ابزارهای بسته‌بندی MSI

این مقاله به بررسی ابزارهای جانبی(third-party) بسته‌بندی نرم‌افزارها در قالب فایل MSI می‌پردازد ،كه می‌توانید از آن‌ها برای انتشار نرم‌افزار در دامنه‌های مبتنی بر Windows ۲۰۰۰ یا Windows Server ۲۰۰۳ استفاده كنید. همچنین لینك‌های مفیدی در Microsoft.com و سایت‌های متفرقه معرفی می‌شوند كه می‌توانید با سرزدن به آن‌ها اطلاعات تكمیلی خوبی در مورد بسته‌بندی نرم‌افزارها و انتشار آن‌ها بوسیله Group Policy بدست آورید.
تكنولوژی “Windows Installer” برای رفع مشكلات مربوط به انتشار و مدیریت برنامه‌های مبتنی بر Windows در ابعاد وسیع، در زمان Windows ۲۰۰۰ معرفی شد. در نسخه‌های قدیمی‌تر ویندوز (NT/۹x) برنامه‌نویسان معمولا از ابزارهای متنوع تجاری مثل InstallShield یا Wise Solutions كه بوسیله شركت‌های بزرگ عرضه شده بودند برای ساخت بسته‌های قابل نصب استفاده می‌كردند.
برای آسان‌سازی این شرایط، مایكروسافت Windows Installer را با نام msiexec.exe به عنوان یك سرویس هسته‌ای(core service) در Windows ۲۰۰۰ قرار داد. وظیفه این سرویس، نصب، تعمیر و پاك سازی نرم‌افزارهایی است كه با دستورالعمل خاص در فایل‌های .MSI بسته بندی شده اند. در حقیقت فایل‌های .MSI بانك‌ داده‌ای حاوی همه اطلاعاتی اند كه بسته نرم‌افزاری برای نصب به آن‌ها احتیاج دارد. پس از آن كه نرم‌افزار را بسته‌بندی كردید ، می‌توانید آن را به یكی از دو صورت زیر بوسیله Group Policy نصب كنید:
▪ الصاق برنامه (Assigning):
می‌توانید برنامه را به كامپیوتر یا به كاربر الصاق كنید. در صورتی كه برنامه بسته‌بندی شده را به كامپیوتر الصاق نمایید، دفعه بعد كه كامپیوتر راه‌اندازی شود، برنامه هم نصب خواهد شد. و یا در صورتی كه آن را به كاربر الصاق كنید، كاربر آیكون‌های مربوط به آن برنامه را مشاهده خواهد كرد. اگر كاربر از طریق منوی شروع روی آیكون مربوط به آن برنامه كلیك نماید و یا اقدام به بازكردن فایلی مرتبط با آن برنامه كند، برنامه خودبه‌خود نصب می‌شود.
▪ انتشار برنامه (Publishing):
بسته‌های MSI را می‌توانید تنها در سطح كاربران منتشر كنید. این عمل كاربر را قادر می‌كند در صورت نیاز از طریق Add Remove Programs در Control Panel برنامه را به صورت دستی نصب كند.
از زمانی كه مایكروسافت این تكنولوژی را در ویندوز ۲۰۰۰ مورد استفاده قرار داد، به همراه داشتن فایل .MSI را برای برنامه‌های ویندوزی كه توسط این شركت نوشته می‌شوند، به صورت یك قانون در آورد. چیزی كه تا آن زمان وجود نداشت، ابزاری بود كه بتواند فرآیند نصب برنامه‌های با مالكیت خصوصی(legacy applications) موجود را به صورت بسته‌های .MSI درآورد. به جای آن، مایكروسافت تصمیم گرفت نسخه ساده‌ای از WinINSTALL را با نام WinINSTALL LE (WinINSTALL Limited Edition) را در پوشه Valueadd در سی‌دی محصول ویندوز ۲۰۰۰ خود قرار دهد. با این تفاسیر مدیران می‌توانستند برنامه‌های تجاری را به شكل بسته‌های .MSI دوباره بسته بندی كنند كه این‌بار بسته جدید می‌توانست به راحتی توسط Group Policy نصب شود. البته مایكروسافت به وضوح ، امر تولید ابزارهای مجهزی برای بسته بندی .MSI را به دیگر تولیدكنندگان سپرد تا بتوانند ابزارهای بهینه‌ای مبتنی بر نیازهای كاربران در محیط‌های مختلف تولید كنند.
در نتیجه حالا بازار پر شده است از ابزارهای ساخت بسته‌های MSI و یا محیط‌ های مؤلف(authoring environment)پیچیده. در ادامه این نوشته ، بنا داریم نگاهی به ۳ ابزار بسته‌بندی رایج بیندازیم. بعضی از آن‌ها رایگان و بعضی‌ها ابزارهای تجاری با قیمت‌های متفاوت و قراردادهای حقوقی خاص اند كه با مراجعه به سایت آن‌ها ، می‌توانید اطلاعات دقیق‌تری كسب نمایید. استفاده از هركدام از این ابزارها می‌تواند كار شما را به عنوان مدیر یك شبكه بزرگ مبتنی بر ویندوز بسیار آسان كند، چرا كه زمانتان را با سرزدن به ایستگاه‌های كاری برای نصب نرم‌افزارهای مورد نیاز هدر نمی‌دهید.
● Advanced Installer
نسخه رایگان Advanced Installer از شركت Aphyon ابزار نیرومند و ساده‌ای است، اما اگر می‌خواهید به صورت پیشرفته كار كنید و از راه‌هایی مثل تنظیم نشان‌ها(attribute)، نصب اسمبل‌های .NET، نصب درایورهای ODBC و غیره عمل كنید، باید دنبال نسخه حرفه‌ای تری باشید.
Aphyon همچنین امكانات اضافه‌تری نیز بوسیله برنامه‌های وابسته(add-on) ارائه می‌دهد ، كه می‌توانند جداگانه خریداری شوند. یكی از قابلیت‌های جالب Advanced Installer این است كه می‌تواند پروژه Windows Installer را در فایلی با ساختار XML ذخیره كند. این امكان نسخه گذاری بسته‌های تولیدی شما را راحت‌تر می‌كند و در نتیجه امكان ردگیری تغییرات بسته‌ها را به وسیله یك سیستم نسخه‌گذاری فراهم می‌كند.
قابلیت دیگر این برنامه آن است كه اكثر دستورات را می‌توان از طریق دستور خطی اجرا كرد. این قابلیت، امكان نوشتن اسكریپت را برای شما فراهم می‌سازد. می‌توان از این مزیت برای نصب برنامه‌ها در محیط‌ های بزرگ با برنامه‌های زیاد ، به خوبی بهره جست. می‌توانید این برنامه را برای Windows ۲۰۰۰/XP از اینجا دانلود كنید.
● WinINSTALL MSI Packager
WinINSTALL MSI Packager محصول شركت Software OnDemand از دسته همان WinINSTALL LE است ،كه قبلا در مورد آن صحبت شد. به خاطر این پیشینه، WinINSTALL MSI Packager یكی از برنامه‌های پرطرفدار برای ایجاد بسته‌های .MSI در محیط‌ های بزرگ است. این برنامه نه تنها كار شما را در زمینه ساخت بسته‌های نرم‌افزاری راحت می‌كند، بلكه آن‌ها را با استانداردهایی نظیر Microsoft Logo Certification تست می‌كند. با انجام این تست می‌توانید مطمئن شوید كه بسته شما روی آخرین سیستم‌عامل‌های ویندوزی قابل اجراست. می‌توانید نسخه امتحانی آن را از اینجا دانلود كنید. Software OnDemand دو ابزار دیگر هم دارد كه بد نیست نگاهی هم به آن‌های بیندازید :
برنامه كامل و پرفروش WinINSTALL ۸.۶ كه نه تنها به شما امكان نصب برنامه‌ها را می‌دهد بلكه اجازه می‌دهد آن‌ها را مدیریت كنید، و برنامه WinINSTALL LE ۲۰۰۳ كه تكامل یافته نسخه رایگان “light” آن است كه در سی دی ویندوز ۲۰۰۰ وجود داشت.
● Wise for Windows Installer
Wise for Windows Installer محصول شركت Wise Solutions Inc. برنامه بسته بندی نرم‌افزار دیگری است كه در بعضی محیط ‌ها طرفدار زیادی دارد. این ابزار كاملا با استانداردهای مایكروسافتی .MSI مطابقت دارد و علاوه بر آن قابلیت‌های بسته‌های .MSI را بدون تغییر فرمت اولیه آن افزایش داده است. نتیجه، ابزار قدرتمندی است كه می‌تواند برای نصب برنامه‌های با مالكیت خصوصی، تحت وب و .NET به آسانی به كار گرفته شود.
محیط‌ هایی كه در آن‌ها از Microsoft SQL Server به عنوان بانك‌های داده پشتی(back-end)وInternet Information Services (IIS) ۵ یا IIS ۶ به عنوان بستر برنامه های وب در جلو(front-end) استفاده می‌كنند، باید عنایت ویژه‌ای به این برنامه داشته باشند.
اگر فقط می‌خواهید برنامه‌ها را در قالب .MSI در آورید این برنامه اینقدر آسان است كه به ندرت به راهنما احتیاج پیدا می‌كنید. Wise for Windows Installer در نسخه‌های متفاوتی مثل Standard، Professional و یا Enterprise ارائه شده است تا به نیازهای شما با توجه به بودجه‌تان پاسخ دهد. این برنامه‌ بخشی از خانواده بزرگ تولیدات Wise Solutions است كه شامل Wise Package Studio و Wise Installation System ۹.۰ می‌باشند.

نویسنده : Mitch Tulloch
مترجم : محسن امامی(کارشناس شبکه همکاران سیستم )
ناشر : مهندسی شبكه همكاران سیستم

منبع : مشورت مهندسی شبکه و راهبری تحقیقات همکاران سیستم