مانی و مینیاتور

شیوه نقاشی مكتب مانی در پیدایش مكاتب بدون تأثیر نبوده است .
گروههای زیادی از پیروان مانی به سوی سرزمین های شرقی و شمال خاوری ایران روی آوردند و بزودی در آن نقاط آیین خود را گسترش دادند و این آمدن و تأثیر گذاردن از نظر مطالعه تاریخچه مینیاتور اهمیت بسزایی دارد . بهرحال مینیاتور ایرانی در هنگام پیدایش اسلام رنگ و بوئی از هنر مانوی داشته و استادان فن با بهره جوئی از خصوصیت های مكتب نقاشی مانی آثار ارزنده ای را به وجود آورده اند .
در بین كارشناسان و محققان هنری این اتفاق نظر وجود دارد كه در تمام ادوار تاریخ آثار علمی و هنری و معنوی ملل بر روی یكدیگر نأثیر داشته است و این تأثیرپذیری همواره مورد توجه بوده است .
بعضی ها مینیاتور را اصلاً هنری چینی می دانند و این گونه حرف خود را توجیه می كنند كه مینیاتور زاده تصویرهای چینی است و ا ز همین روی خطوط سیمای نژاد زرد ، لباس و سلاح مغولی و حتی آداب و رسوم آنها در این مینیاتورها دیده می شود ، مثل این كه استادان گذشته نمی توانستند خود را از قید و بند تقلید رها سازند و ابتكار خود را به كار گیرند .
البته تحقیقات عده ای از دانشمندان نیز نشان می دهد نقش های دو بعدی چینی وارث شیوه نقاشی دو بعدی سلجوقی است . پروفسور گدار می نویسد : چین در ایران همیشه از امتیازاتی برخوردار بوده ، ظرف های چینی و نقاشی های آن مورد تحسین و علاقه ایرانی ها بود . در واقع مینیاتورهای ایرانی ( صورتكشی ریز و كوچك یا ظریف كاری ) بعد از سقوط بغداد ۶۵۶ هجری مابین ایرانیان ریشه دوانیده است . بایسنقر در سال ۷۲۳ با یك هیأت علمی به چین سفر كرده و غیاث الدین ، نقاشی كه همراه او بود در راه سفر آنچه دیده كشیده است .
در قرن هفتم چین به نام نگارخانه شهرت داشت و هنرمندان ایرانی برای آشنائی با این نگارخانه سفرهای زیادی ، به چین كرده اند ؛ و این دیدارها در مینیاتور ایرانی تأثیر گذاشته است . كریستین پرایس می گوید : مغولان پس از تسلط بر ایران پاره ای از هنرهای چینی از جمله مینیاتور را به ایران آوردند .
نفوذ هنر چین را می توان در تصویرهای یك نسخه نفیس شاهنامه نیز پیدا كرد . این شاهنامه در سال ۷۲۰ هجری قمری در تبریز رونویس شده است و تصویری است از مجلس سوگواری یك پهلوان در گذشته … پیكر او در تخت روانی است كه سوگواران گرد آن شیون و فریاد می كشند . در قرن سیزدهم هنر مینیاتور سیر تكامل تازه ای در ایران آغاز كرده و باید قبول كرد كه هنر چینی عامل بزرگی در تكامل هنر مینیاتور ایرانی بوده است .

منبع : پایگاه تجاری و اطلاع‌رسانی صنایع دستی