طنزپردازان ایران 'از آغاز تا پایان دوره قاجار' بررسی ادبیات اجتماعی, انتقادی و سیاسی ایران زمین و ع‌

نویسنده : بهزادی - حسین
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۳/۱۱/۱۹
رده دیویی : ۸fa۷.۶۲
قطع : وزیری
جلد : گالینگر
تعداد صفحه : ۷۴۰
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : PIR۳۹۵۱/ب۹ط۸۶
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۳۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۷۶۴۲-۲۷-X

نویسنده در آغاز به مقوله‌ی طنز, هزل و هجو از آغاز تا دوره‌ی سلجوقی نظری می‌افکند؛ سپس شخصیت‌های متعددی که از خود در آثار خویش به نوعی طنز, هزل و هجو بر جای گذاشته‌اند ـ با ذکر نمونه‌هایی ـ معرفی می‌کند؛ آن‌گاه با همان ترتیب تاریخی, به معرفی طنز و هزل در دوره‌ی سلجوقیان تا آغاز دوره‌ی مغول اهتمام می‌نماید, هم چنین علل سیاسی و اجتماعی آن را با معرفی اشخاص و نمونه‌هایی چند از طنز و هزل, بررسی می‌کند. بخش‌های بعدی کتاب نیز با همان شیوه‌ی تاریخی مشتمل است بر: طنز و هزل و هجو 'در دوران مغول و تیموری تا پایان قرن نهم هجری' و 'از آغاز قرن دهم (دوره‌ی صفویه) تا پایان دوره‌ی قاجاریه' که طی آن, نویسندگان و شاعران طنزپرداز همراه با نمونه‌هایی از آثار آنان معرفی شده‌اند. در کتاب تصریح شده است: '... شاعران و اندیشمندان, معاینه می‌دیدند که خون و مال و عرض و آبروی مردمان, از دیدگاه زمامداران زمان, پشیزی ارزش ندارند, ناگزیر به عکس‌العمل می‌پرداختند و با طنز و هجو رذالت‌های اخلاقی آنان را بر ملا کرده و مورد نکوهش قرار می‌دادند. علی هذا اغلب این طنزها و هجوها, نمایشگر فساد اخلاقی و خداشناسی طنز و هجو شدگان است که هر اثر گوشه‌ای از مفاسد اجتماعی و اخلاقی آن روزگاران را به بهترین وجهی می‌نمایاند. طنز, مولود هوس‌های زشت طنزپردازان, در جهت خوارشماری ارزش‌های دیگران نیست, بلکه تلاش روشنگرانه و متعهدانه‌ای است در جهت ایجاد انگیزه و تفکر در مردم بی‌تفاوت و کم فرهنگ تا بهتر بیینند و بیشتر بیندیشند و ناهنجاری‌های رایج در جامعه را تشخیص دهند. بنابراین در جوامع تحت استبداد و ستم, آثار طنزآمیز, نمودار غایت دینداری و خیرخواهی و مردم دوستی طنزپردازان است, تا حاکمان گستاخ و شوخ چشم دنیا پرست و خدا نشناس, به خود آیند و ستم و مردم فریبی نکنند! همه چیز را برای خود و وابستگان خود نخواهند و بهترین و شایسته‌ترین خدمتگزاران را با اتهامات واهی روانه‌ی زندان نسازند و با داغ و درفش و غل و زنجیر و شکنجه پذیرای آن‌ها نباشند'.