امام علی (ع) و خوارج

خوارج گروهی از نیروهای سپاه عراق بودند كه در قرن نخست هجری و دقیقاً در جنگ صفین و داستان رسوای حكمیت پا به عرصه تحولات سیاسی - مذهبی گذاشتند و با اتخاذ مواضع نابخردانه و انجام اقدام های سراسر خشونت و جهل و غرور بی اندازه، جبهه جدیدی فراروی امام علی (ع) و نیروهای مخلص و آگاهش گشودند كه به جرأت می توان گفت مسیر تاریخ اسلام و سرنوشت امت مسلمان را عوض كردند.
در كتاب های تاریخ و حدیث از گروهی سخن گفته شده است كه قرآن می خوانند، اما در فهم دین آنچنان به خطا می روند كه تیر از كمان. این گروه همان خوارج یا مارقین بودند كه حضرت علی (ع) در نهروان با آنان می جنگد.
در گستره تمدن اسلامی، درباره جریان فكری خارجی گری و خوارج مطالعات و بررسی هایی انجام شده است. شماری از محققان و پژوهشگران مسلمان در مطالعات مختصر یا مفصل، و نیز عده ای از خاورشناسان مطابق مبانی و اندیشه های غربیان، در این زمینه آثاری منتشر كرده اند كه البته هر كدام امتیازات مثبت و منفی خود را دارد. آنچه پژوهش حاضر را از سایر مطالعات و تحقیقات درباره خوارج و امام علی (ع) متمایز می كند، جامعیت اثر است، یعنی این جریان منحرف را از زمان ظهور تا عصر حاضر، در همه فراز و فرودهای سیاسی، نظامی، عقیدتی و حتی علمی و اندیشه ای بررسی می كند. نویسنده در این كتاب كوشیده است به پرسش های متنوعی درباره خوارج پاسخ دهد، پرسش هایی از این قبیل:
- خوارج از حضرت علی (ع) چه می خواستند؟
- پیروان و معتقدان اندیشه خارجی گری، برای ترویج عقاید و تحقق اهداف خویش چه ابزارها، شیوه ها و راه هایی را در پیش گرفتند؟
موضع خوارج در قبال خلافت عباسیان چه بود؟ چرا بیشتر شورش ها و نبردهای نظامی خوارج در مناطق شرقی روی داد؟ علت حضور دیرهنگام خوارج در سرزمین های غربی جهان اسلام چه بود؟
تحولات عقیدتی، سیاسی و نظامی خوارج در طول تاریخ چه بود؟ سرانجام خوارج چه شد؟ عقاید، فقه و اصول آنان، چه تحولاتی را پشت سر گذاشت؟ آیا ادبیات و شعر دارند؟ چگونه؟
علت پیدایش فرقه های مختلف خوارج چه بود؟ آیا واقعاً درد دین داشتند یا دنیا خواهان و قدرت طلبانی بودند كه گمشده خود را از این راه می جستند؟
خواننده در لابلای انبوهی از گزارش ها و تحلیل های تاریخی كتاب حاضر، پاسخ این پرسش ها و پرسش های فراوان دیگری را خواهد یافت.

علامه سیدجعفر مرتضی عاملی
ترجمه دكتر محمد سپهری
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

منبع : روزنامه ایران