شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا


کم‌ سوادان‌ گرایش‌ به‌ جرم‌ های‌ کوچک‌ دارند


کم‌ سوادان‌ گرایش‌ به‌ جرم‌ های‌ کوچک‌ دارند
زندان‌ اگرچه‌ محرومیت‌هایی‌ رابرای‌ زندانی‌ به‌ همراه‌ دارد اما به‌ دلیل‌ اینكه‌ زندان‌های‌ ما از لحاظ‌ استانداردهای‌ تربیتی‌ و اصلاحی‌ در سطح‌ مطلوبی‌ قرار ندارد زندانیان‌ بدون‌ درنظر گرفتن‌ نوع‌ جرم‌ و تعداد دفعات‌ آن‌ در زندان‌ نگهداری‌ می‌شوند. وقتی‌ یك‌ زندانی‌ كه‌ به‌ گفته‌ خودش‌ از روی‌ نیاز دست‌ به‌ دزدی‌ می‌زند و در كنار دیگر زندانیان‌ حرفه‌یی‌ و سابقه‌دار قرار می‌ گیرد، علاوه‌ بر اینكه‌ زندان‌ بر او نقش‌ بازدارنده‌ و اصلاحی‌ ندارد بلكه‌ از طریق‌ مجرمین‌ سابقه‌ دار و حرفه‌یی‌ كه‌ با آنها همبند است‌ می‌تواند راه‌های‌ دیگرارتكاب‌ جرم‌ را نیز بشناسد و به‌ عنوان‌ یك‌ مجرم‌ حرفه‌یی‌ از زندان‌ آزاد می‌شود.دكتر راضیه‌ خلعتبری‌ روانشناس‌ در این‌ باره‌ می‌گوید: وقتی‌ فردی‌ بخاطر جرمی‌ كوچك‌ ، بدون‌ درنظر گرفتن‌ موقعیت‌ها و فرصت‌هایی‌ كه‌ می‌توان‌ به‌ جای‌ زندان‌ در اختیار فرد قرار داد به‌ زندان‌ محكوم‌ می‌شود این‌ نوع‌ مجازات‌، نه‌تنها اصلاحی‌ نیست‌ و فرد را تربیت‌ نمی‌كند بلكه‌ باعث‌ می‌شود قبح‌ و زشتی‌ محبوس‌شدن‌ از بین‌ رفته‌ و ارتكاب‌ دوباره‌ به‌ جرم‌ در آنها افزایش‌ یابد. وی‌ در ادامه‌ می‌افزاید:یكی‌ از شاخاهای‌ مهمی‌ كه‌ درحال‌حاضر در زندان‌های‌ جهان‌ متداول‌ است‌ تقسیم‌بندی‌ زندانی‌ها در بخش‌های‌ جداگانه‌ است‌. بدین‌صورت‌ كه‌ زندانیان‌ حرفه‌یی‌ در بخش‌های‌ جدا و حتی‌ زندان‌های‌ مجزا نگهداری‌ می‌شوند و افرادی‌ كه‌ سابقه‌ ندارند به‌ گونه‌یی‌ نگهداری‌ می‌ شوند كه‌ با مجرمین‌ سابقه‌دار ارتباط‌ نداشته‌ باشند. این‌ روش‌ باعث‌ می‌شود كه‌ زندانیانی‌ كه‌ برای‌ بار اول‌ دست‌ به‌ جرم‌ می‌زنند،امكان‌ اصلاح‌ بیشتری‌ داشته‌ باشند و بتوان‌ با برنامه‌ های‌ تربیتی‌ آنها را به‌ جامعه‌ بازگرداند. دكتر خلعتبری‌ با اشاره‌ به‌ مشكلات‌ عدیده‌ اجتماعی‌ بویژه‌ اعتیاد به‌ مواد مخدر در زندان‌ های‌ ایران‌ تصریح‌ می‌كند: زندان‌ها همیشه‌ جزو اماكن‌ پرخطر و پرآسیب‌ به‌ حساب‌ می‌آیند.این‌ اماكن‌ بستر مناسبی‌ برای‌ اعتیاد افراد به‌ شمار می‌آیند. البته‌ این‌ موضوع‌ تنها به‌ ایران‌ محدود نمی‌شود بلكه‌ در تمام‌ دنیا زندان‌ها بدین‌صورت‌ است‌.اگر بتوان‌ طرح‌ مهارت‌های‌ حرفه‌یی‌ كه‌ در زندان‌ها به‌ زندانیان‌ آموزش‌ داده‌ می‌ شود را با مهارت‌های‌ زندگی‌ وكاهش‌ آسیب‌ ارایه‌ كرد،به‌ مراتب‌ كاهش‌ جرم‌ زندانیان‌ را پس‌ از آزادی‌ شاهدخواهیم‌ بود.
۶۰ درصد زندانیان‌ تحصیلكرده‌اند
بر اساس‌ آمارهای‌ ارایه‌ شده‌ حدود ۶۰ درصد زندانیان‌ كشور تحصیلات‌ بالای‌ سیكل‌ (سوم‌ راهنمایی‌ )دارند. این‌ آمار نشان‌ می‌دهد كه‌ تحصیلات‌ در میزان‌ جرم‌ تاؤیر بسزایی‌ ندارد. بر اساس‌ تحقیقات‌ انجام‌ گرفته‌ در دانشگاه‌ پنسیلوانیا، رفاه‌ اجتماعی‌ و امنیت‌ رفاهی‌ جامعه‌ یكی‌ از بزرگترین‌ عوامل‌ بازدارنده‌ وقوع‌ جرم‌ است‌. این‌ تحقیق‌ می‌افزاید:بیش‌ از ۷۵ درصد جرم‌هایی‌ كه‌ در دنیا اتفاق‌ می‌افتد، از روی‌ نیاز اقتصادی‌ و برای‌ تامین‌ معاش‌ است‌.همچنین‌ ۸۰ درصد افرادی‌ كه‌ در باندهای‌ سازمان‌ یافته‌ مواد مخدر فعالیت‌ می‌كنند با هدف‌ اقتصادی‌ و به‌ دلیل‌ فقر دست‌ به‌ این‌ كار زده‌اند.بخش‌ دیگری‌ از این‌ تحقیق‌ به‌ رابطه‌ سواد و جرم‌ اشاره‌ كرده‌ و بیان‌ می‌دارد: افرادی‌ كه‌ بی‌سواد یا كم‌ سواد هستند بیشتر گرایش‌ به‌ جرم‌های‌ كوچك‌ و پیش‌پا افتاده‌ دارند. پس‌ از گذشت‌ چند سال‌ و یادگیری‌ شیوه‌های‌ جدید اقدام‌ به‌ تشكیل‌ باندهای‌ دو سه‌ نفری‌ می‌كنند اما باز هم‌ جرایم‌ سازمان‌ یافته‌ و دارای‌ اهمیت‌ را مرتكب‌ نمی‌شوند.این‌ گزارش‌ می‌افزاید: در بیش‌ از ۹۰ درصد جرایم‌ سازمان‌ یافته‌ و جرایم‌ بزرگ‌ كه‌ به‌ صورت‌ شبكه‌یی‌ انجام‌ می‌شود، مغز متفكر اكثر این‌ باندهای‌ مافیایی‌ افرادی‌ تحصیلكرده‌ و دارای‌ سوابق‌ بزرگ‌ در سیستم‌های‌ برنامه‌ریزی‌ هستند. رده‌های‌ مدیریتی‌ سیستم‌های‌ مافیایی‌ هم‌ تحصیلكرده‌ هستند.اگر به‌ گزارشات‌ اینترپل‌ نظری‌ بیاندازیم‌ در می‌یابیم‌ كه‌ افراد تحصیلكرده‌ بویژه‌ تحصیلكرده‌های‌ رشته‌های‌ علوم‌ پایه‌ و حقوق‌ به‌ دلیل‌ خلاقیت‌های‌ خاص‌ و استفاده‌ از روش‌های‌ نوین‌ تكنولوژی‌ در بسیاری‌ از موارد در انجام‌ جرم‌ موفق‌ بوده‌اند و سال‌ها زمان‌ می‌برد تا این‌ افراد به‌ چنگال‌ قانون‌ گرفتار شوند. در هر صورت‌ سازمان‌ زندان‌ها طی‌ آیین‌نامه‌یی‌ كه‌ به‌ تمام‌ زندان‌های‌ كشور ابلاغ‌ كرده‌ است‌ سوادآموزی‌ را برای‌ تمام‌ زندانیان‌ بی‌سواد زیر ۴۵ سال‌ اجباری‌ كرده‌ است‌. اگر وضعیت‌ سوادآموزی‌ در زندان‌ها با آموزش‌های‌ كاربردی‌ و پیشگیرانه‌ از جرم‌ همراه‌ شود به‌ گونه‌یی‌ كه‌ این‌ افراد از گذشته‌ خود احساس‌ ندامت‌ كنند همچنین‌ حرفه‌آموزی‌ نیز در دستور كار زندانیان‌ قرار گیرد، زندانی‌ پس‌ از آزادی‌ می‌تواند به‌ واسطه‌ سواد و حرفه‌یی‌ كه‌ در زندان‌ آموخته‌ براحتی‌ مشغول‌ به‌ كار شده‌ و به‌ سراغ‌ جرم‌ نرود.
جمعیت‌ زندانیان‌ بالاتر از استاندارد جهانی‌
ایران‌ از جمله‌ كشورهایی‌ است‌ كه‌ آمار زندانیان‌ آن‌ نسبت‌ به‌ استاندارد جهانی‌ بالاتر است‌. البته‌ اكثر كسانی‌ كه‌ در زندان‌های‌ ایران‌ حبس‌ هستند به‌ دلیل‌ مسائل‌ مالی‌ و عجز از پرداخت‌ تعهدات‌ خود وارد زندان‌ شده‌اند.مدیركل‌ آمار و رایانه‌های‌ سازمان‌ زندان‌های‌ كشور در این‌ باره‌ می‌گوید: اگر مقایسه‌یی‌ آماری‌ میان‌ جمعیت‌ زندانیان‌ ایران‌ و جهان‌ داشته‌ باشیم‌ در ایران‌ به‌ ازای‌ هر یكصد هزار نفر ۱۹۹ زندانی‌ وجود دارد. این‌ آمار در جهان‌ به‌ ازای‌ هر یكصد هزار نفر ۱۴۴ زندانی‌ و در آسیا ۸۶ زندانی‌ است‌. این‌ آمار در مقایسه‌ با استاندارد جهانی‌ ۵۵ نفر بالاتر است‌. البته‌ این‌ موضوع‌ دلیل‌ بر جرم‌خیز بودن‌ ایران‌ نیست‌ بلكه‌ اكثر جرم‌های‌ زندانیان‌ ایران‌ موارد مالی‌ و عجز از پرداخت‌ است‌.وی‌ در ادامه‌ می‌افزاید: وجود تعداد زیادی‌ از جمعیت‌ ایران‌ در زندان‌ها، مشكلات‌ زیادی‌ را برای‌ جامعه‌ پیش‌ آورده‌ است‌ كه‌ قوه‌ قضاییه‌ برای‌ كاهش‌ جمعیت‌ زندانیان‌ كشور باید راهكاری‌ اساسی‌ اتخاذ كند.از سوی‌ دیگر زمانی‌ كه‌ یك‌ فرد در زندان‌ می‌ماند، مشكلات‌ بسیاری‌ برای‌ افراد تحت‌ تكفل‌ او پیش‌ می‌آید كه‌ خود بر مشكلات‌ جامعه‌ می‌افزاید. حتی‌ در برخی‌ موارد منجر به‌ گسترش‌ جرم‌ و فساد در جامعه‌ می‌شود.
محمد بینایی‌ با اشاره‌ به‌ كمبود فضای‌ لازم‌ در زندان‌ها تصریح‌ می‌كند: كمبود فضای‌ لازم‌ برای‌ انجام‌ فعالیت‌های‌ آموزشی‌ در زندان‌ها باعث‌ می‌شود كه‌ اجرای‌ برنامه‌های‌ استراتژیك‌ و كلان‌ كه‌ از سوی‌ قوه‌ قضاییه‌ تدوین‌ شده‌ و همچنین‌ سیاست‌های‌ اصلاحی‌ و تربیتی‌ كه‌ برای‌ زندانیان‌ در نظر گرفته‌ شده‌ با شكست‌ روبرو شود.مدیركل‌ آمار و رایانه‌ سازمان‌ زندان‌های‌ كشور به‌ وضعیت‌ حضور زندانیان‌ در كشور اشاره‌ كرده‌ و می‌گوید: بیش‌ از ۵۰ درصد زندانیان‌ در همان‌ ماهی‌ كه‌ وارد زندان‌ می‌شوند از زندان‌ ترخیا می‌شوند، دلیل‌ این‌ امر هم‌ كمبود فضای‌ نگهداری‌ زندانیان‌ و هزینه‌ بالای‌ نگهداری‌ از آنها در زندان‌ها است‌. آمارها نشان‌ می‌دهد كه‌ ۵۰ درصد از زندانیان‌ آزاد شده‌ در اردیبهشت‌ ۸۳ كمتر از ۱۱ روز در زندان‌ بوده‌اند و در این‌ میان‌ ۴۳ درصد آنان‌ با قید وؤیقه‌ و كفالت‌ آزاد شده‌اند. همچنین‌ ۳۰ درصد از زندانیان‌ آزاد شده‌ به‌ دلیل‌ عجز از پرداخت‌ جریمه‌ وارد زندان‌ شده‌ بود كه‌ با تمهیدات‌ اندیشیده‌ شده‌ از زندان‌ آزاد شدند.به‌ گفته‌ بینایی‌ با توجه‌ به‌ مشكل‌ كمبود فضا در زندان‌ها، كاهش‌ جمعیت‌ كیفری‌ امری‌ اجتناب‌ناپذیر است‌ كه‌ مشاركت‌، همفكری‌ و اجرای‌ بخشنامه‌های‌ ریاست‌ قوه‌ قضاییه‌ در راستای‌ كاهش‌ جمعیت‌ كیفری‌ را می‌طلبد.

فرهاد اسماعیلی‌
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید