نقش پارک‌های علمی و فناوری در توسعه اقتصادی

برای اینكه بتوانیم نقش پارك‌های علمی و فناوری (STPs)۱ را در توسعه اقتصادی مورد بررسی قرار دهیم. باید در درجه اول بر روی مفهوم و تعریف پارك‌های علمی متمركز شویم. براساس تعریف ارائه شده توسط انجمن بین‌المللی پارك‌های علمی.۲
یك پارك علمی سازمانی است كه بوسیله متخصصین حرفه‌ای اداره می‌شود و هدف اصلی این سازمان افزایش ثروت در جامعه از طریق تشویق و ارتقاء فرهنگ نوآوری و افزایش قدرت رقابت در میان شركت‌ها و مؤسساتی است كه متكی بر علم و دانش در محیط پارك فعالیت می‌كنند. برای دستیابی به این هدف یك پارك علمی با ایجاد انگیزش و مدیریت جریان دانش و فناوری در میان دانشگاهها، مراكز تحقیق و توسعه، شركت‌های خصوصی و بازار، ایجاد و رشد شركت‌های متكی بر نوآوری را از طریق مراكز رشد۳ و فرآیندهای زایشی۴ تسهیل می‌نماید. پارك‌های علمی همچنین خدماتی با ارزش افزوده بالا و فضاهای كاری و تأسیسات مناسب و كیفی به مؤسسات مستقر در پارك ارائه می‌نمایند.
این تعریف كه در حال حاضر به صورت گسترده مورد قبول و استفاده قرار گرفته است تمامی انواع مختلف این پارك‌های فناوری، پارك‌های تحقیقاتی، قطب‌های فناوری (تكنوپلها) و مناطق فناوری را شامل می‌شود. اگر چه ممكن است هر یك از موارد فوق دارای تفاوت‌هایی باشند، اما این تفاوت‌ها به حدی نیست كه نیاز به ارائه تعاریف مختلف داشته باشد، بلكه هر یك از این موارد زیر مجموعه‌هایی از یك مفهوم هستند. بنابراین می‌توانیم به جای عبارت "پارك علمی" در تعریف فوق هر عبارت دیگر كه این مفهوم را برساند جایگزین نماییم.
از تعریف "پارك علمی" می‌توان یك نتیجه اولیه و مهم برداشت نمود و آن اینكه:
پارك‌های علمی و فناوری ابزاری برای تولید ثروت می‌باشند و هدف اجتماعی دارند. در طول حدوداً ۳۰ سال گذشته پارك‌های علمی و فناوری در تمامی نقاط دنیا گسترش یافته‌اند و مدل‌های مختلفی از آنها ایجاد شده است. احتمالاً به خاطر نام انتخاب شده (پارك‌های علمی و یا پارك‌های فناوری) سردرگمی و اختلافاتی در مورد طبیعت و ماهیت این پارك‌ها در دنیا وجود داشته است. پارك‌های علمی و فناوری نه تنها در ارتباط با فناوری‌های نوین فعالیت می‌كنند، بلكه فعالیت آنها در ارتباط با ارائه خدمات پیشرفته، فرآیندهای تحقیق و توسعه، ایجاد شركت‌های جدید، انتقال فناوری و بازاریابی نیز بوده است. اما بیش از هر چیز پارك‌های علمی و فناوری در ارتباط با نوآوری فعالیت می‌كنند: یعنی فعالیت‌های مرتبط با فرآیندها، روش‌ها و رفتارهای كارآفرینانه كه هدف از آنها ایجاد ارزش افزوده برای تمامی عناصر مختلف در شركت‌ها است. این ارزش افزوده شامل تولید و فعالیت‌های تولیدی و مدیریت و بازاریابی در شركت‌ها می‌شود. در اقتصاد امروز كه ابعاد جهانی پیدا كرده است. شركت‌ها فقط از طریق نوآوری قادر خواهند بود از پیشرفت و جایگاه خود در بازار جهانی اطمینان حاصل نموده و به اندازه كافی قوی شوند تا بتوانند زنده بمانند.
همچنانكه نوآوری برای یك شركت حیاتی است. نوآوری از دیدگاه منطقه‌ای و ملی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. مسؤولین سیاسی، اجتماعی و اقتصادی باید با ایجاد و مهیا نمودن شرایط، ساختارها و برنامه‌های مناسب باعث تشویق كارآفرینان و شركت‌ها به نوآوری شوند. تا نه تنها امروز و یا فردا بلكه برای همیشه نوآور بمانند. این اصل معروف فلسفی هراكلیتوس كه: "همه چیز تغییر می‌كند و هیچ چیز پایدار نیست"، منعكس كننده طبیعت دیالكتیك نوآوری است.
كشورها از طریق ایجاد محیط مناسب برای نوآوری در سطح ملی و منطقه‌ای، به شركت‌ها و صنایع اجازه می‌دهند كه قوی‌تر شوند و در نتیجه سود بیشتری بدست آورده و اشتغال بیشتری ایجاد نمایند. از این طریق مهمترین هدف در سیاست‌های اقتصادی و صنعتی كه هماناً افزایش رفاه اجتماعی و ارتقای سطح زندگی شهروندان است قابل دستیابی است. به دیگر سخن: ساختن زندگی بهتر و برقراری عدالت اجتماعی.
برای بررسی نقش پارك‌های علمی و فناوری در توسعه اقتصادی در دنیای امروز، ما نه تنها باید بر روی یك تعریف مشترك از پارك علمی توافق كنیم، بلكه می‌بایست تصویر و فهم گسترده‌ای از شرایطی كه پارك‌ها در آن فعالیت می‌كنند نیز داشته باشیم. آن طور كه گاهی تصور می‌شود، ما شاهد "پایان تاریخ" نیستیم بلكه شاهد "شتاب خارق‌العاده تاریخ" هستیم. این عصر جدید نام‌های زیادی به خود گرفته است. از قبیل "عصر اطلاعات". "جامعه اطلاعات"."اقتصاد دانش" و غیره. پارك‌های علمی و فناوری باید با دقت در مورد نقش خود در این عصر و تغییراتی كه باید در خود ایجاد كنند بیاندیشند و دریابند كه چگونه خود را در این نقش جدید مهندسی مجدد نمایند. در مقاله‌ای كه درهیجدهمین كنفرانس جهانی IASP ۱ در مورد پارك‌های علمی و فناوری ارائه نمودم سناریوی جدیدی را در مورد پارك‌های علمی و فناوری به تصویر كشیدم.
"امروز ما شاهد شتاب شگفت‌آوری از فرآیندهای تاریخی و تغییرات فرهنگی ـ اجتماعی هستیم. این شتاب حیرت‌انگیز براساس انقلاب فناوری اطلاعات پایه‌گذاری شده است. بنابراین مناسب است ارتباط پارك‌های علمی و فناوری را با شرایط جدید (سناریوی جدید) مورد كنكاش قرار دهیم. این شرایط جدید شرایطی است كه:
۱- جنبه جهانی دارد و به‌طور همزمان با حركت‌های زیاد ضد جهانی شدن روبرو است (تناقض اینجاست كه بیشتر حركت‌های ضد جهانی شدن نیز خود ماهیت جهانی پیدا كرده است).
۲- یك "فضای رایانه‌ای"۱ ایجاد نموده كه چون واقعیت جغرافیایی ندارد ما آن را مجازی می‌نامیم. اما در حقیقت كاملاً واقعی است به‌طوری كه نه تنها اجازه تبادل اطلاعات را می‌دهد بلكه قادر به اقدامات عملی نیز هست.
۳- سؤالات و تردیدهای بسیاری در مورد نقش و مشروعیت كشورها و دولت‌ها بوجود آورده است.
۴- وابستگی زیادی به علم و فناوری و در نتیجه دانش دارد.
۵- بیش از گذشته نیازمند اشخاص تحصیل كرده با مهارت‌های قوی و مشخص است كه بتوانند با بهره‌وری بالا عمل نمایند.
۶- به نحو چشمگیری چهره‌كار و كارگر و شركت‌ها را تغییر داده است.
۷- موقعیت شبكه‌ها و فعالان در آنها را به صورت بنیادی ارتقاء داده است.
۸- موجودات جدیدی به نام "جهان سیاستمداران" را متولد نموده كه مشابه قنطورسهای۲ جدید، نیمی واقعی و نیمی مجازی هستند. این موجودات به زبان‌های متعدد سخن می‌گویند و در فرودگاهها و صفحات اینترنتی زندگی می‌كنند.
به عبارت دیگر، مجموعه‌ای از قوانین و شرایط جدید، كلاف پیچیده‌ای از تناقضات حیرت‌انگیز و تورها و سایه‌ها را در جهان و جوامع بوجود آورده است كه بسیاری این شرایط را تهدید كننده و عده‌ای آن را غیرقابل پیش‌بینی و اما در عین حال جذاب و فریبنده اما نه ضرورتاً عادلانه می‌یابند".
بنابراین، نقش پارك‌های علمی و تحقیقاتی در این شرایط جدید چیست؟●نقش پارك‌های علمی و فناوری در دنیای امروز :
با توجه به حدود ۳۰ سال حضور پارك‌های علمی و فناوری در دنیا به عنوان یك حركت جهانی، بحث‌های زیادی را می‌توان درباره ماهیت و نقش آنها ارائه نمود. در اینجا نكات اصلی بحث به صورت خلاصه ارائه خواهد شد و به نقش پارك‌های علمی و فناوری در اقتصادهای در حال گذر و نوظهور توجه خاص می‌نماییم.
برای شروع باید بر روی دو موضوع تأكید شود:
۱- پارك‌های علمی و فناوری باید ابزاری برای دستیابی به اهداف خاص تلقی شوند، نه آن كه خود هدف باشند.
۲- پاك‌های علمی و فناوری ثابت نموده‌اند كه می‌توانند عناصر بر قدرتی برای توسعه منطقه‌ای باشند به شرط اینكه مدل مناسبی از آنها با توجه به شرایط منطقه‌ای انتخاب شود.
در این مرحله باید بر روی این نكته تأكید نمود كه بهترین روش برای پارك‌های علمی و فناوری در جهت حمایت از توسعه منطقه‌ای تمركز بر روی شركت‌ها و كارآفرینان است. هدف اصلی پارك‌ها این است كه به شركت‌ها كمك كنند تا هر چه بیشتر نوآور باشند و رقابتی عمل نمایند و در نتیجه باعث بهبود وضعیت اقتصادی در منطقه خود شوند. همه می‌دانیم كه در اقتصاد جهانی امروز واژه‌های كلیدی برای موفقیت اقتصادی عبارتند از "فناوری"، "تحقیق و توسعه"، "مدیریت دانش" و بالاتر از همه "نوآوری".
علاوه بر این، تحقیق یكی از ستون‌هایی است كه نوآوری بر آن استوار است و بخش اعظم پتانسیل‌های تحقیق در هر كشور و هر منطقه در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی یافت می‌شود. پارك‌های علمی و فناوری پلی ارتباطی بین دانشگاهها و شركت‌ها هستند. آنان همانند مترجمانی هستند كه موانعی از قبیل ناهم‌زبانی و ناهمدلی ناشی از علاقه‌های متفاوت بین كارآفرینان و دانشگاهیان را از میان برمی‌دارند.
تذكر این نكته بسیار مهم است كه پارك‌های علمی و فناوری از طریق حمایت از كسب و كار شركت‌ها در مجاورت دانشگاهها، در حقیقت به افزایش قدرت رقابت دانشگاهها و نقش آنها در جوابگویی به نیازهای جامعه كمك شایان توجهی می‌نمایند. یعنی دانشگاهها قادر خواهند بود از این طریق به عنوان عاملی فعال در توسعه اقتصادی عمل نموده و درآمد خود را از طریق قراردادهای تحقیقاتی افزایش دهند.
●به‌طور كلی پارك‌های علمی و فناوری باید بتوانند خدمات زیر را به مشتریان خود ارائه نمایند:
▪زیرساخت‌های مناسب و با كیفیت بالا (شامل فضا، محوطه‌سازی، ارتباطات، دستیابی به حمل و نقل، مكان مناسب، تأسیسات و ساختمان‌های خوب و غیره)
▪ خدمات عمومی خوب (تجهیزات دفتری، اتاق‌های جلسات، پاركینگ، غذاخوری و رستوران، هتل، امنیت و غیره).
▪خدمات با ارزش افزوده (زیرساخت‌های ارتباطی، دسترسی به اینترنت با كیفیت خوب، امكانات ویدیوكنفرانس، خدمات مشاوره‌ای، حمایت‌های بازرگانی و غیره).
▪ارتباط كارآمد با مؤسسات تحقیقاتی، دانشگاهی و محققین و دسترسی به تجهیزات آزمایشگاهی آنها
▪مراكز رشد برای ارائه تسهیلات و كمك به ایجاد شركت‌های جدید
▪ارتباطات بین‌المللی برای تسهیل و دسترسی شركت‌ها به شبكه‌های بین‌المللی
▪پایش۱ مداوم دانش و فناوری در زمینه‌های مختلف برای به روز نمودن شركت‌ها و اینكه بدانند رقبای آنها چه می‌كنند و بتوانند منابع جدید دانش و فناوری را متناسب با فعالیت خود شناسایی نمایند.
به‌طور خلاصه، پارك‌های علمی و فناوری باید زیرساخت‌ها و خدمات لازم برای افزایش قدرت رقابت شركت‌ها و كاهش هزینه‌ها و همچنین ایجاد هم‌افزایی بین شركت‌های مستقر در پارك را ایجاد نمایند. به عبارت دیگر، هر پارك علمی و فناوری باید باعث افزایش اعتبار برای شركت‌های مستقر در مجموعه خود شود، در غیر این صورت نباید آنها را پارك علمی و فناوری به حساب آورد. در این حالت آنها فقط مجموعه‌های صنعتی معمولی و سنتی هستند كه از نظر توسعه منطقه‌ای اهمیت زیادی نخواهند داشت.
●پارك‌های علمی و فناوری و اقتصادهای در حال گذر و نوظهور :
همانگونه كه قبلاً اشاره شد، شرایط اجتماعی ـ اقتصادی در هر منطقه و در نتیجه تفاوت در نوع شركت‌هایی كه در پارك‌ها می‌توانند مستقر شوند و مشكلات و نیازهای این شركتها باعث شده است كه مدل‌های مختلفی از پارك‌های علمی و فناوری در جهان بوجود آید. كاملاً واضح است كه اولویت‌ها، روش‌ها، عملیات و برنامه‌های پارك‌های علمی و فناوری در مناطق توسعه یافته با مناطقی كه دارای اقتصاد نوظهور هستند متفاوت خواهد بود. بعضی از مشكلات اساسی كه اقتصادهای نوظهور با آن روبرو هستند عبارت است از: افزایش قدرت رقابت، كاهش فاصله اقتصادی و صنعتی با كشورهای توسعه یافته و دستیابی به یك موقعیت مناسب در مقایسه با كشورهای منطقه.
موفقیت اقتصاد ملی و سیاست‌های صنعتی هر كشور بستگی زیادی به یافتن جواب مناسب به مسائل و مشكلات فوق‌الذكر و برخی سؤالات دیگر دارد. این مشكلات پیچیده‌اند و در نتیجه نیاز به راه‌حل‌های پیچیده نیز دارند. پارك‌های علمی و فناوری مطمئناً می‌توانند بخش مهمی از این راه‌حل‌ها باشند. در این قسمت به‌طور خلاصه به نقش این پارك‌ها در اقتصادهای نوظهور، چگونگی مشاركت آنها در توسعه پایدار و عوامل اصلی كه براساس تجربه‌های بین‌المللی تعیین كننده و موفقیت و شكست پارك‌ها خواهد بود اشاره خواهد شد.
اگر انبوه منابع موجود در این زمینه را مورد جستجو قرار دهیم. لیست زیادی از مقالات تحت عنوان "نقش پارك‌های علمی و فناوری در …" پیدا خواهیم نمود. به عقیده نویسنده نقش پارك‌های علمی و فناوری در كشورهای دارای اقتصاد نوظهور و اقتصادهایی كه مراحل گذر را طی می‌كنند در دو محور زیر خلاصه می‌گردد:
۱- نقش اولیه پارك‌ها ارائه تسهیلات و حمایت فعال از ایجاد شركت‌های محلی متكی بر نوآوری و افزایش قدرت رقابت در مؤسسات موجود در منطقه است.
۲- نقش ثانویه پارك‌های ایجاد یك فضای جذاب و زیرساخت مناسب برای سرمایه‌گذاران خارجی است
اما در عین حال اغلب مشاهده می‌شود كه نقش دوم به عنوان نقش اولیه و اصلی در نظر گرفته می‌شود و تلاش زیادی برای دستیابی به آن و در نتیجه ضربه زدن به هدف اول صرف می‌شود. در چنین شرایطی حاصل كار جز هزینه‌های كلان از بودجه عمومی برای ایجاد تأسیساتی زیبا اما خالی و بدون ارزش افزوده برای منطقه نخواهد بود.
بدون شك موضوع كلیدی در رابطه با فعالیت پارك‌ها در جمله زیر خلاصه می‌شود:
ارائه تسهیلات و حمایت از ایجاد شركت‌های محلی متكی بر نوآوری و حمایت از شركت‌های موجود در منطقه.
در رابطه با ایجاد و پرورش شركت‌های جدید باید به دو نكته مهم توجه نمود.
۱- رفع بیكاری و توسعهٔ منطقه‌ای از طریق دیدگاه صحیح خودگردانی و همچنین ایجاد ساختاری مستحكم براساس مزیت‌های منطقه‌ای امكان‌پذیر است بدون اینكه انتظار معجزه و دریافت صدقه از جاهای دیگر داشته باشیم.
۲- ایجاد شركت‌های جدید متكی بر نوآوری كار ساده‌ای نیست. بر عكس این كاری بسیار مشكل اما در عین حال امكان‌پذیر است و وظیفه‌ای است كه پارك‌های علمی و فناوری باید خود را موظف به انجام آن بدانند. اعتقاد نویسنده بر این است كه این راهی است كه منجر به توسعه پایدار اقتصادی می‌گردد و تنها راهی است كه در میان مدت و دراز مدت باعث اشتغال‌زایی پایدار شده و گسترش و ارتقاء آموزش و فرهنگ كارآفرینی در قالب اقتصاد پایدار را در بر خواهد داشت.
اما موارد فوق تنها نتیجه حاصل از ایجاد شركت‌های جدید نخواهد بود. ایجاد شركت‌های محلی همچنین باعث فراهم آمدن مجموعه‌ای از تولید كنندگان و عرضه كنندگان كالا و خدمات محلی خواهد شد كه به نوبه خود برای ورود به بازار رقابتی و جذب سرمایه‌های خارجی در هر منطقه ضروری است. عناصر كلیدی برای اجرای سیاست موفق در حمایت از ایجاد شركت‌های جدید در كشورهای با اقتصاد نوظهور عبارت است از:
▪دوره‌‌های آموزش كارآفرینی و مدیریت برای افراد با پتانسیل
▪طراحی روش ایجاد ارتباط بین دانشگاههای محلی و مراكز آموزش عالی با شركت‌های نوپا به‌طور كه شركت‌ها بتواند نتایج تحقیقاتی دانشگاهها را تجاری نمایند.
▪ارائه مشاوره‌های مدیریتی دائم و ارائه حمایت‌های لازم از طرف ستاد پارك‌ها به شركت‌های جدید.
▪دستیابی به شبكه‌های بین‌المللی
▪ امكان دسترسی به سرمایه‌های اولیه۱علاوه بر حمایت از شركت‌های جدید، پارك‌های علمی و فناوری باید اهمیت یكسانی را برای افزایش قدرت رقابت در شركت‌‌های موجود در منطقه و بخش‌های مرتبط با فعالیت پارك قائل باشند. تلاش برای جذب شركت‌های موجود تنها زمانی منطقی خواهد بود كه از دیدگاه توسعه منطقه‌ای انتقال شركت‌ها به محیط پارك باعث افزایش اعتبار این شركت‌ها شود. این افزایش اعتبار برای شركت‌ها فقط به خاطر محوطه‌سازی زیبا در پارك، داشتن پاركینگ‌های گسترده و یا خدمات رستورانی و غیره نخواهد بود، بلكه به خاطر خدماتی است كه شركت‌ها به تنهایی قادر به دستیابی به آنها نبوده و از طریق هم‌افزایی ایجاد شده توسط پارك و مدیریت آنها مهیا گردیده است.
موارد فوق‌الذكر و موارد مشابه از وظایف واقعی پارك‌های علمی و فناوری به شمار می‌آیند. این وظایفی است كه پارك‌های علمی و فناوری را از مناطق صنعتی سنتی متمایز می‌سازد. البته ایجاد و توسعه فضای فیزیكی، محوطه‌سازی و نگهداری محیط پارك مهم هستند. اما نباید هدف باشند، بلكه فقط وسیله‌هایی برای دستیابی به هدف محسوب می‌شوند.
تمامی وظایف فوق‌الذكر نیازمند یك تیم حرفه‌ای برای مدیریت پارك‌های علمی و فناوری، برنامه‌ریزی دراز مدت و صبر و حوصله می‌باشد چرا كه نتایج آسان و سریع بدست نمی‌آید و شكست‌های زیادی اتفاق خواهد افتاد. اما قطعاً این كار ارزش سعی و تلاش را دارد.
●درخصوص سرمایه اولیه برای شركت‌های جدید باید به سه نكته مهم اشاره نمود.
▪برای ایجاد شركت‌های جدید داشتن سرمایه اولیه قطعاً ضروری است.
▪تهیه اعتبارات برای سرمایه اولیه شركت‌ها می‌تواند به قیمت كاهش فضای پارك یا كم كردن ساختمان‌های پر زرق و برق تمام شود.
▪مدیران پارك‌ها باید به صورت فعال در زمینه تهیه و مدیریت سرمایه اولیه برای شركت‌ها مشاركت نمایند. چرا كه آنها از نزدیك با كارآفرینان جوان آشنا هستند و می‌توانند در مورد پروژه‌های قابل سرمایه‌گذاری قضاوت نمایند.
●نقش پارك‌های علمی و فناوری در جذب سرمایه‌‌گذاری‌های خارجی:
همانگونه كه قبلاً اشاره شد، كشورها و مناطق زیادی در سرتاسر دنیا برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی مبارزه می‌كنند. بنابراین وظیفه جذب سرمایه مشكل‌تر و بازار رقابت سخت‌تر شده است. لذا در آغاز باید یك نكته را فوراً مشخص نمود و آن اینكه پارك‌های علمی و فناوری تنها عنصر تعیین كننده برای موفقیت در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در یك كشور و یا یك منطقه نیستند. نكته فوق باید قبل از ارائه مباحث بعدی مورد تأكید قرار می‌گرفت زیرا به دلایلی نامشخص درگذشته، شاهد توسعه پارك‌ها توسط دولت‌های محلی بوده‌ایم كه امیدوار بودند به محض ایجاد پارك، سرمایه‌گذاران خارجی پشت در پارك صف بكشند. جذب سرمایه‌گذار بین‌المللی در زمینه‌های صنعتی و فناوری در هر كشور یا منطقه به موضوعات ساختاری و پایه‌ای زیادی از جمله موارد زیر بستگی دارد:
▪شرایط نسبتاً پایدار سیاسی
▪یك سیستم مالی كارآمد و مدرن با در نظر گرفتن مزایایی برای سرمایه‌گذاران خارجی
▪یك سیستم قانونی كه ضمانت كامل به سرمایه‌گذار خارجی ارائه نماید بی آن كه سرمایه‌گذار با موارد غیر مترقبه روبرو شود و یا نیازی به صرف هزینه بالا برای وكلای گران قیمت باشد.
▪زیرساخت خوب ارتباطاتی
▪خدمات اجتماعی و تأسیساتی خوب از قبیل امكانات مسكونی، حمل و نقل و غیره
تمامی ضروریات فوق و بسیاری دیگر از نیازها در كنترل پارك‌های علمی و فناوری نیست، بلكه در دست دولت‌ها و قانونگذاران است. اگر این ضروریات وجود نداشته باشد صرف نظر از تعداد پارك‌ها و زیبایی آنها هیچ سرمایه‌گذاری بین‌المللی به صورت پایدار صورت نخواهد گرفت.
در عین حال، یك ضرورت مهم برای جذب سرمایه‌گذاری بین‌المللی كه پارك‌ها می‌توانند و باید به آن توجه داشته باشند ایجاد یك مجموعه مناسب از شركت‌های تولیدی و خدماتی مرتبط با صنایع و سرمایه‌گذاران بین‌المللی است. واضح است كه عدم وجود شركت‌های محلی مناسب، وظیفه جلب فعالیت‌های صنعتی خارجی را تقریباً غیر ممكن می‌سازد. بنابراین پارك‌های عملی و فناوری در اقتصادهای نوظهور باید تلاش‌های خود را بر روی ایجاد و پرورش این شركت‌ها متمركز نمایند و از طرف دیگر به شركت‌های موجود در منطقه كمك نموده تا كیفیت مدیریت، تولیدات و خدمات خود را بهبود بخشند. بدین ترتیب، پارك‌ها به نقش اساسی خود همانا توسعه اقتصاد محلی و منطقه‌ای از طریق ایجاد و حمایت از مؤسسات نوپا و ایجاد شرایط مناسب برای جلب سرمایه‌‌گذاری‌های خارجی است دست خواهند یافت.
این مسئله حائز اهمیت است كه پارك‌ها باید مأموریتی شفاف و اولویت‌های رسمی و اعلام شده داشته باشند. به عبارت دیگر پارك‌ها باید راهبردهایی شفاف و سیاستی برای فعالیت خود ارائه نماید. طبیعتاً تصمیم‌گیری و اعلام این موضوع كه فلان منطقه و یا شهر علاقه‌مند به جذب سرمایه‌گذاری خارجی است به تنهایی كافی نیست. ارائه جوابهای صحیح به تعدادی سؤال اساسی ضروری است:
▪علاقه‌مند به جلب كدام بخش از صنعت و یا فناوری هستیم؟
▪ رقبای مستقیم ما چه كسانی هستند؟
▪ این رقبا چه اقدامی در این رابطه انجام می‌دهند و ارائه دهنده چه امكاناتی هستند؟
ارائه جواب به این سؤالات و سؤالات مشابه نیازمند یك راهبرد بازاریابی است. یك منطقه، یك شهر و یا یك پارك علمی و فناوری باید تلاش تبلیغاتی خود را بر روی یك بخش خاص و یا سرمایه‌گذاری خاص متمركز نماید و از دیگر بخش‌ها دوری جوید. البته حق تقدم باید با بخش‌هایی باشد كه آن شهر و یا منطقه با توجه به مواد اولیه موجود و با حضور دانشگاههای محلی قوی در بعضی زمینه‌ها دارای نقاط قوت و پتانسیل فوق‌العاده می‌باشد. تعیین اولویت‌ها و تعریف سیاست‌های مناسب تبلیغاتی و بازرگانی و انتخاب ابزار مناسب برای جلب بخش‌های مورد نظر از ضروریات است.
●خلاصــه مفاهیم اصلی:
ـ پارك‌های علمی و فناوری به تنهایی نمی‌توانند سرمایه‌گذاری خارجی را جذب نمایند، مگر اینكه ضروریات امر توسط یك كشور، منطقه و یا شهر مهیا گردد.
ـ پارك‌های علمی و فناوری می‌توانند به عنوان یك عامل كلیدی برای موفقیت در اقتصادهای نوظهور به حساب آیند.
ـ پارك‌های علمی و فناوری باید سه هدف اصلی را دنبال نمایند.
▪كمك به ایجاد صنایع و شركت‌های نوپامتكی بر نوآوری
▪افزایش قدرت رقابت در شركت‌های موجود در منطقه
▪كمك به جذب سرمایهدگذاران خارجی از طریق ایجاد مجموعه‌ای مناسب از شركت‌های تولیدی خدماتی مرتبط با نیاز سرمایه‌گذاران
و نهایتاً پارك‌های علمی و فناوری باید قادر باشند كه بهترین و پیشرفته‌ترین خدمات را به مؤسسات مستقر در پارك ارائه نموده و شركت‌ها را تشویق كنند كه از این خدمات و فناوری‌ها به نحو بهینه استفاده نمایند. در این رابطه باید توجه بیشتری به پیاده‌سازی و استفاده از فناوری اطلاعات (ارتباطات ماهواره‌ای، اینترنت و غیره) معطوف گردد. این نه به خاطر این است كه فناوری اطلاعات در آینده روش كسب و كار را تغییر خواهد داد، بلكه بدین خاطر است كه فناوری اطلاعات مدت زمانی است كه باعث تغییر در روش كسب و كار شده و در آینده بیش از امروز باعث تحولات خواهد شد.
به‌زودی جبهه و مرزبندی جدیدی بین كشورهای كه به صورت گسترده و مناسب از فناوری‌های نوین استفاده می‌كنند و كشورهای كه از آن بهره‌مند نیستند بوجود خواهد آمد. نقش پارك‌های علمی و فناوری در تحقق بخشیدن به این فناوری‌ها و ترویج بهره‌برداری از آنها توسط شركت‌ها و در جامعه می‌تواند و باید یك نقش پیشتاز و بسیار مهم باشد.


۱ Science and Technology Park (STPs)
۲ International Association of Science Parks (ASP)
۳ Incubutors
۴ Spin-off ایجاد مؤسسات جدید از دل مؤسسات قدیمی‌تر و با سابقه
۱ Bilbao, Span, June ۲۰۰۱
۱ Cybespace
۲ Globapoiiatans
۱ Monttoring
۱ Seed Capital
نویسنده: لوئیس سنز، مدیركل انجمن بین‌المللی پارك‌های علمی (www.isap.ws )
ترجمه : مصطفی كریمیان اقبال، رئیس شهرك علمی و تحقیقاتی اصفهان (www.istt.org )

منبع : پارک فناوری پردیس