غذا با طعم مهربانی مادر

اگر مادر در زمان تغذیه کودک هدف‌های زیر را دنبال کند می‌تواند در تغذیه کودک خود موفق باشد:
▪ نیازهای تغذیه‌ای کودک را تامین کند
▪ احساس استقلال کودک را در خوردن غذا برآورده سازد
▪ عکس‌العمل مناسب و یکنواختی در مقابل رفتارهای کودک ابراز کند
▪ ذائقه او را به انواع مواد غذایی عادت دهد
▪ محیط سرشار از محبت و صمیمیت و به دور از جنجال در زمان غذا خوردن فراهم کند
▪ سفره غذا را در شرایط مناسبی که خاطره دلپذیری ایجاد کند فراهم کند
برای اینکه به چگونگی رفتار کودک عکس‌العمل مادر و رفتارهای آتی کودک پی ببریم یک مثال می‌زنیم:
«کودک و مادر به مغازه‌ای وارد می‌شوند، کودک درخواست شکلات می‌کند، مادر برای کودک توضیح می‌دهد و از خریدن امتناع می‌کند، کودک گریه می‌کند و جیغ می‌کشد، مادر شکلات را می‌خرد».
در این مثال عکس‌العملی که متعاقب رفتار کودک از مادر سر می‌زند تعیین‌کننده رفتارهای آتی کودک است، مادر با خرید شکلات رفتار کودک را برای استفاده از ابزار گریه تقویت می‌کند و احتمال اینکه این رفتار در دفعات بعد تکرار شود زیاد است.
در این ارتباط دوجانبه اگر مادر نسبت به گریه کودک بی‌توجهی می‌کرد یا توجه او را به موضوع دیگری جلب می‌کرد احتمال قطع گریه وجود داشت و پیامد نامطلوب فوق حاصل نمی‌شد.
منطقی و معقول بودن رفتار والدین در مقابل درخواست‌های کودک موجب ایجاد رفتارهای یکنواخت می‌شود و کودک دچار سردرگمی نمی‌شود.
گاهی اوقات والدین با توجه به شرایط روحی و روانی خود هر بار در مقابل درخواست معین کودک رفتاری را نشان می‌دهند که با رفتار قبل مغایر است. این رفتارهای مغایر، کودک را دچار سردرگمی می‌کند و ممکن است شیوه غذا خوردن او را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد.
● رفتارهای کودک
در حین غذا خوردن
▪ رفتارهای نامناسب :
ـ لج کردن
ـ غذا نخوردن
ـ شکایت کردن
ـ گریه کردن، زدن به در و دیوار
ـ همکاری نکردن
ـ راه رفتن بی‌هدف
ـ اذیت کردن، داد زدن
ـ لب و لوچه آویزان کردن
ـ ناله کردن
ـ پاسخ سر بالا دادن
ـ پرت کردن ابزار غذا
ـ تف کردن، اوغ زدن
ـ رد کردن غذا و...
▪ رفتارهای مناسب :
ـ خوردن غذا با دست
ـ خوردن غذا با قاشق
ـ نشستن آرام در کنار سفره
ـ پذیرفتن بسیاری از انواع غذاها
ـ دادن پاسخ به درخواست‌های مادر
● تکامل کودک و ارتباط آن با تغذیه
به دلیل اینکه غذا یکی از مهم‌ترین عوامل موثر و تقویت‌کننده‌های رفتاری است لذا باید غذا دادن با ملاحظات خاصی انجام گیرد باید کودکان از نظر جسمی، عاطفی و روانی آماده خوردن غذا باشند و این مساله بستگی به توانایی کودک دارد.
▪ نوزاد تا ۱۰ روز اول بعد از تولد دارای رفلکس جست‌وجو و مکیدن است و از قراردادن دست یا انگشت شست در دهان لذت می‌برد.
▪ بین هفته ۲ الی ۲ ماهگی، شرایط تغذیه را تشخیص داده و به هنگام قرارگرفتن در وضعیت مناسب شروع به مکیدن می‌کند.
▪ بین ۴ـ۳ ماهگی در صورت قراردادن ماده جامد در دهان، آن را با زبان بیرون می‌اندازد یعنی در‌واقع وجود رفلکس بیرون‌اندازی زبان به این امر کمک کرده و کودک ماده جامد را در این سن نمی‌پذیرد. الگوی جویدن با شروع رفلکس گرفتن سبب می‌شود که اشیا را به‌طرف دهان آورده و آنها را گاز می‌گیرد.
▪ بین ۶ تا ۹ ماهگی هنگام مکیدن، فک کمتر حرکت می‌کند. شیشه یا سینه را در هنگام خوردن شیر با دست می‌گیرد، گرفتن با نوک انگشتان (گازانبری) و خوردن از فنجان را شروع می‌کند.
▪ بین ۹ تا ۱۲ ماهگی می‌تواند مواد غذایی را گاز بگیرد و حرکت چرخشی جویدن قابل مشاهده است. در این سن قاشق را نیز می‌گیرد.
بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی برای استفاده از فنجان و قاشق تلاش زیادی می‌کند.
بین ۱۵ تا ۲۴ ماهگی در به‌دست گرفتن فنجان و با قاشق غذاخوردن مهارت بیشتری پیدا می‌کند. تمایلات غذایی را ابراز می‌کند. گازگرفتن غذا را با دندان تجربه می‌کند.
بین ۹ تا ۱۸ ماهگی مرحله شروع استقلال است که می‌تواند مادر را خوشحال یا ناراحت کند. باید انتظار داشت که کودک پیش از اینکه چیزی را در دهان بگذارد، اول آن را لمس کند.

سحر صابونی

منبع : روزنامه تهران امروز