کشمکش ۲۷ ساله

در تحلیلی جدید، مارك باودن می نویسد: در بحران هسته ای ایران، همانند بحران گروگان گیری دیپلمات های آمریكایی، دیپلماسی ایالات متحد اشتباه بوده است. اشتبا هات ایران نیز نزدیكی بین ایران و آمریكا را مشكل نموده است.
مارك باودن، نویسنده آمریكایی كه كتاب پرفروش وی تحت عنوان “غرش باز های سیا،” یكی از نبرد های نافرجام سربازان آمریكایی با مبارزان مسلمان در پایتخت سومالی (موگادشیو) در سال ۱۹۹۹ را به تصویر كشیده بوده، در كتاب جدید خود یكی دیگر از نبرد های ناموفق و تحقیرآمیز آمریكا را به رشته تحریر درآورده است كه در آن داستان تحقیر آمریكا و شكست جیمی كارتر در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری بر اثر مقاومت غیرمنتظره و موضع انعطاف ناپذیر دانشجویان پیرو خط آیت الله خمینی(ره) كه منجر به گروگان گیری ۶۶ دیپلمات آمریكایی به مدت ۴۴۴ روز در ایران گردید، به خوبی ترسیم شده است. باودن در جایی از تألیف جدید خود تحت عنوان “میهمان آیت الله: اولین برخورد رسمی در جنگ آمریكا با اسلام مبارزطلب،” تصریح كرده است كه چیز های زیادی هست كه هنوز باید در مورد رژیم سیاسی جدید ایران كه از زمان پیروزی خود در سال ۱۹۷۹ مرتباً قوانین بین المللی را به چالش كشیده، خیالات و تصورات ذهنی را بر واقعیات موجود ترجیح داده و برای كسب حمایت و پشتیبانی داخلی ژست های بین المللی را به خود میگیرد، یاد گرفت. به این مجموعه ناهمگون از رفتار های سیاسی، باید بر زبان راندن حرف های عجیب و غریب و همچنین موضع گیری های غیرمنتظره جدید را نیز افزود. با وجودی كه دولت انقلابی ایران گروگانگیری دیپلمات های آمریكایی را به رسمیت شناخت، اما در همان حال تسخیر سفارت ایران در انگلیس توسط ناراضیان ایرانی را محكوم و آن را مغایر اصول و مبانی دیپلماسی بین المللی قلمداد كرد. ناگفته نماند دانشجویانی كه سفارت آمریكا در تهران را تسخیر كردند، به گروگان های آمریكایی خود گفته بودند كه آنها از اینكه چنین وضعیتی پیش آمده، به شدت متأثر و متأسف هستند. به علاوه، بسیاری از دانشجویان گروگانگیر به دیپلمات های دربند خود گوشزد كرده بودند كه آنها برای جلوگیری از توطئه آمریكا علیه انقلاب اسلامی نوپای ایران و حفظ جان رهبر انقلاب مجبور به چنین عملی شده اند، در حالی كه همین اقدامات همسایه دیوار به دیوار آنها یعنی عراق را جسور كرد تا یك جنگ مخرب ۸ ساله را بر ایران منزوی شده تحمیل كند. با وجود این، در این كتاب سیاست های دولت وقت آمریكا در قبال ایران به باد انتقاد گرفته شده است.
به اعتقاد نویسنده كتاب، دولت جیمی كارتر می توانست شاه بیمار و از وطن رانده شده ایران را تنها برای معالجات پزشكی پذیرفته و در همان حال، مستقیماً به انقلاب نوپای این كشور حمله كند. این در حالی است كه اولین هدف دانشجویان ایرانی تسخیركننده سفارت آمریكا، بازگرداندن شاه و محاكمه وی در خاك ایران بود. هنگامی كه دولت آمریكا از خواسته دانشجویان ایرانی مبنی بر تحویل متحد سابق خود سرباز زد، به یكباره خود را در آماج حملات رسانه های گروهی داخلی برای آزادسازی دیپلمات های دربند مشاهده كرد كه نتیجه آن اقدام به یك عملیات نظامی ناموفق و رسوایی آمیز بود. باودن در ادامه می نویسد: درست شبیه حال حاضر، آمریكا در آن روز ها نیز برای ورود به یك مواجهه تمام عیار در منطقه خاورمیانه، دست تنها بود و فقط كانادا و سوئد دو كشوری بودند كه برای خروج اتباع آمریكایی از خاك ایران، تلاش درخور تحسینی را از خود نشان دادند، در حالی كه سایر كشور های دوست و متحد آمریكا به سادگی از كنار این قضیه گذشتند. برخی ها آن روز ها اعتقاد داشتند كه دولت كارتر می تواند برای آزادسازی گروگان های دربند خود، ترمینال صادرات نفت جزیره خارك را به تصرف درآورده تا از این طریق با اعمال فشار بر دولت وقت ایران و همچنین ایجاد یك مشكل بزرگ برای سراسر جهان با قطع صادرات نفت از این ترمینال، به خواسته خود دست یابد. اما جیمی كارتر معتقد بود كه اگر وی دست به چنین اقدامی بزند، در آن صورت هیچ تضمینی برای حفظ جان گروگان ها وجود نخواهد داشت. البته كارتر در نهایت دست به اقدامی زد كه باز هم جان گروگان ها را به خطر انداخت (طبس) و نتیجه آن نیز موجب شكست وی در دوره بعدی انتخابات ریاست جمهوری گردید. حالا هم كه رفته رفته بر تنش میان تهران - واشنگتن بر سر موضوع هسته ای ایران افزوده می شود، گویی خاطره آن روز ها كه از دل آن یك جمهوری اسلامی اقتدارگرا بیرون آمد، در حال تكرارشدن است. به عبارت دیگر، مواجهه غرب به ویژه آمریكا با ایران بر سر پرونده هسته ای این كشور، همان چیزی است كه تهران برای كسب محبوبیت بیشتر در برهه زمانی فعلی، به آن نیازمند است. باودن در پایان نتیجه گیری كرده است كه به هر صورت نظام انقلابی ایران قادر به ادامه حیات با روش های معمول و متعارف نیست. در مقابل، آمریكا هم هیچوقت مایل به پذیرش اشتبا هات خود در قبال این كشور نخواهد بود.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران