یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا
پرستاری در نگاه دین
آنچه به فهرست میکشانیم گامی کوچک در ارائه فقه پرستاری است. اگر فقه پرستاری جمعآوری و ترویجشود انگیزههای معنوی در دل پرستاران بیدارتر میشود و بیمارستانها به دانشگاههای حکمت و عرفان تبدیل خواهند شد.
لایههای سنگین حزن بر دل بیمار فرو مینشینند. چشمهای بیرمق او درد را فریاد میکشند. در این لحظات، تنها سایه پرستار است که بیمار را در مسیر پر فراز و نشیب بیماری قوت میبخشد. پرستار حرفی از کلام خداوند است، شعاعی از ملکوت پر حشمت است و تابشی از زیبایی انسان. امروزه پرستاری چون دیگر شاخههای علوم، جنبههای تخصصی و روانشناختی پیدا کرده است و دانشکدههای پرستاری در سرتاسر گیتی شکل گرفتهاند، اما باید اذعان نمود همچنان بخشی از چهره زیبای پرستاری زیر سایه سنگین بیتوجهی و یا جهل، کدر و ناشناخته مانده است. اسلام که دین همه جانبهنگر است ما را با این زوایا آشنا میکند. آنچه به فهرست میکشانیم گامی کوچک در ارائه فقه پرستاری است. اگر فقه پرستاری جمعآوری و ترویجشود انگیزههای معنوی در دل پرستاران بیدارتر میشود و بیمارستانها به دانشگاههای حکمت و عرفان تبدیل خواهند شد. اسلام با ریزبینی و موشکافی عمل به احکامی را سفارش میکند که بیمار را در سلامتی جسم و روح یاری میرساند. به این امید که فقه پرستاری در دانشکدههای پرستاری جایگاهی مناسب و بسزا پیدا کند. احوالپرسی از بیمار احوالپرسی عملی است که هر روز بارها و بارها آن را انجام میدهیم. احوالپرسی از یک فرد نشانه توجه به او و احوالپرسی نکردن نشانه نادیده گرفتناوست.
اسلام از کسی که با بیمار روبرو میشود، خواسته است که احوالپرسی را فراموش نکند. مبادا که بیمار دلگیر شود. زیرا بیمار در راه پر فراز و نشیب بیماری به روحیهای قوی و پابرجا شدیدا احتیاج دارد.
پیامبر(ص) فرمود: کمال عیادت بیمار این است که یکی از شما دستبر چهره یا دست او نهد و با او احوالپرسی کند. به او بگوید چگونه صبح و یا شب نمودی؟
● اذیت نکردن مریض
مریض در غم و رنجی فراوان دست و پا میزند، سزاوار نیستبار غم او را با اذیت کردنش بیشتر کنیم.
او را چه زنی که روزگارش زده است. پیامبر(ص) فرمود: لاتؤذوه و لاتضجروه. بیمار را اذیت نکنید و به او فشار وارد نیاورید. امام صادق(ع) فرمود: لا تغیضوهمریض را خشمگین نسازید. مریض را در تنگناهای رسوم و آداب اجتماعی قرار دادن از مصادیق روشن ایذاء است مانند:
الف) نشستن طولانی نزد مریض.
در حدیث آمده است: تعجل القیام عنده فان عیادة النوکی اشد علی المریض من وجعه در برخاستن از نزد مریض شتاب بخرج ده. چه آنکه برای مریض عیادت جاهل سختتر از دردی است که دارد. بیماریی که هست مرا از عیادت است.
در حدیث دیگری میخوانیم: خفف الجلوس الا ان یکون المریض یحب ذلک و یریدهنزد مریض کم بنشین; مگر آنکه خود او بخواهد نزدش بمانی.
ب) پرسش زیاد از مریض
بیشتر سنگین شود بیماری از پرسیدنمنباید بیمار را با پرسشهای پشتسر هم گیج و عصبانی کرد. پیامبر(ص) فرمود: در پرستش از مریض به پر و پای او مپیچ بلکه به دو حرف بسنده کن.
ناگفته نماند اگر بهبودی مریض به پرسشهای مکرر بستگی داشته باشد، نباید سرباز زد. بنابر این سؤالهای پزشکی از قاعده مستثنی است.
«که درد از طبیبان نشاید نهفت»
▪ ارشاد بیمار
در بیمارستان، خودخواهیها و سرکشیها فرو مینشینند، روح بیمار فرصت مییابد تا زندگی را از زاویه درد و رنج تجربه کند، دل بیمار اجازه میدهد تا کبوتران عبرت راحتبر دامانش بنشینند و عقل به ییلاق تفکر برود.
پرستار که مونس تنهاییها، رنجها و تحولات روحی بیمار است، در این لحظات کمیاب باید دستبیمار را بگیرد و او را در رجعتبه خویشتن یاری رساند، در اعماق روح خسته بیمار نفوذ کند و دانه مهر به حق را در جانش بنشاند. او میتواند و باید وظایف بنده را در پیشگاه بندهنواز در گوش بیمار زمزمهکند.
▪ امیدوار کردن مریض
بیمار با شرائط سختی دست و پنجه نرم میکند: تلخی دارو، سختی تنهایی، فشار درد و ... در این شرایط گاهی بیمار خود را میبازد و تصویر سلامتیاش را در آینه آینده مبهم میبیند و از خود میپرسد آیا شفا پیدا میکنم؟
اینجاست که اگر امید خود را بازنیابد ممکن است اصلا به بهبودی نرسد.
اسلام وظایفی را در جهت تقویت روحیه بیمار ارائه داده است. مسلما پرستاران از مخاطبان اصلی این وظایف هستند.
الف) پیامبر(ص) فرمود: اذا دخلتم علی المریض فنفسوا له الاجل فان ذلک لا یرد شیئا و هو یطیب النفس.
هنگامی که بر بیمار وارد شدید او را به زنده ماندن امیدوار کنید. این سخن - هر چند - قضا را رد نمیکند لی روح را شادمان میکند.
اگر به این نکته توجه کنیم که اصولا اسلام اجازه نمیدهد در زمینههای قضای الهی قاطعانه حکم برانیم، مراتب اهمیت در روحیه دادن به مریض بدست میآید زیرا توصیه شده به مریض بگویید انشاءالله شما خوب میشوید و زنده میمانید.
ب)توصیف دوا.
حضرت عیسی فرمود: یلتذ المریض نعت الطبیب العالم بما یرجو فیه من الشفاء فاذا ذکر مرارة الدواء و طعمه کدر علیه الشفاء.
بیمار از شنیدن توصیف پزشک در شفابخش بودن دارو لذت میبرد اما زمانی که پزشک تلخی دوا را یادآور میشود بیمار چهره شفا را تیره میبیند.
▪ برآوردن حاجتبیمار
پیامبر(ص) فرمود: کسی که جهت رفع حاجت مریض تلاش کند گناهان او فرو میریزد; خواه حاجت او را برآورد و خواه از عهده آن برنیاید.
مرحوم محدث نوری در کتاب مستدرک بابی تحت عنوان «استحباب سعی در برآوردن حاجتبیمار» گشوده و میگوید این تلاش نسبتبه بیماری که از خویشان است استحباب بیشتری دارد.
▪ تبریک سلامتی
بیمار دست در پنجه فشاری طاقتفرسا دارد اما آنکه بیمار را در زندان درد و فشار محبوس کرده از حال او غافل یستخداوند به ازای سختیهای دوران بیماری صفحه دل بیمار را از گناه پاک میکند.
پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله فرمود:
ناله مریض تسبیح، فریادش تهلیل، خوابیدنش در بستر عبادت و غلطیدنش از پهلویی به پهلوی دیگر در حکم جنگ با دشمنان خدا است. او میان مردم راه میرود در حالی که گناه با او نیست.
بنابر این بیمار شفا یافته تنها جسم خویش را باز نیافته بلکه روح خود را از خداوند، مطهر میستاند.
پس بر ما است که با دو تبریک به پیشواز او برویم: تبریک جهت پاکیاش از گناهان و تبریک به مناسبتبهبودی او از نظر اسلام. تبریک نخستین اهمیت ویژهای دارد.
امام سجاد(ع) چنین بود که هر گاه بیماری را میدید که شفا یافته به او میفرمود: پاکی از گناهان بر تو مبارک باد.
▪ خودسازی و عبرت
بیماری آینهای است که چهره دیگر زندگی را نشان میدهد. پرستار میتواند ابعاد این زندگی را شفافتر از دیگران نظاره کند. او باید از حال و روز پریشان بیمار عبرت آموزد و از دیدن درد و رنجاش درس گیرد.
پیشوای اول شیعیان میفرمود:
کم مرضتبیدیک تبتغی لهم الشفاء و تستوصیف لهم الاطباء غداة لا یغنی عنهم دواؤک و لا یجدی علیهم بکاؤک. چه کسانی را با دستخود پرستاری نموده که برای آنان شفا میطلبیدی و از پزشکان دارو میگرفتی ولی دواهای تو بحالشان نفعی نبخشید و گریهات بر آنان، نجاتشان نداد!
▪ دادن غذای مورد علاقه به مریض
پیامبر(ص) فرمود: من اطعم مریضا شهوته اطعمه الله من ثمار الجنة.
هر که غذای دلخواه مریضی را به او بخوراند خدا از میوههای بهشتبه او خواهد خوراند.
البته غذای مریض نباید مغایر با توصیههای پزشک باشد. در این مورد پیامبر(ص) میفرماید:
مصلحت مریض در توصیههای پزشک نهفته است نه در آنچه خود او میخواهد.
▪ دانستن احکام مورد ابتلاء
پرستار باید دو نوع حکم را فرا گیرد:
۱) احکامی که بر اساس مساله محرم نامحرم بودن نسبتبه بیمار مطرح شده است.
در این زمینه، فقه در کنار توجه به ضرورتها و واقعیتهای اجتماعی، به جنبههای طهارت قلب و روح نیز توجه کرده است و احکامی جامع ارائه داده که لازم است پرستاران عزیز این احکام را بدانند.
۲) احکام فقهی بیمار
بیمار در زمینه انجام عبادت و پاکی و نجاست احکامی دارد. شایسته است پرستاران با این احکام نیز آشنا گردند تا:
۱) اگر بیماری این احکام را نمیداند او را ارشاد کنند.
۲) بتوانند بیمار را در انجام اعمال عبادی یاری برسانند. هر دو نوع حکم در رسالههای عملیه و کتب فقهی ارائه شده است.
▪ طلب دعا از مریض
دعای بیمار در حق عیادتکننده مستجاب میشود; همانطور که نفرین او چنین است; از اینروی مستحب است از بیمار طلب دعا کنیم. همانطور که لازم است از کاری که ممکن است او را خشمگین و وادار به نفرین کند، پرهیز کنیم.
▪ کمک کردن به بیمار در انجام عبادات
عبادت روح زندگی، ارتباط درست آفریده با آفریننده و مایه حیات و کمال انسان است. براستی چه کسی جز او فریاد رس است؟ تنها اوست که باید در برابرش زانو زد، به رکوع رفت و پیشانی بر خاک سایید و ...
شرایط بیماری هر چند بیمار را به خدا نزدیک میکند ولی گاهی انجام اعمال عبادی را برایش دشوار و یا غیر ممکن میسازد. پرستار میتواند بیمار را در انجام این اعمال و یا تهیه مقدمات آن یاری رساند.
▪ مجبور نکردن بیمار بر خوردن
پیامبر(ص) فرمود: لا تکرهوا مرضاکم علی الطعام بیمارانتان را بر خوردن غذا مجبور نکنید.
▪ مراعات خواب بیمار
مراعات خواب بیمار و کوشش جهت اینکه خوابی آرام داشته باشد، مورد توصیه لازم قرار گرفته است.
▪ نخوردن چیزی نزد بیمار
رسول خدا(ص) نهی فرمود از اینکه نزد مریض عیادتکننده او چیزی بخورد. چه اینکه این عمل ثواب عیادت را از بین میبرد.
▪ نشستن در کنار بیمار
پیامبر(ص) فرمود: کسی که به دیدار مریض رفته زمانی که کنار او مینشیند رحمت الهی او را فرو میگیرد.
نویسنده : احمد مبلغی
منبع : خبرگزاری فارس
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران شورای نگهبان انتخابات حسین امیرعبداللهیان دولت مجلس شورای اسلامی حجاب جنگ دولت سیزدهم حسن روحانی انتخابات مجلس دوازدهم دانشگاه تهران
تهران شهرداری تهران هواشناسی سیل فضای مجازی قتل سامانه بارشی سازمان هواشناسی باران یسنا آموزش و پرورش هلال احمر
خودرو قیمت دلار بازار خودرو قیمت خودرو یارانه قیمت طلا بانک مرکزی مسکن دلار حقوق بازنشستگان ایران خودرو تورم
تلویزیون نمایشگاه کتاب دفاع مقدس سینمای ایران صدا و سیما رهبر انقلاب مسعود اسکویی صداوسیما موسیقی سریال مهران غفوریان تئاتر
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه فلسطین جنگ غزه حماس روسیه امیرعبداللهیان اوکراین نوار غزه انگلیس یمن
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید مهدی طارمی لیگ برتر سپاهان جواد نکونام بارسلونا باشگاه استقلال بازی علی خطیر
باتری گوگل اپل آیفون پهپاد سامسونگ ناسا عکاسی مایکروسافت
ویتامین کاهش وزن دیابت خواب بیمارستان سلامتی چای افسردگی توت فرنگی چاقی آلرژی اعتماد به نفس