گشتی در فضا

● جهان چگونه زاده شد؟
براساس افسانه های یونان قدیم رب النوع(خورشید ارابه ی حامل)خورشید رادر پهنه ی آسمان می راند.کُپرنیک در سال ۱۵۴۳ میلادی ثابت کرد که خورشید در مرکز منظومه شمسی قرار گرفته است و تمامی سیارات به دور آن می گردند.سیارات شنا خته شده در مساحتی به قطر تقریبی۱۱میلیارد کیلومتر به دور خورشید می گردند.این مقدار کمی بیش از یک هزارم سال نوری است.نزدیکترین ستاره چهار سال و دو ماه با ما فاصله دارد.فاصله آن با ما هزار بار بیشتر از فاصله دورترین سیاره منظومه ی شمسی است.هر قدر جسم دورتری را در فضا بنگریم گذشته ی دور تری را می بینیم.
● راه شیری وکهکشان ها
یک سال نوری مسافتی است که نور دریک سال طی می کند وتقریبا ۶تریلیون(میلیون میلیون)مایل یا۵/۹تریلیون کیلومتراست.اگر ما بتوانیم باسرعت نور حرکت کنیم طی یک ثانیه می توانیم ۵/۷ بار زمین را دور بزنیم.ستارگانی که کهکشان ما را تشکیل می دهند دست کم به ۲۰۰میلیارد می رسند.کل کهکشان از صدها میلیارد ستاره تشکیل می شود.کهکشان امراهٔ المسلسلهٔ(زن به زنجیر کشیده) با ما دو میلیون و۳۰۰ هزار سال نوری فاصله دارد.نور ستاره آلفای قنطورُس بیش از چهار سال طول می کشد که به زمین برسد.در شبی تابستانی ستارگان همچون جواهر می درخشند.
● ستاره های دنباله دار و شهابها
ابتدا ستاره ی دنباله دار به صورت جسم تار ومه آلودی در آسمان ظاهر می شودوبه آرامی در میان ستارگان حرکت می کند ودرخشانتر می گردد؛سپس دوباره کم نور می شود وناپدید می گردد.نام ستاره ی دنباله دار از واژه ی یونانی به معنای((مو))گرفته شده است.شهابها به ستارگانی شبیه اند که بخشی ازآسمان را طی می کنند و سپس ناپدید می شوند.در هر شب بدون ماه؛به ویژه نیمه شب می توانید چنین((تیرهای شهابی))را ببنید.شهابها معمولا کم نوراند ولی برخی اوقات درخشانندو((آذرگوی))نامیده می شوند.چون ستاره های دنباله دار از یخ و غبار و صخره تشکیل شده اند گاهی آنها را((گلوله برفهای چرک))می نامند.درسال۱۶۸۲ ستاره های دنباله داری در آسمان ظاهر گشت که مسیر ستاره های دنباله دار سالهای (۱۵۳۱) و(۱۶۰۷) را طی کرد.در سال ۱۶۸۷ نیوتون قانون جاذبه را کشف کرد؛دوستش ادموند هالی با استفاده از قانون جاذبه نشان داد آنچه سه ستاره ی دنباله دار به نظر رسیده است در واقع یک ستاره ی دنباله دار بوده است که در مداری طولانی گرد خورشید دور می زند وتقریبا هر۷۶ سال یک بار ظاهر می شود.در آریزونا دهانه ای به قطر ۱۲۰۰متر وجود دارد که شاید بر اثر برخورد یک شهابسنگ بین ۴۰۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ سال پیش به وجود آمده باشد.
● خورشید
دانشمندان معتقدند که حدود ۵میلیارد سال پیش ابر عظیمی از غبار وگاز در جهان می چرخید.احتمالا ستاره ای درمجاورت این ابر منفجر شدوگازهایی که از آن ستاره به خارج رانده شد سبب به هم فشرده شدن این ابر گردید.انقباض ابر آغاز شد.آن گاه نیروی جاذبه ی خود ابر باعث شد که انقباض آن ادامه یابد.سر انجام مرکز آن به قدری داغ شد که ماده درون آن شروع کرد به دگرگون شدن.مرکز ابر آتش گرفت وبه خورشید تبدیل شد.سه چهارم خورشید از هیدروژن تشکیل شده است.حدود ۱۵۰ کیلومتر با ما فاصله دارد.از این سوتا آن سوی خورشید ۱۳۹۰۰۰۰ کیلومتر است وقطر آن ۱۰۸ برابر زمین است.جرمی مساوی ۳۳۳۴۰۰برابر زمین دارد.دمای سطح خورشید بیش از ۵۵۰۰درجه ی سانتی گراداست.در مرکز خورشید دما تقریبا به ۱۴میلیون درجه ی سانتی گراد می رسد.مدت حرکت وضعی۳۵-۲۵روزاست.نیروی جاذبه*:۹/۲۷وحداقل زمان رسیدن نوربه زمین ۳/۸دقیقه است.خورشید حدود ۵میلیارد سال پیش پدید آمد.
● عطارد (سیاره ی بادپا)
قطر عطارد۴۸۷۵کیلومتر است. فاصله ی آن تا خورشید فقط ۹/۵۷میلیون کیلومتر است.عطار د با سرعت ۹/۴۷کیلومتردر ثانیه خورشید را دور می زند.سطح عطارد به حدی گرم است که می تواند سرب را ذوب کند.یک سال عطارد فقط۸۸روز است.یک شبانه روز عطارد۱۷۶ روز زمینی طول می کشد.عطارد فقط از صخره وفلز ساخته شده است.عطاردوجیوه به زبان انگلیسی مرکوری نامیده می شوند.جاذبه سطحی*:۳۸/۰.فاصله تا خورشید۹/۴۵تا۷/۶۹میلیون است.حداقل رسیدن نور۴/۴دقیقه می باشد.
● زهره(رازی سر به ُمهر)
ُهنگامی که زهره و زمین در یک سوی خورشید قرار می گیرند فاصله ی زهره تا زمین به ۱/۳۸میلیون کیلومتر می رسد.برخی از دانشمندان مریخ را سیاره ای پیر؛یعنی صورتی از زمین در آینده ی دور تصور می کردند.آنان زهره را سیاره ای جوان می دانستند وآن را بیشتر مشابه به زمین در دوران پیش از تاریخ ودر عصر داینوسرها تصور می کردند.چون زهره تقریبا هم اندازه ی زمین است بسیاری از مردم آن را خواهر توأمان زمین می دانستند.بعضی از مردم فکر می کنند که روزی ما قادر خواهیم بود که سیارات دیگررا به صورت زمین در آوریم! ممکن است در آینده این کار انجام شود. این عمل به زمین سازی موسوم است.اگر ابرهای زهره با یاخته های(سلول های)گیاهی بذر افشانی شوند؛شاید آن ابرها دی اکسید کربن را به اکسیژن تبدیل کنند.این عمل سبب خواهد شد که زهره سرد و قابل زیست شود.شاید زمانی؛این آزمایش انجام شود.مدت حرکت وضعی:۲۴۳روز.مدت حرکت انتقالی:۲۲۴روز و ۱۴ساعت.نیروی جاذبه*:۸۸/۰.حد اقل رسیدن نور به زمین:۲دقیقه و ۶ ثانیه.
● مریخ(همسایه ی اسرارآمیز ما)
قطر مریخ نصف قطر زمین و جرم آن فقط یک دهم جرم زمین است.محور مریخ منحرف است در نتیجه مثل زمین دارای فصول است.۹۵ درصد جو مریخ از دی اکسید کربن(گاز کربنیک)و بقیه ی آن بیشتر از نیتروژن(ازت)و آرگون تشکیل شده است.مریخ دارای دو قمر کوچک است.نام این دو قمر فوبوس و دیموس می باشد.حداکثر قطرفوبوس ۲۷ کیلومترو قطر دیموس فقط ۱۶ کیلومتر است.فاصله ی فوبوس ازمرکزمریخ ۹۲۹۶کیلومتر است.فوبوس درعرض۷ ساعت و۴۰ دقیقه مریخ را دور می زند.یک قمر هر قدر به سیاره- اش نزدیک تر باشد حرکتش به دور آن سریعتر است.باسفینه درظرف سه روزمی توان اززمین به ماه رفت پس مسکونی کردن ماه قابل تصور است. ممکن است سالهای زیادی طول بکشدتا بتوان مریخ را قابل سکونت کرد ولی احتمالا روزی مریخ به صورت زمین کوچکی در خواهد آمد.زمان حرکت وضعی:۲۴ساعت و ۳۷ دقیقه.زمان حرکت انتقالی: ۶۸۷روز.نیروی جاذبه سطحی*:۳۸/۰. حداقل زمان رسیدن نور به زمین:۱/۳ دقیقه.
● مشتری(غول لکه دار)
مشتری با قطری برابر ۱۴۲۷۱۸کیلومتر بزرگترین سیاره ی منظومه ی شمسی است.قطر آن۱۱برابر زمین وجرم آن۳۱۸برابرزمین است وبیش از دو سوم جرم ۹سیاره شناخته شده جرم دارد.مشتری دارای ۱۶ قمر شناخته شده است.گانیمد با قطری تقریبی برابر۵۳۱۰کیلومتر بزرگترین قمر در منظومه ی شمسی است.این قمر از عطارد هم بزرگتر است.فاصله ی گانیمد از مشتری ۱۰۷۰۰۰۰کیلومتر است.فقط کمی بیش از یک هفته طول می کشد تا گانیمد یک بار به دور خورشید بگردد.نام قمرهای مشتری عبارت است از:متیس-آدرا ستئا-آمالتئا-تبه-ایو- اروپا-گانیمد-گالیستو-لدا-هیمالیا.مدت حرکت وضعی:۹ساعت و۴/۵۰ دقیقه.مدت حرکت انتقالی:۸۶/۱۱سال. نیروی جاذبه ی سطحی*:۵۳/۲. فاصله از خورشید:۸۱۵۷-۷۴۰۹کیلومتر.حداقل زمانی که نور به زمین می رسد:۷۵/۳۲دقیقه.
● زحل(سیاره ای با حلقه های زیبا)
زحل از حیث بزرگی دومین سیاره ی منظومه ی شمسی است.قطر آن تقریبا ۱۲۰۰۰۰کیلومتر است که حدود ۵/۹ برابر قطر زمین است.جرم زحل فقط یک سوم مشتری است ولی ۹۵برابر زمین است و به همین دلیل سیاره ای غول پیکر به شمار می- رود.فاصله ی زحل تا خورشید تقریبا ۱۴۱۶۰۰۰۰۰۰ کیلومتر است.اگر زحل خالی بود۸۳۳ زمین درون آن جا می گرفت.دو گاز هیدروژن و هلیوم فراوانترین ماده در جهان هستند.زحل عمدتا از این دو گاز ساخته شده است. زحل دارای دو حلقه ی اصلی است.این دو حلقه را فضایی از هم جدا کرده که نخستین بار اختر شناسی به نام جیووانی کاسینی آن را یافت.این فضا را شکاف کاسینی می گویند.زحل دست کم ۲۳ قمر طبیعی دارد و شاید قمر های دیگری نیز یافت شود.تتیس یکی از قمرهای زحل است که ۱۰۴۰ کیلومتر قطر دارد و روی آن دهانه ای به قطر ۴۰۰کیلومتر دیده می شود.پنج قمر وجود دارند که کاملا به زحل نزدیک اند و قطر آن ها تقریبا بین ۳۲تا ۹۸ کیلومتر است.بزر گترین قمر طبیعی زحل تیتان بوده است که قطر آن در حدود۵۱۲۰ کیلومتر است.(تیتان دومین قمر بزرگ منظومه ی شمسی است).قمرهای زحل عبارت است از:اطلس-پرویتوس-پاندورا-اپی ستوس-یانوس-اس۳۴-اس۱۰-اس۱۱-اس۶-دیونه-اس۷-میماس-انسلادوس-تتیس-کالیپسو-تلستو-اس۸-اس۹-رئا-تیتان-هیپریون-یاپتوس.مدت حرکت وضعی:۱۰ساعت و۳۹ دقیقه.مدت حرکت انتقالی:۲۹۴۶سال.حداقل رسیدن نور به زمین:۱/۱ ساعت.نیروی جاذبه*:۱۹/۱.
● نپتون(دورترین غول)
نپتون باقطری برابر۴۹۰۰۰کیلومترحدوداچهاربرابرقطرزمین است.فاصله نپتون تا خورشید چهارو نیم میلیارد کیلومتراست که۳۰ برابرفاصله ی زمین تاخورشیداست.هرسیاره هرقدرکه از خورشیددورترباشد نیروی جاذبه ی خورشید ضعیفتر بر آن اثر می کند و سیاره با سرعت کمتری به دور خورشید می گردد.تریتون ماه بزرگ نپتون است که هر شش روز یک بار به دور خورشید می گردد. سطح تریتون ازمتان و ازت یخ زده تشکیل شده است و نورخورشید رامنعکس می کند. تریتون با دمای۲۴۰- درجه سردترین دنیایی است که تا کنون کشف شده است. مدت حرکت وضعی:۱۷ ساعت و۴۲ دقیقه.مدت حرکت انتقالی:۱۶۴ سال و ۲۸۸ روز.قمرهای شناخته شده:۸. . جاذبه ی سطحی*:۱۳/۱.حداقل زمان رسیدن نور به زمین:۳ساعت و ۵۳ دقیقه.
● پلوتو(سیاره ای دو گانه)
پلوتو که دورترین سیاره ی منظومه ی شمسی است به طور متوسط۹/۵ میلیارد کیلومتر از خورشید فاصله دارد.این مسافت۴۰برابر فاصله ی زمین تا خورشید است.سرعت گردش پلوتو به دور خورشید یک ششم سرعت گردش زمین به دور خورشید می باشد.پلوتون چون دارای مداری طولانی و حرکتی کُند است. ۲۴۸ سال طول می کشد تا یک بار به دور خورشید بگردد.پلوتون تا سال ۲۱۷۸ به محلی که در سال ۱۹۳۰ دیده شده بود باز نخواهد گشت.بخش عمده ی پلوتون از صخره تشکیل شده است و لایه ی ضخیمی از یخ آن را پوشانده است.خارجی ترین لایه ی آن را قشری نازک از متان یخ زده تشکیل می دهد.فاصله ی نپتون وپلوتون نسبت به هم هیچ وقت کمتر از ۳۷۸ میلیون کیلومتر نمی شود.شارون(قمر پلوتون)یک پنجم پلوتون جرم دارد.ممکن است شارون از ابری از خرده ریزهایی پدید آمده باشد.سرمای پلوتون بین۲۱۲- تا۲۳۴- درجه ی سانتی گراد است. نوری که بر پلوتون تابیده می شود یک نهصدم نوری است که زمین از خورشید کسب می کند.برخی از اختر شناسان تصور می کنند که باید در آن دوردست ها یک سیاره لیکس وجود داشته باشدمرز منظومه ی شمسی ابر اُورت است.زمان حرکت وضعی:۶ روز و ۹ساعت و ۱۸ دقیقه.نیروی جاذبه سطحی*:۰۶/۰.

(*: وزنتان را در این عدد ضرب کنید تا وزنتان بر روی این سیاره بدست آید).
منبع:کتابهای ایزاک آسیموف

منبع : سایت mgeology