بچه‌ها و تمرین مسوولیت‌پذیری

<هیچ كار نمی‌كند، حتی تختش را مرتب نمی‌كند، تمام اسباب بازی‌هایش به هم ریخته‌اند، همه كارها را باید خودم انجام دهم.>
مساله تقسیم كارهای منزل از جمله مسایلی است كه جایگاه مهمی را در زندگی خانوادگی به خود اختصاص داده و در اغلب موارد به ویژه در میان زوج‌ها باعث بروز تنش می‌شود. موضوع تقسیم كارهای خانه از جمله مسایلی است كه به طور معمول در جامعه مطرح نمی‌شود ولی در خانه همیشه پیش كشیده می‌شود و در اغلب موارد نیز مادر خانه از اینكه تمامی كارها روی دوشش قرار گرفته است، شكایت دارد.
زن تمایل دارد كه مرد در ۵۰ درصد موارد همراهش باشد ولی متاسفانه به طور ناخودآگاه در ذهن نسل‌های گذشته و امروزی این موضوع شكل گرفته كه زن خوب، مادر خوب و همسر خوب كسی است كه كارهای منزل را به تنهایی انجام دهد.
جالب است بدانید كه مادران در بسیاری از موارد همكاری فرزندان را رد می‌كنند چون معتقدند هماهنگ شدن با فرزند انرژی زیادی می‌گیرد و بهتر است كه خودشان به جای فرزندان‌شان كارهای خانه را انجام دهند اما وقتی خستگی عارض می‌شود، آنها از همسر خود می‌خواهند كه كمك‌شان كند و چون در بسیاری از موارد مرد در خانه نیست، به ناچار وظایف به فرزند داده می‌شود. البته به این موضوع توجه داشته باشید كه به طور حتم سپردن وظایف در هر خانواده نسبت به دیگری متفاوت وعوامل فرهنگی در آن بسیار موثر است. این عقیده شاید در بسیاری از خانواده‌ها نیز جا افتاده باشد كه كارهای خانه و مراقبت از فرزندان كوچك‌تر، وظیفه دختر بزرگ است اما به طور كل سپردن وظایف به فرزند به معنی <بردگی كشیدن> از كودكان نیست. بین كم و زیاد، مطمئنا باید حد اعتدال را انتخاب و رعایت كرد.
كودكان و نوجوانان نیاز به امنیت دارند. اگر آنها حس كنند كه مادر در كنار آنها نیست و خودشان مسوول انجام تمامی وظایف‌اند، رابطه مادر و فرزند تخریب خواهد شد اما این موضوع كه مادر تمامی وظایف فرزند را نیز به عهده بگیرد، كار صحیحی نیست. كودكان برحسب سن و سالی كه دارند می‌توانند مسوولیت‌پذیر باشند. بدون ترس باید از آنها بخواهیم كارهایی را انجام دهند. به این ترتیب آنها را نیز در زندگی خانوادگی دخیل می‌كنیم.
این موضوع سبب می‌شود آنها خستگی مادر و پدر را درك و در عین حال خود را جزیی از خانه و خانواده محسوب كنند. فراموش نكنید هرگز كار در منزل را نباید به عنوان تنبیه به فرزندان تحمیل كنید. از سنین كودكی كارهای لذت‌بخش مثل شیرینی درست كردن را به فرزندتان بسپارید و در عین حال كنارش باشید. اجازه بدهید او در ذهن خود این موضوع را بپروراند كه به لطف كار او، خانواده شیرینی می‌خورد.
آموختن وظایف شهروندی یعنی مسوول بودن در قبال خود و دیگران از خانواده آغاز می‌شود. جایگاه فرزند در خانواده و وظایفی كه برعهده می‌گیرد، در آینده‌اش تاثیر می‌گذارد. جالب است بدانید، بسیاری از والدینی كه وظایف را بر دوش كودكان و نوجوانان نمی‌گذارند و ترجیح می‌دهند خود به جای آنها كار كنند، به طور ناخودآگاه تمایل دارند كه فرزندان را وابسته به خود نگاه دارند.
تقسیم وظایف و نقش‌ها همیشه ساده نیست. ممكن است باعث بروز تنش میان خواهر و برادرها شود و حتی حسادت برانگیزد. به طور معمول وظایف، بیشتر به دختران و فرزندان اول سپرده می‌شود. هرچه سن فرزندان بالاتر می‌رود، این موضوع نیز پیچیده‌تر می‌شود. در نوجوانی به طور معمول همه چیز ناگهان تغییر می‌كند و نوجوانان در اغلب موارد انجام تمامی كارها را رد می‌كنند.
حتی از مرتب كردن اتاق نیز سرباز می‌زنند اما بهتر است بگوییم نوجوانی دورانی است كه در آن فرد نمی‌داند باید از كجا شروع كند و وظیفه والدین است كه به او یادآوری كنند <اتاقت را مرتب كن>، <از اینجا شروع كن.> می‌توانید با نوجوانان در انجام كارهایش همكاری كنید اما هرگز به جای او كاری را انجام ندهید. مقدار كمی سرسختی و اجرای قوانین لازم است چون در غیر این صورت نوجوان بی‌خیال گوشه‌ای خواهد نشست.
تقسیم وظایف خانوادگی نوعی گفتگو است؛ گفتگویی كه به جایگاه و نحوه رفتار هر فرد با دیگری بستگی دارد.
بهترین روش آن است كه هرگاه وظیفه‌ای را به فرزندتان می‌سپارید سوالی از خودتان بپرسید. به طور مثال: <اگر به او بگویم جوراب‌های كثیفت را بشور، به من چه خواهد گفت؟ اگر من، مادرش، در ۲۵ سالگی او مجبور باشم همچنان جوراب‌هایش را بشویم، به او چه خواهم گفت؟>

سمیه مقصودعلی

منبع : روزنامه سلامت