کمک داور الکترونیکی

سالها پیش هنگامی كه برای اولین بار از تكنولوژی مدرن در رقابت های تنیس استفاده شد داوران از آن استقبال كردند چون آنها بر این باور بودند كه استفاده از تكنولوژی مدرن باعث خواهد شد تا اینكه تنیسورها دیگر با آنها درگیری لفظی پیدا نخواهند كرد. اما با گذشت زمان ،راكت های چوبی به راكت هایی از جنس تیتانیوم تبدیل شد و آمادگی جسمانی بازیكنان به میزان قابل توجهی افزایش یافت به همین دلیل در برخی از رقابت ها سرعت حركت توپ بر اثر شدت ضربات وارد شده از سوی بازیكنان به بیش از ۱۵۴ مایل در ساعت می رسید كه اگر یكی از داوران نگون بخت در حین برخورد توپ به زمین پلك می زد آنگاه همه چیز را از دست می داد و باعث ایجاد جنجال و هیاهو می شد.اولین باری كه در رقابت های تنیس از تجهیزات الكترونیكی استفاده شد مربوط به سال ۱۹۸۳ می شود كه در جریان رقابت های ویمبلدون این تجهیزات، داوران تور را قادر می ساخت تا اینكه در صورت برخورد توپ به تور در حین نواخته شدن سرویس، از آن مطلع شود. البته امروزه دیگر استفاده از داور تور در تنیس منسوخ شده است. دو سال بعد داوری كه مسئولیت نظارت بر خطای پای بازیكنان را بر عهده داشت به كلی حذف شد و در سال ۱۹۹۱ نیز «تفنگ لیزری» به یكی از اجزای ضروری هر مسابقه تنیس تبدیل شد. هفت سال پس از آن داوران از تجهیزات الكترونیكی برای ثبت امتیازهای بازی استفاده كردند و دیگر مانند گذشته متكی به مداد و كاغذ نبودند. به همین دلیل در حال حاضر سئوال این است كه چه زمانی در زمین تنیس تنها سر داور مسابقه باقی خواهد ماند و سایر داوران حذف خواهند شد؟اخیراً یك نفر به نام دكتر پل هاوكینز در شركت خود نوعی تجهیزات الكترونیكی ساخته كه این تجهیزات شامل ۵ دوربین بسیار مجهز و دقیق می باشد. این ۵ دوربین با در نظر گرفتن موقعیت استراتژیكی، در نقاط مختلف زمین های تنیس نصب می شود كه كانون توجه این دوربین ها نقطه مركزی توپ های تنیس است و اینگونه می توان فهمید كه آیا توپ روی خط و یا خارج از آن فرود آمده است. تاكنون نتایج آزمایش های صورت گرفته حاكی از آن است كه كارایی این تجهیزات بسیار بالا می باشد. به همین دلیل برگزاركنندگان تورنمنت های تنیس در سراسر جهان در تكاپو هستند تا اینكه به عنوان اولین نفر از این تجهیزات به صورت رسمی در رقابت های خود استفاده بكنند. قرار است اسفند ماه سال جاری یك دوره مسابقه تنیس با حضور تنیسورهای نخبه جهان در ایندی یانا آمریكا برگزار شود كه احتمالاً برای اولین بار از این تجهیزات به صورت رسمی در این مسابقات استفاده خواهد شد.
البته در تابستان سال جاری مسئولان برگزار كننده رقابت های تنیس اوپن آمریكا قصد استفاده از این تكنولوژی را داشتند كه این امر به دلیل مشكلات فنی میسر نشد. با این حال دكتر هاوكینز به صورت آزمایشی و غیر رسمی از این تجهیزات در برخی از مسابقات تنیس اوپن آمریكا استفاده كرد. در یكی از این آزمایش ها و در ساعت ۳۰/۱۹ از این تجهیزات در یك مسابقه تنیس استفاده شد كه در ۹۰ مورد مشكوك، این تجهیزات تنها سه بار مرتكب خطا در تشخیص صحیح شدند كه این سه مورد خطا نیز به دلیل كم بودن نور و استفاده نكردن از نورافكن بود. به هر حال پس از این آزمایش فدراسیون جهانی تنیس اجازه استفاده از این تجهیزات را در مسابقات رسمی البته در مواردی كه داوران در مورد آن شك دارند صادر كرد.
در جریان رقابت های تنیس اوپن آمریكا تصمیمات داوران در مورد اصابت توپ ها روی خطوط زمین بازی به دقت مورد بررسی قرار گرفت كه در نهایت مشخص شد كه در ۶۵ درصد موارد تصمیمات داوران صحیح بوده است. در این تحقیق همچنین مشخص شد كه در مواردی كه توپ فرود آمده كمتر از چهار سانتیمتر با خط كناری زمین فاصله داشت داوران بیشترین خطا را مرتكب شدند كه دلیل اصلی این امر بهم خوردن تمركز آنها می باشد.این در حالی است كه محدوده خطای تجهیزات الكترونیكی كه پیشتر به آن اشاره شد تنها سه میلیمتر است. به عبارتی دیگر اگر توپ تنها سه میلیمتر با خط زمین فاصله داشته باشد احتمال خطای این تجهیزات وجود دارد.به اعتقاد بسیاری از كارشناسان، ورزش تنیس به چند دلیل به این تجهیزات نیاز دارد. نخست اینكه تماشاگران ورزشگاهی و تلویزیونی كه مسابقات تنیس را تماشا می كنند دیگر شاهد اشتباهات داوران نخواهند بود كه در بسیاری از موارد این اشتباهات باعث حذف بازیكنان بزرگی از دور یك دوره رقابت بین المللی شده است. مزیت دیگر استفاده از این تجهیزات اینكه كه دیگر میان داوران و تنیسورها درگیری لفظی بوجود نخواهد آمد. در حال حاضر هزینه استفاده از این تجهیزات برای یك زمین تنیس در هفته در حدود ۲۵ هزار پوند است كه این هزینه از محل درآمدهای پخش تلویزیونی بازیها و همچنین اسپانسرها تأمین خواهد شد. در همین حال به دكتر هاوكینز پیشنهاد شده تا از این تجهیزات در بازی های فوتبال نیز استفاده بكند كه وی در پاسخ گفت: تنها یك درصد از اشتباهات داوران در زمین فوتبال مربوط به اشتباهات خطی است به همین دلیل نیازی به استفاده از این تكنولوژی در زمین فوتبال احساس نمی شود.
پنج اشتباهی كه سرنوشت پنج تورنمنت را تغییر داد
۱- ویمبلدون ۱۹۶۸: در بازی مرحله نیمه پایانی ایوان لندان سرویس خود را به خارج از خط زمین حریف خود یعنی اسلوبودان زیووینوویچ زد ،اما داور این توپ را داخل اعلام كرد. در پی این تصمیم اشتباه داور اسلوبودان حاضر به ادامه بازی نشد، اما سرانجام پس از ۱۵ دقیقه متقاعد شد تا مسابقه را ادامه بدهد. به هر حال لندان در این بازی پیروز شد و به بازی پایانی راه یافت.
۲- اوپن آمریكا ۲۰۰۱: در بازی مرحله یك چهارم پایانی این رقابت ها لیتون هیوایت و اندی رادیك به مصاف یكدیگر رفتند كه داور مسابقه در مراحل حساس یكی از ست ها، ضربه سرویس رادیك را به اشتباه خارج اعلام كرد و باعث پیروزی هیوایت و در نهایت قهرمانی وی در این تورنمنت شد.
۳- اوپن استرالیا ۲۰۰۴: در بازی پایانی رقابت های زنان و در ست پایانی كیم كلیسترز ۴ بر صفر از هنین هاردن عقب بود، اما با تلاش بسیار اختلاف را به یك گیم كاهش داد و در حالی كه در آستانه تساوی گیم ها قرار داشت داور مسابقه سرویس كلیسترز را در حالی كه روی خط فرود آمده بود خارج اعلام كرد كه همین تصمیم اشتباه فرصت قهرمانی را از او گرفت.
۴- اوپن آمریكا ۲۰۰۴: در مرحله یك چهارم پایانی رقابت های زنان ضربه بك هند ویلیامز چند میلیمتر داخل خط فرود آمد، اما داور خط آنرا خارج اعلام كرد و امتیاز به سود كاپریاتی اعلام شد. به همین دلیل ویلیامز فریاد اعتراض سر داد اما اعتراض وی نتیجه ای نداد و كاپریاتی پیروز شد. البته داور خطاكار پس از این مسابقه از قضاوت محروم شد.
۵- اوپن استرالیا ۲۰۰۵: در بازی مرحله یك چهارم پایانی رقابت های زنان، مولیك و دونپورت در ست آخر ۷ بر ۷ مساوی بودند كه توپ مولیك روی خط فرود آمد و داور خط نیز آنرا صحیح اعلام كرد اما سر داور رای كمك خود را نادیده گرفت و توپ فرود آمده را خارج اعلام كرد. در پی این اشتباه مولیك شكست خورد و دونپورت صعود كرد.

امیر بهادری نژاد

منبع : روزنامه همشهری