امکانات محدود،انسان‌های نامحدود‌

جمله معروفی بین بزرگان فوتبال ایران وجود دارد که فکر کنم تقریباً تمامی هموطنان عزیز آن را شنیده باشند؛« من فوتبال را از زمین‌های خاکی شروع کردم.»
نکات بسیار جالبی در این سخن نهفته، ولی دلیل اصلی و هدف اصلی از بیان چنین سخنی، کمبود امکانات از یک سو و استعداد بالای فوتبالیست‌های عزیز از سوی دیگر است. حال در مورد روبوکاپ ایرانی هم شاید این سخن صادق باشد.
قهرمانان ایرانی مسابقات جهانی روبوکاپ هم، از زمین‌های خاکی این حرفه را به حد کمال رسانده‌اند. ۴ سال پیش که با یکی از تیم‌های اعزامی ایران به مسابقات جهانی روبوکاپ از دانشگاه امیرکبیر مصاحبه می‌کردیم، تنها گلایه آنها کمبود بودجه بود. بودجه‌ای که درباره آن حرف می‌زنیم، رقم بسیار عجیبی ندارد، آنها به‌دنبال بودجه‌ای کمتر از یک میلیون تومان بودند.
ولی با وجود تمامی این کمبودها، مقام دوم جهانی را کسب کردند، البته در لیگ شبیه‌سازی‌. بیشتر تیم‌های ایرانی در لیگ‌های شبیه‌سازی‌ مقام آور بوده‌اند. دلیل مشخصی هم دارد.
امکاناتی که برای یک تیم شبیه‌سازی‌ لازم است، تنها یک یا ۲ کامپیوتر است و اگر هم متصدی گروه بخواهد خیلی به تیمش حال بدهد، یک اتاق هم در اختیار آنها قرار می‌دهد. ‌دقیقاً سال بعد از آن گفت‌وگو به سراغ تیم اعزامی ایران به مسابقات جهانی روبوکاپ در لیگ روبات‌های آیبو از طرف دانشگاه صنعتی شریف رفتیم و در آن مصاحبه نیز یک سؤال و جواب بسیار جالب وجود داشت.
«سؤال: فکر می‌کنید امسال قهرمان می‌شوید؟»
«جواب: ما مطمئنیم که قهرمان می‌شویم، ولی بعدش چی؟»
این تیم که متشکل از ۴ دانشجوی با استعداد ایرانی بود، اولین تیم ایرانی اعزامی به مسابقات جهانی روبوکاپ در لیگ سگ‌های آیبو بود. در این سخن «بعدش چی» هم نکات بسیاری وجود دارد.
آنها می‌گفتند ما می‌رویم و قهرمان می‌شویم و بعد از آن، همه چیز تمام می‌شود، یعنی نه گروه صنعتی، نه دانشگاهی، نه یک تیم تحقیقاتی روباتیکی و نه... از آنها دعوت به همکاری نمی‌کند.
همین بود که ۳ نفر از افراد این گروه می‌گفتند که به واسطه علاقه شان به علوم روباتیک، از دانشگاه‌های خارج از کشور پذیرش گرفته‌اند و پس از اتمام مسابقات جهانی راهی خواهند شد.
افراد این تیم می‌گفتند که پس از ماه‌ها تلاش توانستند یک اسپانسر برای تیمشان پیدا کنند تا ۴ روبات آیبو بخرند. لیگ سگ‌های فوتبالیست با چهار روبات انجام می‌شود و جالب اینکه این تیم هم فقط ۴ روبات داشتند، یعنی اگر حین مسابقه یا قبل از آن یکی از روبات‌ها دچار مشکل می‌شد، باید با همان ۳ روبات بازی را ادامه می‌دادند.
جالب‌تر اینکه می‌گفتند تیم‌هایی که به مسابقات جهانی می‌آیند، قبل از اعزام، چندین مسابقه تدارکاتی با تیم‌های دیگر و حتی از کشورهای دیگر دارند که چنین موضوعی برای تیم‌های ایرانی تنها یک رویاست.
این مسئله نشان دهنده فاصله بسیار زیاد میان صنعت و دانشگاه در ایران است که با وجود چنین استعدادهایی، هیچ بهره برداری از آنها نمی‌شود و به همین راحتی مغزها فرار می‌کنند.
عدم‌توانایی تیم‌های ایرانی در ساخت روبات‌ها هم برای خود قصه‌ای دارد. تقریباً تمامی مقام‌هایی که تیم‌های ایرانی در رقابت‌های جهانی به دست آورده اند، در لیگ‌های شبیه‌سازی‌ بوده است.
ساخت یک روبات مانند روبات‌های انسان نمایی که هر ساله از طرف دانشگاه‌های بزرگ دنیا در مسابقات جهانی شاهد هستیم، احتیاج به بودجه‌های سنگین و افراد متخصص دارد.
شاید در ایران ما افراد متخصص در این امر داشته باشیم ولی بودجه اش را نداریم و علاوه بر آن جالب است که بسیاری از دانشگاه‌های معتبر دنیا در علوم روباتیک مانند کارنگی ملون، تاکنون مقام‌های خیلی چشمگیری در مسابقات جهانی کسب نکرده‌اند ولی از مسابقات روبوکاپ بهترین بهره را برای ارتقا و پیشبرد اهداف آینده روباتیکشان دارند.
البته این اولین باری نیست که ما ایرانیان با چنین مسئله‌ای روبه‌رو می‌شویم، به‌عنوان مثال هر ساله ده‌ها مقام برتر المپیادهای جهانی علوم مختلف برای ماست ولی به قول دوستان روباتیک، بعدش چی؟
البته در این میان باید از تلاش مسئولان برگزاری مسابقات روبوکاپ آزاد ایران تقدیر کرد که با به وجود آوردن چنین فضایی، استعدادهای بیشتری در علوم روباتیک را کشف خواهیم کرد، ولی بعدش چی؟

عمید نمازی خواه

منبع : روزنامه همشهری