سیاست خارجی:دستور کار ۸۸

در سال ۸۸‌‌ انتظار می‌رود موضع آمریکا و اروپا در فشار به ایران جابه‌جا شود.
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال ۸۷ فراز و نشیب‌های زیادی را در حوزه‌های مختلف سپری کرد. مهمترین مسأله سیاست خارجی در سال ۸۷ که بر سایر تحولات بین‌الملل کشور - چه به شکل مستقیم و چه غیرمستقیم - تأثیر داشت، پرونده هسته‌ای ایران بود. در سال گذشته، علیرغم تأکید آژانس انرژی اتمی مبنی بر عدم انحراف ایران از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای، با اعمال فشارهای سیاسی آمریکا، قطعنامه‌ها و تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع گردید که آخرین آنها، قطعنامه ۱۸۳۵ شورای امنیت مبنی بر اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران بود.
در کنار پرونده هسته‌ای، مسأله راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر از سوی روسیه که با بدقولی‌ها و بهانه‌جویی‌های مقامات روسی همراه بود، بخشی از سیاست خارجی کشور را مشغول خود ساخته بود که این موضوع، بی‌ارتباط با پرونده هسته‌ای نبوده است. روس‌ها که در طول تاریخ، همواره در پی بهره‌برداری از ایران در منطقه‌، در راستای ایجاد موازنه سیاسی با رقبای خود حرکت کرده‌اند، در شرایط حاضر نیز از پرونده هسته‌ای و راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان ابزاری در بازی قدرت و رقابت با آمریکا استفاده کردند که در نهایت، علیرغم اعلام‌های رسمی و وعده‌های داده شده، راه‌اندازی نیروگاه بوشهر به سال جدید موکول گردید. سیاست خارجی ایران در خصوص مردم مظلوم غزه و افشای جنایات اسراییل و حامیان آن، یک موفقیت بزرگ برای کشور محسوب می‌گردد.
اسراییلی که با چراغ سبز بوش، سیاست حذف حماس و توده‌های مردمی و انقلابی را دنبال می‌کرد، با هدف هموار کردن مسیر صلح خاورمیانه، به غزه حمله کرد. اما در جریان جنگ ۲۲ روزه با فعال شدن دستگاه دیپلماسی آن کشور و آشکار شدن اسناد جنایت اسراییل، زمینه محکومیت بین‌المللی اسراییل فراهم شد. در این راستا یا سفارتخانه‌های اسراییل در بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین بسته شدند و یا سفیر اسراییل از آن کشورها اخراج گردید. از سوی دیگر، افکار عمومی مردم کشورهای جهان نیز، نسبت به جنایات اسراییل تحریک شد.
از طرف دیگر، بحران انرژی اروپا که به جهت اختلافات بین روسیه و اوکراین در خصوص تعیین قیمت گاز، به وجود آمده است، اروپا را با شوک سیاسی و اقتصادی عظیمی روبه‌رو ساخته و فرصتی طلایی را جهت صدور گاز مورد نیاز اروپا برای ایران به وجود آورده است. اما علیرغم تداوم بحران در روابط بین اروپا، اوکراین و روسیه در خصوص صادرات گاز، هنوز ایران نتوانسته از این مسأله به عنوان برگی برنده در جهت توسعه همکاری‌های اقتصادی و سیاسی - به خصوص در حوزه گاز - با اروپا استفاده نماید. متأسفانه هنوز در کشور، تشکیل سازمان‌های غیردولتی و انجمن‌های دوستی به عنوان یکی از ارکان دیپلماسی عمومی کشور، جهت تعامل با کشورها و سازمان‌های بین‌المللی مورد توجه دستگاه دیپلماسی کشور قرار نگرفته است. این در حالی است که اکثر کشورهای جهان، از سازمان‌های مردم‌نهاد در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی خود به خوبی استفاده می‌نمایند که این امر علاوه بر پایین آوردن هزینه‌های سیاسی و مالی، ثمرات و نتایج پُرباری را به دنبال داشته است. در این راستا لازم بود که دستگاه دیپلماسی کشور برای واگذاری بخشی از فعالیت‌های خود به سازمان‌های مردم‌نهاد و انجمن‌های دوستی، اقدامی عملی انجام می‌داد، ولی متأسفانه چنین نشد و اقدامات انجام گرفته، بیشتر محدود و موردی بودند. در خصوص چشم‌انداز سیاست خارجی ایران در سال ۸۸ و مشکلات موجود نیز باید گفت که کشور ما در سال جاری با چند مسأله روبه‌رو خواهد شد:
▪ ‌همچون سال‌های گذشته، چالش اصلی کشور در حوزه سیاست خارجی، پرونده هسته‌ای و تداوم فشارها از سوی جامعه بین‌الملل علیه ایران خواهد بود، با این تفاوت که به جای آمریکا، اروپا رهبریت مذاکره و برخورد با ایران را بر عهده خواهد گرفت. ‌ ‌
▪ ‌موضوع دوم، بحث حقوق بشر است که در سال جدید و با روی کار آمدن دمکرات‌ها در آمریکا، این بار به جای اروپا، آمریکا متولی اعمال فشار بر ایران خواهد بود. ‌ ‌
▪ ‌صلح خاورمیانه نیز سومین مسأله‌ای است که ایران باید به آن توجه کند. در این خصوص با ورود بازیگران جدیدی همچون ترکیه، احتمالاً شاهد دیپلماسی فعالی از سوی اروپا، آمریکا، ترکیه، عربستان و مصر خواهیم بود. همچنین صلح بین اسراییل و سوریه نیز از دیگر موضوعات حایز اهمیت برای کشور خواهد بود. ‌ ‌ علاوه بر موارد فوق، در حوزه مسایل اقتصادی، کشور با بحران انرژی مواجه خواهد بود. در این سال، اُفت قیمت نفت و انتقال بحران اقتصادی و مالی از کشورهای پیشرفته به کشورهای در حال توسعه و فقیر، این کشورها را با چالش‌های اقتصادی بسیاری روبه‌رو خواهد ساخت که کشور ما نیز از عواقب آن بی‌بهره نخواهد ماند - همانگونه که تاکنون نیز بی‌بهره نمانده است.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران