اندیشه‌های کلامی شیعه با جستارهایی درباره معتزله, اشاعره و شعوبیه

نویسنده : رئیس‌السادات - سیدحسین
محل نشر : مشهد
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۰۹/۱۸
رده دیویی : ۲۹۷.۴۱۷۲
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۱۳۲
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : BP۲۰۹/ر۹ف‌لا۱۸
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۳۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۸۱۰۲-۰۰-۷

در این کتاب بعد از معرفی معتزله, شعوبیه و اشاعره مفاهیم کلامی شیعه بررسی شده است: پاک باوران معتزله در واقع متفکران و معلمانی بودند که میان معتقدات ساده پارسیان مدینه, و سنت دیرپای فرهنگی وگنوسی آسیای غربی پل زدند. اینان مسلمانانی بودند که توانستند آئین اسلام را به زبانی بیان کنند که برای درس خوانده های غیر عرب قابل قبول باشد. در واقع جنبش معتزله در پایان قرن اول هجری از یک سو به عنوان بازتاب اخلاقی زیاده روی های اعتقادی و عملی خوارج متعصب و از سوی دیگر به عنوان عکس العمل ضعف و سستی اخلاقی موافقان سیاسی حکومت معروف به مرجئه آغاز شد... از روزی که متوکل عباسی زمام امور را به دست گرفت, افول خورشید معتزله آغاز گردید و اهل حدیث از گوشه و کنار وارد صحنه شده و کم کم دوران انزوا و محدودیت معتزله و مصادره اموال برخی از آنان که مصدر حکومت بودند, آغاز گردید و احمد بن حنبل (م.241) در میان اهل حدیث به عنوان پیشوای عقیدتی برگزیده شد. چرخ زمان به سود اهل حدیث می چرخید و در این موقع ابوالحسن اشعری (260ـ324) که چهل سال در خانه رئیس معتزله, ابوعلی جبایی (م 303) بزرگ شده بود, در مسجد جامع بصره بازگشت خود را از مکتب اعتزل و گرایش خویش را به مکتب احمد بن حنبل رسما اعلام کرد... برعکس معتزله که بیشتر یک نحله فکری بود با تکاپوهای سیاسی, شعوبیه بیشتر یک نحله سیاسی بود با تکاپوهای نظامی... حزب شعوبی یا قومی که مرام آنها تحقیر عرب و تفضیل عجم بود بر این باور بودند که عرب هرگز نه دولتی داشته و نه حکومتی و نه صنعتی یا هنری که به جهان عرضه نماید. جز غارتگری و مردمکشی ویژگی دیگری ندارد و از فقر و تعصب فرزندان خود را نیز می کشتند.... مفاهیمی که در این کتاب درباره آن بحث می شود عبارت اند از: کلام شیعه, توحید, علم الهی, اراده, عدل, نبوت, ویژگی های انبیا, معجزه, امامت, معاد, و دلایل نقلی معاد و دلایل عقلی معاد.