«کیشلوفسکی» و رئالیسم اخلاقی در سینما

سینما و گونه های مختلف فیلم با خالقان آن معنا پیدا می كند و سینماگران مولف همواره در عرصه هنرهفتم از جایگاه ویژه ای برخوردارند، «كریشتف كیشلوفسكی» از آن دسته فیلمسازانی است كه مخاطب را با شیوه فكری و دنیای متافیزیك (ماورایی) و رئالیسم اخلاقی در سینما همراه كرد. این كارگردان صاحب سبك همواره در آثارش رگه هایی از برزخ بودن و نبودن را در اشكال مختلف و بعضا با نگاه و زبان فلسفی انسان معاصر به تصویر می كشید.
كیشلوفسكی در ۲۷ژوئن (ششم تیرماه) سال ۱۹۴۱در ورشو بدنیا آمد. دوران كودكی را در شرایط سختی گذراند. والدینش امكاناتی نداشتند پدر بیمار بود و مادر به ناچار، بار زندگی آنان را بدوش می كشید. فقر تا بدانجا خود را به آنها تحمیل كرد كه وی مجبورشد برای تغذیه بهتر و رایگان مدتی را در آسایشگاه مسلولین ویژه كودكان بگذراند.
دوران تلخی با حاصل انزوایی كه او تا پایان عمر با خود داشت. نوجوانی كیشلوفسكی نیز در دوره بحرانی شكل گرفت دورانی كه مصادف بود با درگیری های سالهای ۱۹۷۰درلهستان و كشته شدن صدها نفر و پیامد آن تشكیل جنبش همبستگی به رهبری لخ والسا در ۱۹۸۰و عاقبت اعلام غیر قانونی بودن این جنبش از سوی رژیم یارو زلسكی صادر شد.
درهمین بحبوحه بود كه كیشلوفسكی نیز وارد عرصه سیاست شد.حتی مدتی به عنوان معاون آندره وایدا در مجمع فیلمسازان لهستان مشغول به كار شد. اما مدتی بعد به بیهودگی شركت در سیاست پی برد و ناكام و خسته از تقابل قدرت و ایدئولوژی ها خود را كنار كشید ورود كیشلوفسكی به مدرسه سینمایی «لودز» و آشنایی با «كریستف زانوسی» و « آنی یژكا هولاند» و «آندره وایدا» گروهی را بوجود آورد كه بعدها بانیان سینمای بحران اخلاقی در لهستان شدند و مدت شش سال از سال ۱۹۷۴ - ۱۹۸۰فعالیت شان را ادامه دادند.
این گروه پایه گذار سبكی مخالف با سبك رایج آنروز لهستان یعنی سینمای رئالیسم اخلاقی و فیلم های زمخت و ایدئولوژیك آن عصر شدند.با تمام این كوشش ها و علاقه خاصی كه وی به وطن خود (لهستان) داشت به تبعیدی خود خواسته تن داد و مدت چند سال را در فرانسه و دیگر كشورهای اروپایی گذراند.
اما همیشه نوستالوژی را با خود داشت به گونه ای كه در خاطراتش می نوشت: تصور زندگی بدون لهستان را تاب ندارم. از حوادث مهمی كه در زندگی كیشلوفسكی تاثیر بسزایی گذاشت فوت پدرش در ۴۷سالگی پس از تحمل رنج بیست ساله بیماری سل و از بین رفتن مادرش در تصادف اتومبیل در ۶۷سالگی (مضمون فیلم آبی) بود.
اما به نظر می رسد در این میان فضای خالی دیگری نیز وجود داشته است فضایی همچون فضایی كه دانته و بئاتریچه را بهم پیوند می داد (كمدی الهی دانته) كه كیشلوفسكی با سكوت آن را برای كسی نگفت اما در فیلم هایش به گونه ای مطرح كرد كه جای تردید كمی می ماند.كیشلوفسكی نیز همچون دانته در سالهای پایانی عمر كوتاهش سه گانه (آبی، سفید و قرمز) را كه شاهكار سینمایی عصر اوست به تصویر كشید و پس ازآن چندان نماند و در ۱۹۹۶در سن ۵۵سالگی جهان را وداع گفت.
كیشلوفسكی با فیلم مستند آغاز كرد. فیلم هایی درباره دیوان سالاری ، زندگی روزانه شهری، مسابقه های ورزشی، بیماری و كم و بیش تمامی آثارش درباره « امروز». یكی از نخستین مستندهایش «عكس»(۱۹۶۸) با عكس قدیمی از دو پسر بچه آغاز می شود هر یك از بچه ها در این عكس كلاه بازی به سر دارند و تفنگی در دست.
● فیلم شناسی:
اداره (۱۹۶۶) ، عكس (۱۹۶۸)، از شهر لودز (۱۹۶۹) ـ یك سرباز بودم - كارخانه (۱۹۷۰) پیش از مسابقه اتومبیلرانی(۱۹۷۱) مانع- بین وروتسلان و زیلوناگور- اصول ایمنی و بهداشت در یك معدن مس - كارگران سال -(۱۹۷۲) ۷۱ آچرچین(۱۹۷۳) اشعه ایكس- نخستین عشق(تلویزیونی -(۱۹۷۴)دوره تحصیل زندگی مستند/ داستانی -(۱۹۷۵)بیمارستان-لوح سنگی (۱۹۷۶)از نگاه یك نگهبان شب- نمی دانم(۱۹۷۷)سه زن در سنین مختلف(۱۹۷۸) ایستگاه سرهای سخنگو (۱۹۸۰)و هفت روز یك هفته (۱۹۸۸)از آثار كیشلوفسكی هستند. داستانی كوتاه- تراموا (۱۹۶۶) كنسرت درخواستی (۱۹۶۷)گذرگاه زیر زمینی پیاده ها تلویزیونی -(۱۹۷۳) صلح تلویزیونی -(۱۹۷۶)ده فرمان(ده فیلم كمتر ازیك ساعته -(۱۹۸۸)بلند داستانی- كارمندان تلویزیونی -(۱۹۷۵) زخم(۱۹۷۶) شیفته دوربین(۱۹۷۹)بخت كور- یك روز كاری كوتاه (۱۹۸۱)بی انتها(۱۹۸۴) فیلمی كوتاه درباره كشتن- فیلمی كوتاه درباره عشق(۱۹۸۸)زندگی دوگانه ورونیك(۱۹۹۱)سه رنگ (آبی -سفید-قرمز (۹۴/۱۹۹۳)عناوین دیگر فیلمهای این كارگردان برجسته سینماست.

منبع : روزنامه ابرار