افزایش صندوق‌های فامیلی و بانک‌های حرفه‌ای و صنفی نیاز امروز جامعه

افزایش توجه مردم به صندوق‌های وام فامیلی که اعضاء آن را تعدادی از افراد و خانواده‌های فامیل، پدر، مادر، خواهر، برادر، عمو، دائی و... تشکیل می‌دهدو به‌تدریج همسایه‌ها، دوستان و آشنایان نیز به آن می‌پیوندند و با پرداخت ماهانه ۱۰ تا ۳۰ هزار تومان چند سهم برای خود می‌خرند تا در موقع ضروری بتوانند مشکلات زندگی و بحران‌های ناشناخته را حل کنند و به سلامت از گرفتاری‌های مالی عبور کنند هر روز رو به افزایش است.
هسته اصلی این صندوق‌ها را اعتماد افراد به یکدیگر و فرهنگ‌های محاط در انسان دوستی و خویشانوندی ایرانیان تشکیل می‌دهد که در این سرزمین ریشه چند هزار ساله دارد و از آنجا که ابزارهای نوین و مدرن دنیای امروز مانند بانکداری نتوانسته مشکلات مردم را در کوتاه‌مدت حل کند در نتیجه افراد و خانواده‌ها به دنبال راه چاره‌ای بوده‌اند تا بتوانند در مواقع بیماری و بستری شدن در خانه، ازدواج فرزندان و خرید جهیزیه، خرید خودرو و ... از این وام‌های کارآمد و بدون پرداخت کارمزد و نرخ سود بالا استفاده کنند.
خانم مهری صباغ که مدیر یکی از این صندوق‌ها است و با برخورداری از روابط عمومی و اعتماد موجود بین فامیل و دوستان توانسته‌اند تعداد زیادی وام ۵۰۰ هزار تومانی و یک میلیون تومانی برای رفع گرفتاری‌های افراد و خانواده‌ها بپردازند در این زمینه به خبرنگار ما گفت: از آنجا که دریافت وام از بانک‌ها نیازمند عبور از هفت خوان است و در برخورد اول متقاضی احساس ناامیدی از دریافت وام می‌کند و باید به دنبال ارائه اجاره‌نامه و یا سند مالکیت محل سکونت خود باشد و چند ضامن معتبر کارمند یا کاسب را معرفی کند و از کپی شناسنامه و سند و اجاره‌نامه گرفته تا گواهی اشتغال به کار و ... را تهیه کند، ما به فکر تأمین منابع برای صندوق خود افتادیم و با در نظر گرفتن تعداد سهام برای هر عضو شرایط گرفتن وام را ساده کردیم تا در زودترین هنگام ممکن متقاضی بتواند مشکل خود را سریعاً حل کند.
وی افزود: ویژگی این صندوق‌ها آن است که افراد می‌توانند متناسب با نیاز خود در آینده به هر تعداد که علاقه‌مند باشند سهم بخرند مثلاً یک خانواده ۳ سهم خریداری کرده و بابت هر سهم هر ماه ۱۰ هزار تومان می‌پردازد و کمتر از یک سال می‌تواند بابت هر سهم از ۳۰۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان وام بدون بهره بگیرد به‌عبارت دیگر این خانواده به زودی می‌تواند یک میلیون و پانصد هزار تومان وام گرفته و مشکل خود را حل کند و ماهیانه ۷۰ هزار تومان نیز به‌صورت قسط وام خود را پرداخت کند.
وی ادامه داد: ویژگی‌ دیگر این صندوق‌ها نیز آن است که یک عضو صندوق که فعلاً به وام نیاز ندارد نوبت خود را به دوست یا فامیل دیگر واگذار کند و فرد نیازمند سریع‌تر به درخواست خود و پول موردنظر دسترسی پیدا می‌کند و این موضوع موبج ارتباط بهتر صمیمیت و محبت اعضاء فامیل و کارآئی بیشتر این صندوق‌ها می‌شود.
فاطمه امینی نیز که عضو این صندوق وام است می‌گوید: متأسفانه عملکرد نامناسب تعدادی از متقاضیان وام بانک‌های دولتی کشور باعث شده تا مدیران بانک‌ها شرایط را هر روز سخت‌تر کنند تا بتوانند پول مردم و دولت را بازگردانند اما همین موضوع باعث شده که متقاضی نیازمند که عضو خانواده‌اش در بیمارستان است و یا منتظر است تا پول مناسبی برای خرید خانه، اجاره کردن سرپناه و یا خرید خودرو پیدا کند و یا جهیزیه مناسبی برای فرزند خود تهیه کند در هنگام ورود به شعبه بانک‌ها احساس می‌کند که نمی‌تواند سه نفر ضامن کارمند یا کاسب را متقاعد کند تا ضامن او شوند.
وی افزود: روند گرفتن وام از بانک‌ها، نرخ‌های بهره بالا و اقساط سنگین و از همه مهمتر احساس ناامنی و بی‌اطمینانی از تهیه پول و گرفتن وام در مواقع حساس و بحرانی مردم را به فکر چاره انداخته است زیرا با وجود آنکه سر هر کوچه‌ای یک شعبه بانک دولتی می‌بینیم و نقدینگی و بودجه زیادی را در بخش بانکداری دولتی شاهد هستیم اما هر کسی قادر نیست که از بانک‌ها وام بگیرد گرفتن وام از بانک دولتی یا باید به واسطه آشنائی با کارکنان بانک‌ها انجام شود و یا باید هفت خوان را عبور کنیم و با تهیه مدارک و معرفی ضامن و ... منتظر دریافت وام باشیم و یا با بهره‌های بالا به‌صورت لیرینگ و اجاره به شرط تملیک و ... پول از بانک‌ها بگیریم.
وی می‌گوید: اگرچه آمار دقیقی از تعداد این صندوق‌های فامیلی وجود ندارد اما در هر فامیل و محل کاری آنها ایجاد شده‌اند.
وی ادامه داد: با توجه به چنین وضعیتی است که وام‌گیرنده بیش از پرداخت ۵/۲ میلیون تومان سود تسهیلات برای یک وام ۵ میلیون تومانی، احساس می‌کند که باید وقت صرف کند، اضطراب و آمد و رفت داشته باشد، به این و آن مراجعه کند و التماس کند تا وام به او بدهند و کسانی ضامن او شوند، چند ماه صبر کند تا بالاخره به پول برسد و ... به‌عبارت دیگر هزینه‌های معاملاتی و نامحسوس گرفتن وام از بانک‌های دولتی بسیار بالاتر از پرداخت رقم ریالی سود تسهیلات بانکی است و دردسرهائی که یک متقاضی باید تحمل کند حداقل به اندازه سود تسهیلات ۱۶ درصدی است.
وی معتقد است: برخی افرد دوست ندارند که از اعتبار خود نزد دوست و آشنا و فامیل و همکار برای گرفت وام از بانک استفاده کنند وقتی قرار است که شناسنامه و کپی شناسنامه ضامن و خود ضامن را به شعب بانک ببرید تا اطلاعات خصوصی زندگی او، وضعیت حساب او در بانک مرکزی، سوابق بانکی دریافت وام‌های قبلی، وضعیت بدهی ضامن و چک‌های برگشتی و سوابق دیگر مالی را از بانک مرکزی و محل کار او استعلام کنند، دچار احساس بدی می‌شوید و حاضر نیستید که چنین وضعی را شاهد باشید، اما در عین حال به خاطر رفتار عده‌ای سودجو و کلاه‌بردار که پرونده‌های آنها در شعب بانک‌ها موجود است و مطالبات بانک از آنها سوخت شده تلقی می‌شود در نتیجه به مدیران بانک‌ها حق می‌دهید تا سخت گیر باشند و برای بازگرداندن اصل و فرع وام بانکی تلاش کنند و متقاضی و ضامن‌ها را چهار میخ کنند تا حتماً بتوانند اقساط را وصول کنند.
خانم صباغ نیز می‌گوید: همین روند مشکلات بانکداری در ایران باعث شده که این ابزارهای مدرن امروزی نتواند نیاز مردم را به‌خوبی پاسخگو باشد و خانواده ایرانی که اهل گذشت، فداکاری و کمک به همنوع است و روحیه انسان‌دوستی و دست گرفتن اعضاء خانواده، فامیل و دوستان خود را دارد به فکر راهکار دیگری باشد. به هر حال به‌نظر می‌رسد که گسترش صندوق‌های وام دوستانه و فامیلی هر روز رو به گسترش است و حتی در مدارس و سایر محیط‌های کاری نیز با استقبال زیادی روبه‌رو شده است.
آقای ابراهیمی عضو یکی از صندوق‌های وام آموزش و پرورش می‌گوید: در بسیاری از مدارس تهران این صندوق‌ها شکل گرفته است و افراد زیادی وجود دارند که در یکی دو مدرسه یا دبیرستان محل کار خود و همزمان در صندوق وام ساختمان محل سکونت و یا فامیل خود عضو هستند تعداد زیادی از افراد دائماً نوبت دریافت وام خود را به افراد نیازمند‌تر می‌دهند و این موضوع باعث شده که همکاران، دوستان و فامیل به‌محض مواجه شدن با یک مشکل که بتوان آن را با یک یا دو میلیون تومان حل کرد از طریق این صندوق‌ها و گرفتن نوبت دوستان خود وام موردنظر را می‌گیرند و مشکل را حل می‌کنند.
فاطمه امینی با اشاره به نقش پول در دخل و خرج زندگی مردم و اقتصاد امروزی پیش‌بینی می‌کند که این صندوق‌ها در آینده نزدیک توسعه بیشتری خواهد داشت زیرا ابزارهای مدرن مانند بانک‌ها در اقتصاد امروز ایران نمی‌توانند کارآئی لازم و سرعت موردانتظار را در پرداخت اعتبارات داشته باشند و یافتن راهکاری برای جلب اعتماد متقابل بین بانک‌ها و متقاضیان راه‌حل ساده‌ای نیست اما از طریق صندوق‌های فامیلی و محیط کار، کسب اعتماد متقابل ساده‌تر است و از آنجا که افراد هر هفته یکدیگر را می‌بینند و از وضعیت درآمدی و زندگی هم باخبر هستند سریعتر به‌هم اعتماد می‌کنند و با اندکی گذشت و تکیه بر انسان‌دوستی، روحیه کمک به همنوع را تقویت می‌کنند و دست یکدیگر را می‌گیرند.
وی افزود: در گذشته پول مانند امروز نقش کلیدی نداشته و مردم و خویشاوندان ساده‌تر می‌توانستند مشکل افراد را حل کنند اما در اقتصاد تورم‌زده ما که پول و نقدینگی تنها ابزار سریع قدرت خرید مردم است تنها از طریق قرض گرفتن و آن هم با کارمزد و سود کم می‌توان مشکلات را حل کرد. اقتصاددانان معتقدند که در شرایط تورمی برای حل مشکلات و خرید مسکن و کالاهای معیشتی بهتر است که بدهکار باشید زیرا تورم قدرت خرید شما را کاهش می‌دهد و خرج شما بیش از دخل و درآمد شما خواهد بود مثلاً یک واحد آپارتمان که امسال ۳۰ میلیون تومان ارزش دارد سال آینده متناسب با نرخ تورم گران‌تر می‌شود و اگر شما ۲۰ میلیون تومان داشته باشید نمی‌توانید هم ۱۰ میلیون تومان کسری امروز و هم افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی قیمت آپارتمان در سال آینده را بپردازید پس بهتر است برای کاهش هزینه تورم حال دست به کار شده و با قرض گرفتن، سود کمتر از نرخ تورم قدرت خرید را بالا ببرید در غیر این‌صورت همیشه از تورم و گران شدن کالای موردنظر فاصله دارید.
وی ادامه داد: پس در شرایط کنونی، فرهنگ‌های محاط بر انسان‌دوستی را باید تقویت کرد و افراد فامیل و دوستان و آشنایان باید این صندوق‌ها را تقویت کنند تا قدرت خرید افراد را بالا ببرند و نیازها را به کمک هم و بدون پرداخت بهره یا سود بانکی و کارمزد رفع کنند و نوعی آرامش روانی برای خود و فامیل و خانواده فراهم کنند زیرا یاری دادن دیگران در شرایط تورمی هم برای عضو فامیل و خانواده ما آرامش و رفاه می‌آورد و هم بری ما نوعی امنیت ایجاد می‌کند زیرا تا زمانی‌که دوستان ما و افراد فامیل با مشکل شدید روبرو هستند ودیعه اجاره خانه ندارند و قدرت خرید لازم برای رفع نیازهای فرزندان را ندارند ما که مالک هستیم و یا با مشکل شدیدی روبه‌رو نیستیم نیز به نوعی احساس نامنی و ناامنی داریم پس باید بخشی از نقدینگی و حجم پول را که در اختیار مردم و بخش خصوصی است برای زندگی بهتر و تعادل در دخل و خرج زندگی ایرانیان به‌کار بگیریم و دولت نیز اگر علاقه‌مند است باید با پرداخت یارانه و کمک‌های مالی بدون پرداخت سود بانکی و یا با کارمزد کم می‌تواند این صندوق‌ها را تقویت کند و مشکل بروکراسی بانک‌ها را نیز تا حدی حل کند.

محسن شمشیری

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده