دزدی در کودکان

بیشتر کودکان در دوران کودکی یکی دوبار دست به دزدی می زنند ولی اگر با کودکی سروکار دارید که ماهی یک بار یا بیشتر دزدی می کند کودکی است دارای مشکل و باید به او یاد بدهید که دزدی نکند. شک نیست که دزدی یک رفتار ناپسند است و والدین چه هنگام رفتن کودک به مدرسه و چه قبل از آن تلاش می کنند تا کودک شان از این رفتار پرهیز کند. اما گاهی برخلاف این عقیده و حتی با توجه به برطرف کردن همه نیازهای مادی وی شاهد بروز این رفتار در کودک هستند. این عمل گاهی آنقدر آنها را نگران می کند که جلوی خیلی از تصمیمات اصلاح گرایانه را از آنان سلب می کند. بر این اساس باید گفت کودک از معنای این کلمه چندان اطلاعی ندارد و فقط بزرگترها هستند که می دانند این رفتار غلط است . کودک آن چه را که می بیند همان را باور دارد و به آن اهمیت می دهد و هنگامی که وسیله ای را در دست کودکی دیگر می بیند چون آن وسیله برایش جالب به نظر می رسد درنتیجه برای رسیدن به آن به هر دری می زند.
بسیار طبیعی است که کودک دو ساله درک صحیحی از اهمیت درست و راستی نداشته باشد و بدون اجازه اسباب بازی خواهر یا برادرش را بردارد. اما همین کودک اگر در ده سالگی به وسایل دوستش در مدرسه بدون اجازه دست بزند یا بردارد به دردسر می افتد و متهم به دزدی می شود. بنابراین انتظار می رود که او تفاوت بین راستی و نادرستی را درک کند.
شمارش رفتار کودک در صورتی که کسی رفتار او را به چشم خود نبیند مشکل نیست . با وجود این موارد زیر را در شمارش دفعات وقوع این رفتار درنظر بگیرید :
الف ) وقتی بدون اجازه چیزی را بردارد.
ب) وقتی پول هایی از کیف شما برداشته شده .
ج ) وقتی کسی می گوید دزدی او را دیده است .
د) وقتی با چیزهای تازه ای به خانه می آید و می گوید آنها را یافته یا هدیه گرفته است . اصرار نداشته باشید که ثابت کنید حتما چیزی را دزدیده است . چون با این کار ممکن است احتمالا او را برای جرمی که نکرده است تنبیه کنید.
درسی را که کودک از این واقعه می آموزد این است که خود را از هر موقعیتی که در آن احتمال دزدی می رود دور کند. ماورای عمل دزدی همیشه علت و یا انگیزه ای وجود دارد. ما باید به عنوان والدین و یا مربی تلاش کنیم تا بیابیم کدام نیاز یا نیازهای کودکان با این نوع رفتار برآورده می شود.
● علل دزدی
کودک احتمالا دست به دزدی می زند چون گرسنه است یا به پول احتیاج دارد تا برای خود و یکی از عزیزانش چیزی بخرد و یا مورد تایید اجتماعی دوستانش واقع شود. گهگاه نیز کودکان به منظور تلافی و انتقام گرفتن از کودک دیگر و یا معلم و یاابراز دشمنی نسبت به والدین خویش دزدی می کنند. باید بپذیریم که بعضی وقت ها دزدی بچه ها دلایل دیگری هم دارد مثلا جلب توجه و یا حس مظلومیت و یا واکنش در برابر تحقیر و... این عمل باید شما را وادار به اندیشیدن کند. شما باید با جستجو و تجزیه و تحلیل عمل او به علت یا علل کارش پی ببرید. در این گونه مواقع با صحبت کردن و عملکرد صحیح خود او را متوجه کنید که هم شما و هم دیگران برایش ارزش قائلید و دوستش دارید. این کار موجب می شود که حس « مورد توجه دیگران بودن » را جایگزین عمل نادرست دزدی کند.
کودک باید متوجه شود که این کارش نادرست است و ممکن است به وسایل و روحیه افراد لطمه وارد کند. این موضوع را با تطبیق دادن مسئله برخورد او و وسایلش می توان بهتر به کودک فهماند. بهتر است ضمن تفهیم موضوع مالکیت به کودک او را از آسیب های روحی مربوط به از دست دادن وسایل شخصی آگاه کرد. در گفتگو با فرزندتان به او بد بودن این کار و تاثیر نامطلوب آن را بر روحیه صاحب شی متذکر شوید و او بفهمانید در صورت ادامه این کار اعتماد دیگران از او سلب می شود و دیگر کسی او را دوست نخواهد داشت .‌
● درمان دزدی
کمک و درمان در مورد کودکی که دزدی می کند بستگی تام به شناخت انگیزه های حاکم بر رفتار او دارد. برای کودکی که گرسنه است باید حداقل ضروریات برای رفع نیازهای اولیه او تامین گردد. به کودکی که به منظور خرید هدیه برای جلب توجه و تایید گروه اجتماعی خود دست به دزدی می زند باید کمک کرد تا از طریق راههای مشروع در پی کسب شناخت و محبوبیت اجتماعی برآید. کودکی که برای بیان احساس دشمنی نسبت به معلم و یا والدین خود دزدی می کند. به محبت و توجه بیشتر از جانب آنان و نیز فرصت هایی جهت تخلیه عواطف خویش در فعالیت هایی چون کارهای مدرسه بازی هنر نقاشی و ورزش نیاز دارد.
از دیدگاه روانشناسی اعتراف خواستن از کودکی که دزدی می کند و یا تهمت زدن به او در نزد دیگران بسیار غیرعاقلانه و ناصحیح است زیرا با این گونه روش ها به ندرت به ریشه اصلی و علت بنیادی مشکل می توان پی برد. این عمل غالبا به دروغگویی کودک و یا ریختن آبروی او برای عملی که ممکن است هرگز دیگر مرتکب نشود منتهی خواهد شد.
این نکته برای والدین مهم است که به طفل در جهت خنثی کردن اثر و جبران سرقت با بازگرداندن اشیا مسروقه یا ارائه معادل جنس مسروقه توسط پولی که خود کودک می تواند با تلاش و کار فراهم آورد کمک کند. زمانی که این نکته آشکار باشد که طفل نمی تواند در برابر وسوسه مقاومت کند پول و اشیا گرانبها را نباید در دسترس او قرار دهیم تا امکان دزدی کاهش یابد. همچنین مهم است که این عمل را بیش از حد مورد تاکید قرار ندهیم مبادا که رفتار یا پاسخ به آن چنان مهیج گردد که در مواقع نارضایتی در آینده نیز دوباره تکرار شود. به هر حال نقش عملی الگویی والدین و آموزش ارزش ها و رفتار اخلاقی آنان می تواند کودکان را با اصول اخلاقی و حقوق دیگران کاملا آشنا سازد تا آنان بسیاری از رفتارهای مطلوب مانند درستی و پاکی را نیز به عنوان یک عادت حسنه در طول زندگی در مجموعه ویژگی های شخصیتی خود کسب کنند.

عذرا شعبانی

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی