وحدت اسلامی محور تعالیم اهل بیت پیامبر

پاسخ به یک استفتا در خصوص رفتار با وهابیانی که پیروان مذهب جعفری را کافر قلمداد می کنند از سوی فقیه معاصر حضرت آیه الله وحید خراسانی انگیزه ای شد تا قدری در این زمینه تامل نموده و جلوه ای از تعالیم مکتب اهل بیت عصمت و طهارت را که در این اظهارنظر فقهی نمودار شده مشاهده نماییم . این پاسخ دقیقا مبتنی بر آموزه های حیاتبخش اسلام و معارف اهل بیت رسول خدا و گفتار و سیره عملی آنان است . توصیه های یک مرجع تقلید در این پاسخ بار دیگر « حقانیت » و « مظلومیت » پیروان مذهب جعفری را در طول تاریخ یکجا به نمایش گذاشت .
علی رغم آنکه « اصل مقابله به مثل » اصلی عقلایی و منطقی در میان همه اقوام و ملل است و هیچ کس را به خاطر مقابله به مثل سرزنش نمی کنند اما مسلمان به ویژه اگر پیرو مکتب اهل بیت عصمت و طهارت باشد به ارزش ها و اصولی بسیار مهمتر و اساسی تر از اصل مقابله به مثل اعتقاد دارد که در صورت لزوم از حق مقابله به مثل خود می گذرد تا اصول و ارزش های مهمتر باقی بماند و حتی گاه حق او در مقابله به مثل به خاطر مصالح اهمی رنگ می بازد و اصولا در فرض تزاحم با مصالح و حقوق مهمتر حق مقابله به مثل ندارد.
امروز دشمنان اسلام در پی نابودی اسلام و قرآن و مسلمانان اند و آن قدر شاهد و نمونه برای آن وجود دارد که ذکر همه آنها از حوصله یک مقاله خارج است . از اهانت به قرآن و پیامبران و فرشتگان الهی تخریب مساجد و احداث معابد به جای آنها هتک حرمت مقدسات مسلمین و مبارزه روزانه با شعائر اسلامی و..... تا متهم کردن مسلمانان به خشونت و تروریسم و نقض حقوق بشر همگی حکایت از شرایطی خاص می کند در چنین شرایطی تکفیر پیروان مذهبی از مذاهب اسلامی از سوی عده ای « جاهل متنسک » که اتفاقا مرامشان ساخته و پرداخته بیگانگان است درد بی درمانی است که فقط هوشیاری قاطبه مسلمانان را می طلبد. « مقابله به مثل » با چنین افرادی که شیعیان را تکفیر کرده و گاه قتل آنان را موجب سعادت اخروی و عملیات انتحاری در اجتماع شیعیان را بشهادت در راه خدا و فوز عظیم می پندارند! چه فایده و دستاوردی جز برافروخته شدن شعله های آتش اختلافات مذهبی و بهره برداری اجانب و دشمنان کینه توز اسلام دارد هر چه باشد این جماعت افراطی در ظاهر مسلمانند و آن قدر هم تظاهر به مسلمانی دارند که غیر از خود را کافر و مشرک می دانند!! فقهای شیعه با الهام از سیره ائمه اطهار(ع ) که کم و بیش با جریانات متحجر و نادان در زمان خود روبرو بوده اند با کیاست و درایت از بروز فتنه و نزاع های مذهبی جلوگیری کرده اند و بدین وسیله جلو سواستفاده نامحرمان را از اختلاف میان مسلمانان گرفته اند. شکی نیست که مسلمان بدون موجبی که در شرع مقدس اسلام به طور دقیق و منضبط معین شده و سبب ارتداد شخص می شود نمی تواند کسی را که شهادتین را بر زبان جاری کرده و خود را مسلمان معرفی نموده تکفیر کند و جان و مال و عرض او را مورد تعرض قرار دهد. مسلمان پیرو هر مذهب و مسلکی باشد محترم است و این از ابتدایی ترین تعالیم اسلامی است که متاسفانه از سوی پیروان مسلک وهابیت زیر پا نهاده می شود.
چه بسا آنان که صحنه گردانان اصلی هستند و این مستضعفان فکری و عقلی را به تکفیر مسلمانان دیگر وامی دارند اصولا هدفشان تحریک مسلمانان و مقابله به مثل با یکدیگر است . وقتی سنی شیعه را تکفیر کند و شیعه سنی را کسی که از بیرون می نگرد چه قضاوتی خواهد کرد و برآیند این تکفیر دو جانبه چه خواهد بود جز افزایش اختلاف کینه و دشمنی و زیاد شدن فاصله ها و بهره برداری دشمنان اسلام و مسلمین ...
● منشور رفتار شیعیان
اینک شایسته است از فرصت پیش آمده استفاده کرده و به چند نمونه از احادیث که مبنا و مستند فتوای مورد بحث است اشاره کنیم تا معلوم شود که این فتوا دقیقا برگرفته از تعالیم اهل بیت پیامبر است .
معاویه بن وهب می گوید : به حضرت امام جعفر صادق (ع ) عرض کردم : چگونه شایسته است بر ما که با قوم خود و مردمانی که با ما معاشرت دارند (و شیعه نیستند) رفتار کنیم حضرت فرمود :
« تنظرون الی ائمتکم الذین تقتدون بهم فتصنعون ما یصنعون فوالله انهم لیعودون مرضاهم و یشهدون جنائزهم و یقیمون الشهاده لهم و علیهم و یودون الامانه الیهم »
به پیشوایان خود بنگرید کسانی که از آنان پیروی می کنید و همان رفتاری که آنان با اهل سنت دارند شما هم همان رفتار را داشته باشید. به خدا سوگند پیشوایان شما بیماران آنها را عیادت می کنند و بر جنازه هایشان حاضر می شوند و به سود و زیان آنان در محکمه شهادت می دهند و امانت های آنان را باز پس می دهند . (کافی ج ۴ ص ۴۴۸ ح ۳۵۸۶ )
آنچه در این حدیث اهمیت دارد آن است که امام (ع ) رفتار خود و سایر پیشوایان معصوم را که مقتدای شیعیان هستند بازگو می کند. چنین نیست که در میان آن مردم که امام از رفتار خود با ایشان سخن می گوید همه دوستدار آن حضرت یا پای بند به اصول و ارزشهای اخلاقی بوده و هرگز به اهل بیت رسول خدا بی مهری و بی ادبی نمی کردند.
در حدیث دیگری عبدالله بن سنان می گوید : از امام صادق (ع ) شنیدم که می فرمود :
« اوصیکم بتقوی الله عز و جل و لا تحملوا الناس علی اکتافکم فتذلوا ان الله تبارک و تعالی یقول فی کتابه : و قولوا للناس حسنا »
شما را به تقوای الهی سفارش می کنم و اینکه مردم را بر دوش خود حمل نکنید (و آنان را به اجبار به پیروی از خود وادار نکنید) که ذلیل می شوید خداوند تبارک و تعالی در کتابش می فرماید : به مردم سخن نیکو بگویید.
امام در ادامه سفارش های خود فرمود :
« عودوا مرضاهم واشهدوا جنائزهم واشهدوا لهم و علیهم وصلوا معهم فی مساجدهم »
به عیادت بیمارانشان بروید و بر جنازه هایشان حاضر شوید و به نفع و ضررشان شهادت بدهید و با آنان در مساجدشان نماز بگذارید . (وسائل الشیعه ج ۳ ص ۳۸۲ ح ۱۰۷۲۶ )
امام در این گفتار بی اعتنایی به اهل سنت و بدرفتاری با آنان را با توجه به اینکه شیعیان در اقلیت بوده و بیشتر مردم تابع حکومت ها بوده اند موجب انزوای بیشتر پیروان اهل بیت و ذلت و خواری آنان دانسته که باید از آن برحذر بود.
در حدیث زیبای دیگری که می تواند منشور رفتار شیعیان با اهل سنت باشد چنین می فرمایند :
« صلوا فی مساجدهم فاغشوا جنائزهم و عودوا مرضاهم و قولوا لقومکم ما یعرفون و لا تقولوا لهم ما لا یعرفون انما کلفوکم من الامرا لیسیر فکیف لو کلفوکم ما کلف اصحاب الکهف قومهم ! کلفوهم الشرک بالله العظیم فاظهروا لهم الشرک واسروا الایمان حتی جاهم الفرج و انتم لا تکلفون هذا »
در مساجد آنان نماز بگذارید و در تشییع جنازه هایشان شرکت کنید و به عیادت بیمارانشان بروید و با قوم خود سخنی را که می دانند و ظرفیتش را دارند بگویید و آنچه را که با آن آشنا نیستند نگویید. آنان چیز کمی از شما می خواهند. پس چه می کردید اگر از سوی قوم خود به اموری ملزم می شدید که قوم اصحاب کهف آنان را ملزم ساختند قوم اصحاب کهف آنان را به شرک خدا وادار می کردند و آنان مجبور بودند که اظهار شرک کنند و ایمان خود را پنهان دارند تا آن که گشایشی حاصل شد در حالیکه شما به چنین چیزی وادار نشدید.
(مستدرک الوسایل ج ۱۲ ص ۲۷۲ ح ۱۴۰۷۹ )
به راستی زندگی شیعیان در جمع اهل سنت و در محیط هایی که اکثریت دارند چه نوع الزاماتی برای آنان دارد آیا بیشتر از الزامات و تنگنایی که اصحاب کهف در آن بسر می بردند در محیطی بسر بردن که همگان به خدای واحد پیامبر واحد قرآن واحد قبله واحد ایمان دارند و دارای معتقدات فراوان مشترک و احکام یکسان بی شمارند و تنها در برخی از احکام و نیز پاره ای باورهایی که اصول مذهب بشمار می روند نه اصول دین چه الزاماتی در پی دارد جز اینکه مذهب یکدیگر را محترم بشماریم اختلافات را در محیط های علمی مورد بحث و پژوهش قرار دهیم و به عالمان و اندیشمندان واگذاریم و به مقدسات یکدیگر احترام بگذاریم .
آیا ائمه اطهار(ع ) که ما مفتخر به پیروی آنان هستیم در محیط هایی که حاکمیت و اکثریت در اختیار پیروان مذاهب دیگر بود حتی با دشمنان خود چگونه رفتار می کردند چه رسد به مستضعفان فکری و فرهنگی به منظور جلوگیری از طولانی شدن این نوشته تنها به یک نمونه تاریخی بسنده می شود.
عبدالله بن مسکان از امام صادق (ع ) نقل کرد که حضرت فرمود : « من گمان می کنم هرگاه کسی نزد تو ناسزایی به حضرت علی (ع ) بگوید اگر بتوانی بینی او را بخوری (کنایه از اینکه او را به قتل برسانی ) چنین می کنی . »
ابن مسکان می گوید : گفتم : بلی فدایت شوم قسم به خاندانم که چنین هستم .
امام فرمود : این کار را نکن . به خدا قسم گاهی می شود که می شنوم کسی به علی (ع ) ناسزا می گوید در حالی که بین من و او فقط یک ستون فاصله است پشت ستون مخفی می شوم و پس از فراغت از نماز از کنارش گذشته به او سلام کرده و با او مصافحه می کنم . (مستدرک الوسایل ج ۱۲ ص ۲۵۹ ح ۱۴۰۵۹ )
چنین رفتاری از رئیس مذهب جعفری در محیطی که حاکمیت در اختیار بنی امیه و بنی عباس بود و اکثریت مردم تحت تاثیر تبلیغات مسموم آنان الگویی برای شیعیان آنهاست که در چنین محیط هایی تنها رفتاری که می تواند مسلمان جاهل و نادان و مستضعف را پشیمان کند و به رفتار زشتش واقف گرداند رفتاری محبت آمیز و آگاهی بخش و بیدارکننده است .
حال که معلوم شد آنچه در فتوای کوتاه و پر معنای حضرت آیه الله وحید خراسانی در پاسخ به یک پرسش ملاحظه می شود دقیقا برخاسته و برگرفته از تعالیم اهل بیت عصمت و طهارت است و ما موظف به پیروی آن هستیم . در پایان ذکر چند نکته را لازم می دانیم .
● اتمام حجت بر اختلاف افکنان
▪ با این فتوا حجت بر آنان که با بستن خود به بعضی از علما و مراجع بر طبل دشمنی و اختلاف با اهل سنت می کوبند و « وحدت اسلامی » را پاس نمی دارند و بهانه به دست بهانه جویان وهابی مسلک می دهند و عرض خود می برند و زحمت شیعیان اقلیت را در کشورهای اسلامی می دارند تمام است . امروز هیچ مرجعی که با شرایط جهانی و وضعیت مسلمانان کمترین آشنایی را داشته باشد به اختلاف و دشمنی میان پیروان مذاهب اسلامی رضایت نمی دهد و هرگز آن را تجویز نمی کند. امروز باید پیروان این مرجع بیدار و مراجع دیگر این فتوا را سرلوحه رفتار خود قرار داده و عموم مردم را به آن فرابخوانند. مفاد این فتوا سخن همه مراجع بیدار و هشیار در طول تاریخ تشیع بوده است .
دفاع عقلانی و منطقی از اصول مکتب تشیع هرگز به معنای زیرپا نهادن اصول و آرمان های اسلامی و تعالیم اهل بیت عصمت و طهارت (ع ) در راستای وحدت امت اسلامی نیست .
سرزمین های اسلامی همیشه آبستن حوادث تلخ و تفرقه و دشمنی میان پیروان مذاهب اسلامی بوده و دو گروه دشمنان قسم خورده مسلمانان از بیرون و دوستان جاهل و نادان از درون عامل آن بوده اند و هرگاه مرجعی هوشیار بیدار و متعهد مراقب و نگهبان اصول و آرمان های اسلامی بوده از بروز حوادث تلخ جلوگیری کرده است .
نیازی نیست اقدامات فقهای سلف همچون میرزامحمدحسن شیرازی در فتنه سامرا یا شیخ محمدحسین کاشف الغطا در حوادث بغداد و نجف یا علامه سید محمدحسین شرف الدین را یادآور شویم کافی است در سیره درخشان امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه ) پس از پیروزی انقلاب و استقرار نظام جمهوری اسلامی و نیز رفتار آیه الله سیستانی در سالهای اخیر عراق را که به چشم خود دیده ایم تامل نماییم . هرقدر تلاش کردند در این سرزمین جنگ شیعه و سنی به راه اندازند بیداری و هوشیاری و دشمن شناسی مرجعیت شیعه در حوزه علمیه نجف مانع از بروز فاجعه شد. بارها و بارها شیعیان را به خویشتن داری در برابر سلفی های نادان دعوت کردند و به فضل الهی این تدبیر کارگر واقع شد و به مدد الهی شیعه و سنی در سرزمین عراق با اتفاق کلمه و وحدت اسلامی اشغالگران را وادار به ترک سرزمین های مقدس اسلامی خواهد کرد.
● دانشمندان اهل سنت در محکمه وجدان
▪ آیا وقت آن نرسیده که آن دسته از عالمان اهل سنت که فریاد تفرقه سر می دهند و شیعیان را آماج اتهامات ناروا قرار می دهند به خود آیند و اهداف و آرمان های اسلامی را قربانی امیال قدرت طلبان و فرصت طلبانی که آنان را به اتخاذ مواضع تفرقه انگیز می کنند ننمایند
آیا نباید از سماحت اخلاص و محبتی که شیعیان و مراجع تقلید شیعه نثار اهل سنت می کنند دریافته باشند که راهبرد شیعیان همکاری و اخوت با پیروان مذاهب اهل سنت است رفتار معدود افرادی را که یا نادانند و یا بازیخورده و جز هتاکی هنر دیگری ندارند نباید به حساب مکتب تشیع و شیعیان بگذارند. مکتب تشیع را از گفتار و سیره رهبران فقیهان مفسران و مراجع تقلید شیعه بشناسند.
به راستی تاسیس نظام جمهوری اسلامی به همت و اراده ملت شجاع ایران که اکثریتشان پیرو مکتب تشیع هستند با هدایت و رهبری مرجعیت شیعه چه خدمت بزرگی به اعتلای اسلام و مسلمین در عصر حاضر نمود. آیا فراموش کرده اند که سرزمین پهناور ایران قبل از تاسیس جمهوری اسلامی پایگاه امریکا و صهیونیسم بین المللی بود آیا از یاد برده اند که رژیم منحوس پهلوی هم پیمان اسرائیل و دشمن خونین اعراب بود آیا نباید این نعمت بزرگ الهی را که پشتیبانی جدی و واقعی برای اعراب و مسلمانان در برابر آمریکا و اسرائیل است قدر بدانند آیا نباید حرمت ملت ایران و نظام برخاسته از اراده آنان را که با هشت سال مقاومت دلیرانه و قربانی کردن فرزندانش شر حزب بعث عفلقی و صدام ملعون را از سر ملت های منطقه کوتاه کرد و مانع تجاوزهای بعدی او به کشورهای اسلامی خاورمیانه شد پاس بدارند آیا مزد ملتی که با عشق به اسلام و مکتب مدافع بی منت اسلام و سرزمین های اسلامی است آن است که تکفیر شود و از سوی بعضی از ساده لوحان یا مزدوران اجانب خطرناکتر از اسرائیل خوانده شود و علما و روشنفکران مسلمان در کشورهای اسلامی و عربی شاهد ساکت آن باشند و دم برنیاورند از سیاستمداران سرسپرده حاکم بر کشورهای اسلامی انتظاری جز این نیست چون آنان بهای ماندن بر تخت های پادشاهی و امارت خود را به استعمارگران می پردازند اما علما و روشنفکران عرب و مسلمان چه حجتی نزد خدا دارند آیا مکتب تشیع و پیروان این مکتب در طول تاریخ جز خدمت خالصانه و بدون هزینه به اسلام و مسلمانان و سرزمین های اسلامی در کارنامه خود دارند
به راستی قدرت جمهوری اسلامی در زمینه های علمی فن آوری انرژی هسته ای و حتی سیاسی و نظامی در منطقه خاورمیانه به نفع کیست آیا به نفع اسلام و مسلمین کشورهای اسلامی است یا امریکا و اسرائیل آیا پیروان مکتب تشیع حداقل در سه دهه اخیر پشتیبان مسلمانان در برابر اجانب نبوده اند چرا باید علمای اسلام در کشورهای اسلامی در برابر انواع هجوم ها و تهمت ها به این ملت و خدمتگزارانشان سکوت کنند نکند علمای جهان اسلام هم مانند سیاستمدارانشان وابسته اند و از جای دیگری دستور می گیرند ما هرگز نسبت به علما و روشنفکران مسلمان چنین تصوری نداریم . بلکه معتقدیم که آنان قدری از حکومت هایشان بیم دارند و قدری دچار سو تفاهم شده اند و قدری هم دچار خودسانسوری .
آیا شما هم یک نمونه مانند فتوای مرجع تقلید شیعیان آیت الله وحید خراسانی را دارید که به پیروانتان ارائه دهید و آنان را به اخوت و برادری با برادران مسلمان و حتی آنان که از روی جهالت یا احساسات سخن ناروایی بر زبان می رانند دعوت کند آیا علامه شیخ محمود شلتوت از شما نبود ما هنوز هم به مانند آیت الله بروجردی در حوزه های علمیه فراوان داریم . رهبرمان حضرت آیت الله خامنه ای مانند رهبر کبیرمان آیت الله العظمی امام خمینی و مراجعمان مانند آیت الله بروجردی علامه کاشف الغطا و علامه شرف الدین همچنان منادی وحدت اسلامی اند. آیا شما هم نباید همچون شیخ محمد عبده شیخ شلتوت شیخ مراغی و شیخ عبدالمجید سلیم ها منادی وحدت اسلامی باشید آیا خطری که امروز جهان اسلام را تهدید می کند کمتر از دیروز است آیا ضرورت وحدت اسلامی در آن روز بیشتر از امروز بود آیا رواست که عالمی سنی به خاطر تشیع فرزندش یا هر دلیل دیگری طاقت از کف بدهد و مانند بعضی از سران سرسپرده کشورهای اسلامی شیعیان را آماج حملات خود قرار دهد و عالمان اهل سنت نیز بشنوند و سکوت کنند و از مظلوم دفاع نکنند.
● پیامی به دشمنان اسلام
▪ این فتوا جنبه دیگر هم دارد و آن اینکه دشمنان اسلام و مسلمانان بی جهت به تشدید اختلاف و دشمنی میان مسلمانان دلخوش نکنند چرا که این هدف در صورتی محقق می شود که طرفین دعوا و نزاع از مصالح خویش و مفاسد اختلاف و تفرقه غافل باشند و به چیزی جز مغلوب کردن طرف مقابل نیندیشند. اما اگر در یک سو کسانی باشند که به مصالح امت اسلامی واقفند از مفاسد تفرقه و جدایی میان مسلمانان آگاهند از ترفندهای دشمنان کینه توز اسلام و مسلمین مطلعند از نادانی و غفلت مسلمانانی که برادران مسلمان خود را تکفیر می کنند رنج می برند و از اینکه آنان فریب عمروعاص پشت صحنه را خورده اند خشنود نیستند و اصول و آرمان های اسلامی را در مسلخ اختلافات مذهبی قربانی نمی کنند دشمن طرفی نخواهد بست .
دشمنان اسلام که همه توان خود را به کار گرفته اند واز به صدا درآوردن ناقوس جنگ صلیبی هم ابایی ندارند و قرآن و پیغمبر و شعائر اسلامی همچون حجاب را به عنوان نماد مسلمانی ـ نه تشیع و تسنن ـ نشانه گرفته اند نمی توانند علما و شخصیت های آگاه بیدار و هوشیار جهان اسلام را فریب داده و مسلمانان را در برابر یکدیگر قرار دهند. هنوز طعم تلخ ناکامی در به راه انداختن جنگ مذهبی را در سرزمین عراق به خاطر درایت و کیاست مرجعیت شیعه احساس می کنند. مرجعیت در سرزمین های دیگر نیز بیدار و هوشیار و مراقب است و دشمن را در رسیدن به اهداف خود ناکام خواهد گذاشت .
وقتی سنی شیعه را تکفیر کند و شیعه سنی را کسی که از بیرون می نگرد چه قضاوتی خواهد کرد و برآیند این تکفیر دوجانبه چه خواهد بود جز افزایش اختلاف کینه و دشمنی و زیاد شدن فاصله ها و بهره برداری دشمنان اسلام و مسلمین
فقهای شیعه با الهام از سیره ائمه اطهار(ع ) که با جریانات متحجر و نادان در زمان خود روبرو بوده اند با کیاست و درایت از بروز فتنه و نزاع های مذهبی همواره جلوگیری کرده اند
فتوای کوتاه و پرمعنای حضرت آیت الله وحید خراسانی در پاسخ به یک پرسش دقیقا برخاسته و برگرفته از تعالیم اهل بیت عصمت و طهارت است و ما موظف به پیروی از آن هستیم
دشمنان هر قدر تلاش کردند در سرزمین عراق جنگ شیعه و سنی راه اندازند بیداری و هوشیاری و دشمن شناسی مرجعیت شیعه در حوزه علمیه نجف مانع از بروز فاجعه شد و امروز به مدد الهی شیعه و سنی در سرزمین عراق با اتفاق کلمه و وحدت اسلامی اشغالگران را وادار به ترک سرزمین های مقدس اسلامی خواهند کرد
آیا وقت آن نرسیده که آن دسته از عالمان اهل سنت که فریاد تفرقه سر می دهند و شیعیان را آماج اتهامات ناروا قرار می دهند به خود آیند و اهداف و آرمان های اسلامی را قربانی امیال قدرت طلبان و فرصت طلبان ننمایند آیا نباید از سماحت اخلاص و محبتی که شیعیان و مراجع تقلید شیعه نثار اهل سنت می کنند دریافته باشند که راهبرد شیعیان همکاری و اخوت با پیروان مذاهب اهل سنت است

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی