روزشماری برای گشایش فصلی جدید در دستاوردهای هسته‌ای ایران

با فرا رسیدن ماه بهمن ملت ایران شیرینی پیروزی انقلابی را که با تلاش و ایثار به ثمر نشاند، دوباره زیر لب احساس می کند. انتظار می رود بهمن ماه سال جاری مقدمات یک پیروزی دیگر در یکی از عرصه های مهم سیاست خارجی کشور رقم بخورد.
در پی آخرین توافق صورت گرفته میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در سفر اخیر محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران که در تاریخ ۲۱ دی ماه انجام گرفت، قرار بر آن شد که جمهوری اسلامی ظرف چهار هفته از آن زمان به تمامی پرسش های باقی مانده آژانس درباره برنامه هسته ای ایران پاسخ دهد. بنابر این انتظار می رود در ماه جاری دیده بان هسته ای سازمان ملل به پاسخ تمامی سوالاتی که مطرح می کند، برسد.
تاکنون گزارشی از آغاز مذاکرات کارشناسی برای حل این مسایل منتشر نشده است با این حال شاید در همین لحظه نیز آژانس به برخی از این پاسخ ها رسیده باشد. با وجودی که احتمالا تا پیش از نشست بعدی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین هیچ اعلام رسمی در مورد حل مسایل باقی مانده از جمله مساله آلودگی ها، پلونیوم ۲۱۰ ، و معدن گچین از جانب ایران یا آژانس صورت نمی گیرد اما انتظار می رود در بیستمین گزارش البرادعی به ۳۵ کشور عضو شورای حکام درباره برنامه هسته ای ایران به این مسایل اشاره شود.
نشست بعدی شورای حکام در تاریخ ۳ مارس برابر با ۱۳ اسفند ماه برگزار خواهد شد و هر گونه اعلام رسمی در خصوص حل همه مسایل مطرح میان آژانس با ایران در این نشست به طور رسمی به اطلاع همه خواهد رسید. بنابر این با توجه به اینکه البرادعی به طور معمول دو هفته قبل از نشست شورای حکام به طور غیر رسمی گزارشش را به اعضا ارایه می دهد، گمان می رود که تا پایان ماه جاری این مسایل حل و فصل شده باشد.
اگرچه در برخی گزارشات به نقل از دیپلمات ها آمده است که احتمالا آظانی فرصتی شش هفته ای را در اختیار ایران قرار می دهد. شورای حکام در۹ قطعنامه ای که ظرف چهارسال گذشته با فشارهای امریکا و برخی دیگر علیه کشورمان صادر کرد، همواره از ایران در خواست کرده بود که به سوالات آژانس درباره فعالیت های گذشته اش پاسخ دهد چرا که این فعالیت ها را عامل نگرانی می دانست و شفاف سازی ایران را خواستار بود. حتی یکی از بهانه های ارسال موضوع به شورای امنیت سازمان ملل حمایت از درخواست های آژانس از ایران در این خصوص بود.
حال این سوال مطرح است که با حل پرسش های این نهاد از ایران دیگر چه دلیلی برای باقی ماندن موضوع ایران در شورای امنیت وجود دارد .اگر البرادعی بازهم تاکید کند که مواد و فعالیت های هسته ای اعلام شده ایران فاقد هرگونه انحراف به سوی فعالیت های غیر است و اظهاریه های ایران با یافته های آژانس مطابقت می کند - مساله ای که از همین حالا اعلام شده به نظر می رسد - امریکا و هوادارانش با چه توجیهی در صدد حفظ این موضوع در شورا برخواهند آمد و چطور می خواهند به عبارت تهدید برای صلح و امنیت جهانی تکیه کرده و به صدور قطعنامه تحریم علیه ایران دست بزنند.
اگرچه در حال حاضر خبری رسمی از حل دیگر مسایل اعلام نشده است اما مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی هفته گذشته پس از دیدار با ژان کوبیس، وزیر امور خارجه اسلواکی در براتیسلاوا به پیشرفت ایران در توضیح برخی سوالات اشاره داشت. اما در هر حال بازگشت موضوع ایران به شورای امنیت باید با موافقت اعضای شورا و با صدور قطعنامه ای که به لزوم بازگشت آن به وین اشاره می کند، انجام گیرد.
اقدامی که کاخ سفید با تمام توان از انجام آن جلوگیری خواهد کرد و بخش هایی از این تلاش را در هفته گذشته در برلین شاهد بودیم. وزیران پنج عضو دایم شورای امنیت و آلمان در نشستی در برلین سعی کردند بر اختلافاتشان در خصوص صدور یک قطعنامه تنبیهی دیگر علیه ایران فایق آیند اما خودشان نیز از پیش از برگزاری این نشست با آگاهی از بیهوده بودن این رایزنی ها تلاش کردند تا سطح انتظارات از این نشست را پایین آورند. تا جایی که کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه امریکا خود اذعان کرد برای رسیدن به قطعنامه راه درازی در پیش است. صدور تحریم ها از همان ابتدا با مخالفت هایی از جانب دو شریک تجاری ایران یعنی روسیه و چین روبرو بوده است.
مخالفت هایی که زهر تمامی تلاش های ضد ایرانی امریکایی ها و حامیان اروپایی شان را گرفته است و این را در صدور دو قطعنامه تحریم پیشین شاهد بوده ایم. قطعنامه هایی که بسیاری آنها را بی دندان و رقیق شده خواندند. سفرهای متعددی که در آستانه نشست برلین به پکن صورت گرفت گواه موضع سرسختانه چینی ها در قبال تحریم ها علیه تهران بود.
جان نگروپونته، معاون وزیر امور خارجه امریکا، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان و گوردون براون، نخست وزیر انگلیس در فاصله های زمانی کوتاهی به این کشور سفر کردند و طبق معمول موضوع ایران و برنامه هسته ای اش از مهمترین موضوعات تحت بررسی در این سفرها بود و هر یک کوشیدند تا مقامات چین را با خود همراه کنند.
رادیو کلن در گزارشی اعلام کرد: چین به هیچ وجه یک سیاست افراطی نسبت به ایران نداشته و در آینده نیز نخواهد داشت. از سوی دیگر پکن به هیچ وجه نمی خواهد که روابط تجاری خود با تهران را به دیکته غرب در این زمینه موکول کند و مادامی که می خواهد روابطش با ایران در سطح بسیار مطلوبی باشد، مسلما این موضع خود را حفظ خواهد کرد و اگر غرب در سیاست های خود انعطاف بیشتری نسبت به ایران نشان بدهد، چین دیگر محدودیت گذشته را در روابط با ایران نخواهد داشت.
سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در آستانه نشست این شش کشور به پکن راهی شد و یکی از موضوعات مورد بررسی در این سفر را نشست برلین اعلام کرد. جلیلی در این سفر از دیدگاه مثبت رهبران چین در روابط با ایران و مواضع پکن در برنامه هسته ای ایران قدردانی کرد و گفت: چین نگاه دوستانه ای به مسایل و مناسبات فیمابین دارد. دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران همچنین گفت: انتظار داریم با توجه به رفع پایه های اتهامات پیشین علیه برنامه هسته ای ایران، پرونده به حالت عادی و به آژانس برگردد. تا زمانی که ایران در حال همکاری گسترده و فعالانه با آژانس بین المللی انرژی اتمی است و آژانس در همکاری های ایران پیشرفت حاصل می کند، هرگونه تصویب قطعنامه جدید علیه ایران غیر ممکن به نظر می رسد و اگر بازهم قطعنامه ای علیه تهران به تصویب شورای امنیت برسد احتمالا از ایران خواهد خواست تا به قطعنامه های قبلی شورا اعتنا کرده و به در خواست هایش در خصوص تعلیق غنی سازی اورانیوم عمل کند.
بعید است شورا قادر به تصویب قطعنامه ای جدی علیه ایران باشد چرا که دیگر در موقعیت انجام چنین کاری قرار ندارد. مسوولین ایرانی نسبت به هرگونه صدور قطعنامه علیه تهران هشدار داده اند.
در تابستانی که پشت سر گذاشتیم با توافق ایران و آژانس در خصوص طرح اقدام (مدالیته) تصویب قطعنامه سوم از سوی امریکا و متحدانش به نوامبر سال ۲۰۰۷ موکول شد و با تداوم همکاری های ایران و گزارش مثبت آژانس درباره ایران و نیز گزارش جامعه اطلاعاتی امریکا درباره برنامه هسته ای ایران که تاییدی بود بر عدم دنبال کردن فعالیت های غیر صلح آمیز در ایران، صدور هر گونه قطعنامه و مذاکرات و رایزنی درباره آن به سال ۲۰۰۸ یعنی سال جاری میلادی موکول شد که اولین آن نشست بی نتیجه وزیران امور خارجه شش کشور در این خصوص بود.
همه این اقدامات نیز در حالی انجام می گیرد که ایران در دنبال کردن فعالیت های هسته ای صلح آمیز خود لحظه ای متوقف نشده و همواره به پیشرفت ادامه داده است. پیشرفت هایی که پس از اعمال اولین دور از تحریم ها علیه ایران تا کنون هر روز سرعت بیشتری به خود گرفته است. در این میان نمی توان از ارسال بیش از نیمی از سوخت هسته ای نیروگاه بوشهر از روسیه به ایران اشاره نکرد.
انتظار می رود باقی مانده سوخت نیز به زودی در خانه اصلی اش در بوشهر جای بگیرد. اگر چه این مساله به خودی خود با اعمال تحریم ها علیه ایران ارتباطی ندارد اما با توجه به فشارهایی که برای جلوگیری از این کار صورت می گرفت و ارسال سوخت را به مساله ای سیاسی تبدیل کرده بود و در واقع به ابزار فشاری برای ایران تبدیل شده بود، می توان موضع روسیه را نیز در قبال مساله هسته ای ایران درک کرد.
اگرچه عدم ارسال سوخت به ایران پیامدهای بدی را برای اعتبار مسکو به دنبال می داشت و این خود یکی از دلایل کنار زدن فشارهای امریکا در این باره از جانب روس ها بود اما نمی توان این را از نظر دور داشت که توقف کامل برنامه هسته ای ایران برای روسیه که به دنبال ساخت نیروگاه های بیشتری در ایران است، چندان خوشایند نیست. به ویژه اینکه در پی اختلافات روسیه و امریکا در خصوص استقرار سپر دفاع موشکی در اروپا مساله هسته ای ایران می تواند عاملی برای اعمال فشار علیه امریکا از طرف مسکو باشد.
در هر حال بسیاری از مسایل مربوط به آینده برنامه هسته ای ایران از نگاه غرب در زمان ارایه گزارش البرادعی، این دیپلمات ۶۶ ساله مصری روشن می شود. گزارشی که تحلیلگر رادیو آلمان در تحلیلی درباره اش گفت بعید است به ضرر ایران باشد.
حل مسایل مطرح از سوی آژانس در پی تلاش های ایران باقی ماندن موضوع ایران در نیویورک را غیر قانونی و غیر منطقی می کند و هر گونه تلاش بیشتر برای حفظ این مساله در شورای امنیت و یا اقدام به صدور قطعنامه تحریم علیه ایران چهره این شورای ۱۵ عضوی را که در حال حاضر بیش از هر زمان برای حفظ آبروی خود تلاش می کند، خدشه دار خواهد کرد و فقط تاکیدی خواهد بود بر این که شورای امنیت دیگر مکانی برای حفظ صلح و برقراری امنیت در جهان نیست بلکه ابزاری است در دست چند کشور که تعدادشان برابر با انگشتان یک دست است.

منبع : روزنامه جوان