در شبستان عرفان: مجموعه رسائل فارسی از پیران ایران

تاریخ نشر : ۸۴۱۱۳۰
تیراژ : ۱۱۰۰
تعداد صفحه : ۳۵۸
نوبت چاپ : ۱
شابک : ۹۶۴-۳۴۱-۴۹۶-۵
رده دیویی : ۲۹۷.۸۳
نوع اثر : تصحیح
زبان کتاب : فارسی
قطع : وزیری
جلد : گالینگور
محل نشر : تهران
مصحح : مایل‌هروی - نجیب

مجموعه‌ی حاضر، مشتمل بر پنج رساله‌ی فارسی در باب خانقاهیان و آثارشان است؛ نخستین رساله‌ی این مجموعه با عنوان 'مناقب حاتمی جوینی' نگاشته‌ای است در غایت ناشناختگی و گمنامی که استاد مینوی و به تبع او، فهرست نگاران نسخه‌های خطی، آن را 'مناقب حاتمی جوینی' نامیده‌اند. در نگاشته‌ی مزبور از سیرت، چگونگی سیر و سلوک، برخی از اقوال همه‌پسند، پاره‌ای از آثار منظوم، چندنامه و مکتوبهٔ احوال خاندان، مریدان، و خلیفگان، و وصایای شیخ ضیاءالدین ابوبکر فرزند ابوالعلاء حاتمی جوینی یاد شده و یا نقل گردیده است. دومین رساله‌ی این مجموعه، با نام 'تحفه الفقیر'، رساله‌ای است در زمینه‌ی خلوت، ذکر، انواع آن و چگونگی تأثیر آن‌ها، و تجلی، انواع تجلیات در اطوار سبعه‌ی قلب، از 'جبرئیل خرم‌آبادی' که خود را در دیباچه‌ی نگاشته‌اش مرید شیخ نورالدین عبدالرحمن کسرقی اسفراینی معرفی کرده است. رساله‌ی سوم با نام 'رباعیات خواجه ابوالفا خوارزمی'، در برگزیده‌ی رباعیاتی از شاعر است که تنها آثار باقیمانده از اوست. در کتاب آمده است: 'طریقی که شیخ نجم‌الدین خیوقی خوارزمی، مشهور به نجم‌الدین کبری در خوارزم گشود، نزدیک به سیصد و اندی سال بلکه بیش‌تر از آن، در عراق، خراسان و هم در خوارزم پیروان و دوستدارانی داشت. که از آن جمله است خواجه ابوالوفا خوارزمی'. چهارمین رساله‌ی مجموعه‌ی حاضر، اثری است منظوم حاوی سیصد و پنجاه و یک بیت از 'محبوبعلی طبسی'. آن‌گونه که از منظومه برمی‌آید سراینده‌ی آن به مبادی و آرای خانقاهی آشنایی داشته است. پنجمین و آخرین رساله‌ی این مجموعه، شرحی است بر غزلی از حافظ از 'جلال‌الدین محمدبن اسعد الصدیقی'، مشهور به محقق دوانی که در سال 830 در شیراز زاده شد و زیر نظر پدر - که از قضات روزگار خود بود - علوم معقول و منقول را فراگرفت، و پس از هفتاد و هشت سال تلاش علمی و تألیف ده‌ها رساله و حاشیه در زمینه‌ی عرفان، کلام، اخلاق اجتماعی، آیین کشورداری و دیگر شعب علمی، به سال 908 هجری درگذشت. 'دوانی' به اشعار حافظ تعلق خاطر داشته، و گویا به هنگام تدریس به ابیات او استناد می‌کرده است.