چهارشنبه, ۱۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 8 May, 2024
مجله ویستا


نگاهی به ادبیات نمایشی ایران دهه‌ی چهل


تاریخ نشر : ۸۴۰۹۱۵
تیراژ : ۱۰۰۰
تعداد صفحه : ۲۳۲
نوبت چاپ : ۱
شابک : ۹۶۴-۶۰۵۲-۲۵-۸
رده دیویی : ۸fa۲.۰۰۹
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
قطع : پالتویی
جلد : شومیز
محل نشر : شاهین شهر
نویسنده : اسدی - اسدالله

نگارنده ابتدا به دو جریان کلی در تاریخ تئاتر ایران، اشاره می‌کند که عبارت‌اند از: 'نمایش‌های آیینی، اسطوره‌ای، مذهبی و مردمی' و 'نمایش‌ امروز (وارداتی)'. وی در بخش نخست، شروع این نمایش‌ها را از سوگ سیاوش که اسطوره‌ی عصر کشاورزی است، می‌داند و خاطرنشان می‌سازد که این نوع نمایش بعد از اسلام ضمن برخی تغییرات به صورت تعزیه، ادامه‌ی حیات داده است. سپس به جایگاه 'تعزیه' در دوره‌ی حکومت 'قاجار' و عصر پهلوی اشاره می‌کند و انواع نمایش نظیر 'نقالی'، 'طلخک بازی'، 'تخت حوضی'، 'سیاه بازی' و 'خیمه شب بازی' را معرفی می‌کند. نگارنده در بخش دوم، نمایش امروز را از عصر قاجار ـ نخستین برخورد ایرانیان با اروپایی‌ها ـ دانسته و 'میرزا فتحعلی آخوندزاده' را نخستین کسی می‌داند که در این سرزمین به ترکی، نمایش‌نامه می‌نوسد. وی در پایان این بخش به ایرانی نبودن تئاتر و انطباق شکل و ساختار آن بر نمایش غرب، اشاره می‌کند و با مروری به نمایش‌نامه نویسی در ادبیات معاصر ایران، آثار را در پنج بخش، به همراه هنرمندانی و نمونه‌هایی از کارهای هر یک تقسیم می‌کند. این آثار عبارت‌اند از: 'آثاری که نگاهی فلسفی به جهان و پدیده‌هایش داشتند و به مفاهیمی پیچیده روی می‌کردند'، 'آثاری که تنها به مضامین اجتماعی پرداخته'، 'آثاری که افزون بر مضامین اجتماعی، نگاهی نهادگرا و سیاسی داشته‌اند'، 'آثاری که بر اساس تاریخ و ادبیات کهن ایران شکل گرفته‌اند' و 'آثاری که افزون بر استفاده از تاریخ و فرهنگ ایرانی، به دنبال شکل و فرمی تازه در اجرا و نوشتن بودند'.