذرماه از سبد حمایتی خارج می‌شود و اینكه تاكنون پس از گذشت یكسال هیچ ترتیب اثری داده نشده نمی‌توان انتظار داشت كه هیچ سرمایه‌داری در این بخش به سرمایه‌گذاری بپردازد.
● سهم های بدون تقاضا
این كارشناس اقتصادی آگاه با ابراز نگرانی از آینده سیمان افزود: در صورتی كه دولت كماكان فشارهای خود را از این صنعت بر ندارد به تبع از آن هیچ سرمایه‌گذاری در این بخش صورت نمی‌گیرد چون به صورت منطقی هیچ سرمایه‌گذاری حاضر نیست در بخشی كه نه سود دارد و نه حتی می‌تواند قسط‌های بانكی را پرداخت كند و اجازه صادرات را هم داده نمی‌شود و دارای تداوم هم نیست دست به ریسك بزند.
وی بورس را آینه تمام نمای اقتصاد دانست و تصریح كرد: وقتی صنعتی در بورس نزول می‌كند یعنی جایگاهی میان سهامداران ندارد و وقتی نقدینگی و خرید و فروش برایش وجود ندارد هیچ عاقبت خوشی برایش قابل پیش‌بینی نیست.
● سهام بلند مدت
مومنی مدیر كارگزاری گلچین رشد شركت‌های سیمانی را بیش از حد معمول دانست و دلیل آن را استفاده از كلیه روش‌های موجود در بازار خواند.
وی با نگاهی خوش‌بینانه وضعیت این دسته از شركت‌ها را در بلندمدت راضی‌كننده دانست كه احتمال رشد برای آنها وجود دارد.
وی این شركت‌ها را از نظر تولیدی شركت‌های خوبی دانست و عدم پیچیدگی و خاص بودن را از خصوصیت قابل ذكر این گروه نام می‌برد.
وی با ابراز نگرانی از افت این گروه در روزهای گذشته علل این افت را رشد بی‌رویه عرضه سهم سیمانی دانست كه به یكباره رشد سرسام‌آوری را به همراه داشته كه این امر جای نگرانی دارد. این كارگزار بازار سرمایه آینده خوبی را برای این گروه برشمرد كه بازار عرضه و تقاضا بر آن تاثیر مستقیم دارد و از سوی دیگر پیش‌بینی افزایش سود و طرح‌های توسعه‌ای شركت‌ها بر آنها موثر است.
وی خروج این شركت‌ها از سبد حمایتی را دور از دسترس ‌خواند و ادامه می‌دهد: این موضوع مدت‌های زیادی است كه مطرح شده و هنوز محقق نشده است. مگر اینكه رویداد غیرمترقبه‌ای رخ دهد. اما با توجه به شعارهای كنونی دولت برپایه حمایت از قشر آسیب‌پذیر جامعه این موضوع را بعید دانست.
● دولت دخالت كند
شاهین چراغی كارگزار مهرآفرین وضعیت كنونی شركت‌های سیمانی را نگران كننده بیان كرد و دولت را دارای مهم‌ترین نقش برای كوتاه كردن دست واسطه‌ها و رانت‌خواران، كه مبلغ هنگفتی هم هست، از بازار و برگرداندن سود به سهامداران عنوان كرد.
وی افزود: با توجه به اینكه ضرر و سود دولت در گرو شركت‌های سیمانی است، تا زمانی كه دولت وارد عمل نشود وضع به همین ترتیب خواهد بود.
این كارگزار بورس مشكلاتی كه امروزه دامن‌گیر این گروه شركت‌هاست را پراهمیت خوانده و تصریح كرد تا این مشكلات مرتفع نشود به طور رسمی پذیره‌نویسی مفهومی ندارد.
چراغی با توضیح اینكه دولت با در دست داشتن طرح‌های عمرانی به سیمان نیازمند است و اینكه هزینه سیمان صادراتی نازل است بر لزوم دخالت دولت تاكید كرد.
وی تنها عامل برای افت بهای سهام را خسته شدن سهامداران از اینكه كلیه سود این گروه به واسطه‌ها می‌رسد یاد كرد و اینكه همین عامل موجب شركت‌نكردن آنها در خرید و فروش سهام سیمانی‌ها است.
این بود داستان صنعتی كه همچون طفل بی‌مادر هیچ‌كس از آن حمایت نكرد. اما تمام اتفاقات سبب شد كه نگاه‌ها به سمت این صنعت استراتژیك خیره بماند به‌طوری كه دولت دوباره به فكر خروج این محصول از سبد حمایتی اما به صورت مشروط افتاد كه اگر این مساله هم رخ دهد كمك فراوانی به آینده این صنعت می‌كند. اگر این بار بحث آزادسازی قیمت سیمان جدی باشد در هفته‌های بعد به تاثیر آزاد سازی قیمت آن و مباحث آن می‌پردازیم.
۳۰ هزار میلیارد ریالی كه در تالارهای بورس سوخت سهم سهامداران جزء یا شركت‌های سرمایه‌گذاری بود كه باز هم به‌طور غیرمستقیم سهامداران جزو بسیاری را به عنوان سرمایه‌گذاری دادند یا متعلق به شركت‌های سرمایه‌گذاری است و در نهایت این مردم بودند كه از آن اتفاق متضرر شدند.
● سوتیترها
البته اهمیت تولید سیمان در داخل وقتی دوچندان می‌شود كه بدانیم به علت هزینه بالای حمل‌و‌نقل واردات این محصول با فاصله بیش از ۲۰۰ كیلومتر صرفه اقتصادی ندارد و باید برای تامین نیاز كشور در تمام نقاط كارخانه سیمان احداث شود.
چنانچه كالایی بخواهد در سبد حمایتی كالاهای اساسی باقی بماند پرداخت مابه‌التفاوت قیمت واقعی و تثبیتی آن برعهده دولت است براساس این قانون هرچه سریعتر این شركت‌ها از سبد حمایتی خارج می‌شوند.وقتی صنعتی در بورس نزول می‌كند یعنی جایگاهی میان سهامداران ندارد و وقتی نقدینگی و خرید و فروش برایش وجود ندارد هیچ عاقبت خوشی برایش قابل پیش‌بینی نیست.

امیر آشتیانی

منبع : مجله گسترش صنعت