یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا
۹۰۰۰ کارمند ناظر اعمال مقرراتFDA
با توجه به اهمیت وسایل پزشكی در حفظ بهداشت و سلامت عمومی، قانونمند كردن تولید، فروش و نگهداری این گروه از وسایل و تجهیزات، مسألهای مهم و قابل توجه جهت بحث و بررسی است.در ایالات متحده آمریكا، FDA مسؤولیت بررسی ایمنی و كارایی تجهیزات و وسایل پزشكی را در كنار دیگر وسایل مانند وسایل آرایشی، غذا، دارو و غیره بر عهده دارد. در این مقاله ابتدا توصیف كلی بر این سازمان ارائه میشود و سپس وظایف این مركز در حوزه وسایل و تجهیزات پزشكی، با تعریف یك وسیله پزشكی از دیدگاه آن آغاز میگردد.
پس از تأیید پزشكی بودن وسیله، بر اساس این تعریف، كلاس آن مشخص میشود و متناسب با كلاس دستگاه كنترلها و شرایط مرتبط با آن مشخص و پیادهسازی خواهد شد. مطابق با قوانین FDA تجهیزات و وسایل پزشكی مجاز به فروش در داخل آمریكا، دارای دو تأییدیه (K) ۵۱۰ و PMA است كه با توجه به كلاس وسیله و زمان ارائه به بازار دریافت یكی از این دو تأییدیه ضروری میشود. همچنین مراحلی كه پس از فروش و در زمان به كارگیری وسیله به اجرا درمیآید نیز شرح داده خواهد شد. در پایان خلاصهای از برخی قوانین برای صادرات این گونه وسایل و انواع تأییدیههای قابل دریافت از FDA برای صادرات، ارائه خواهد شد.
این سازمان، مركز علمی با وظیفه اجرای قوانین محافظ سلامت عمومی است كه سابقه فعالیت آن به سال ۱۹۳۸ با هدف نظارت بر كیفیت و سلامت دارو و غذا، بازمیگردد. كه در سال ۱۹۷۶ با تصویب كنگره، تجهیزات پزشكی نیز به حوزه فعالیت FDA افزوده شد. برای ضابطهمند كردن وسایل پزشكی و محصولات الكترونیك پرتوزا، قانون غذا، دارو و لوازم آرایشی فدرال FD&C تصویب شده است كه اهداف آن نیازمندیهای قانونی است كه بر اساس آنها سطح كنترل FDA برای آن محصول تعریف میشود. جهت برآورده كردن این اهداف، FDA ضوابطی را منتشر و اجرا میكند. ابتدا این ضوابط برای اظهار نظر عمومی در (Federal Register (FR منتشر میشود و سپس ضوابط نهایی به صورت سالیانه در (CFR) Code of Federal Regulations قرار داده میشود. بسیاری از وسایل پزشكی و محصولات پرتوزا در فصل CFR، بخشهای ۸۰۰ تا ۱۲۹۹ قرار دارد. این ضوابط شامل مراحل طراحی، ارزیابی بالینی، ساخت، بستهبندی، برچسبگذاری و نظارت پس از فروش است.
● سازمان FDA
FDA (Food & Drug Administration) مركزی علمی است كه وظیفه اجرای قوانین محافظ سلامت عمومی را بر عهده دارد. این مركز حدود ۹۰۰۰ كارمند دارد كه اغلب آنها را متخصصان، دانشمندان، بازرسان و پزشكان، تشكیل میدهند بودجه این سازمان تقریبا ۲/۱ میلیارد دلار در سال است. FDA ایمنی و اثرگذاری مورد ادعای سازندگان را بررسی و تأیید میكند. به همین منظور اقدام به ایجاد و اجرای استانداردها و قوانین الزامآور در راستای تحقق امور ذیل مینماید:
▪ غذاها سالم، بی خطر و بهداشتی است و به درستی علامتگذاری شده است،
▪ داروهای انسانی و حیوانی ایمن و مؤثر هستند،
▪ دلایل كافی وجود دارد كه دستگاههای مورد استفاده برای انسان ایمن و مؤثر است،
▪ لوازم و مواد آرایشی ایمن هستند و به درستی علامتگذاری شده است و
▪ امنیت و سلامت عمومی از تشعشعات محصولات الكترونیك در خطر نیست.
سابقه فعالیت FDA به سال ۱۹۳۸ با هدف نظارت بر كیفیت و سلامت دارو و غذا، بازمیگردد. اما در ۱۹۷۶ با تصویب كنگره، تجهیزات پزشكی نیز به حوزه فعالیت FDA افزوده شد. این تصمیم با توجه به گزارش آماری اتخاذ شد كه در طی ۱۰ سال، از ۱۰۰۰۰ آسیب ایجاد شده برای بیماران در اثر استفاده از تجهیزات پزشكی، ۷۳۱ مورد آن منجر به مرگ شده بود. FDA مشتمل بر ۷ مركز ویژه است كه هر كدام مسؤولیت خاصی بر عهده دارند.
این مراكز عبارتند از:
۱) دفتر امور مطابقت با قوانین ORA۱ : دفتر مركزی تمام حوزههای فعالیت FDA است. این مركز كوشش خود را برای بهدست آوردن مطابقت محصولات مختلف با كیفیت بالا و بیشترین محافظت مصرفكنندگان از طریق روشهای علمی و مطابقت محصولات با قوانین مصروف میدارد،
۲) مركز ایمنی غذا و تغذیه مورد استفاده CFSAN: مسؤول اطمینان بخشی ایمنی و سالم بودن غذاهای تولید داخل و وارداتی است. همچنین این مركز كنترل علامتگذاری بر تولیدات غذایی داخلی را به عهده دارد،
۳) مركز ارزیابی دارو و پژوهش CDER: مسؤولیت كنترل كارخانهها، علامتگذاری و تبلیغات محصولات دارویی را بر عهده دارد،
۴) مركز ارزیابی بیولوژیك و پژوهش CBER : این مركز سلامت عمومی را با تضمین ایمنی و اثربخشی محصولات بیولوژیك كه برای درمان و پیشگیری از بیماریها استفاده میشود، محافظت و ارتقاء میبخشد،
۵) مركز تجهیزات و بهداشت تشعشعی CDRH : مسؤول تضمین ایمنی و اثربخشی تجهیزات پزشكی و تجهیزات الكترونیك پرتوزا است،
۶) مركز دامپزشكی CVM : ایمنی و اثربخشی داروها و غذاهای تولید شده برای حیوانات را ضمانت میكند و
۷) مركز ملی پژوهشهای سمشناسی NCTR : مسؤول انجام تحقیقات علمی و كاربردی در رابطه با مكانیزمهای بیولوژیك فعالیتهای محصولات سمی در معرض انسان است.
● مركز تجهیزات و بهداشت تشعشعی CDRH
مركز تجهیزات و بهداشت تشعشعی یا CDRH مسؤول كنترل شركتهایی است كه در امور تولید، بستهبندی مجدد، علامتگذاری مجدد، یا واردات تجهیزات پزشكی است كه در ایالات متحده آمریكا به فروش میرود. علاوه بر این CDRH، كنترل محصولات الكترونیك پرتوزا، شامل تجهیزات پزشكی و غیر پزشكی مانند لیزر، سیستمهای اشعه ایكس، تجهیزات اولتراسونیك، فرهای میكروویو و تلویزیون رنگی را به عهده دارد.
برای فروش تجهیزات در ایالات متحده آمریكا، باید مراحل مندرج در قوانین طی شده باشد.
این مراحل عبارتند از:
۱) متقاضی باید اطمینان پیدا كند كه دستگاه مورد نظر یك دستگاه پزشكی است؛ یعنی دستگاه مورد نظر مطابق با تعریف FDA از تجهیزات پزشكی است. به عنوان مثال ممكن است محصول مورد نظر دارو یا یك محصول بیولوژیك باشد كه در این حالت برای دریافت مجوز از FDA از قوانینی غیر از آنچه كه برای تجهیزات پزشكی لازم است تبعیت خواهد كرد یا ممكن است دستگاه مورد نظر دستگاه پرتوزا باشد كه در این صورت تدابیری علاوه بر آنچه كه در دستگاههای معمولی است باید در نظر گرفته شود،
۲) كلاس دستگاه مشخص شود، یعنی به این سؤال كه دستگاه مورد نظر در كدام كلاس از سه كلاس خطری كه FDA تعریف كرد است، قرار میگیرد، پاسخ داده شود. تمامی تجهیزات پزشكی توسط FDA طبقهبندی میشود. این طبقهبندی میزان كنترلی را كه برای تضمین كیفیت و كارایی دستگاه پزشكی لازم است یا به عبارتی پروسه دریافت تأییدیه از FDA را مشخص میكند،
۳) ارائه اطلاعات و دادهای مورد نیاز برای درخواست تأییدیه FDA در صورتی كه با توجه به طبقهبندی، دستگاه معاف از دریافت تأییدیه نشده باشد، قدم سوم در مسیر ورود به بازار تجهیزات پزشكی است. CDRH بنا به نوع دستگاه تأییده ۵۱۰ (k) یا PMA صادر میكند. تأییدیه ۵۱۰ (k) به نام "اعلام پیش از فروش" یا PMN و تأییدیه PMA به نام "تأییدیه پیش از فروش" نیز شناخته میشود. برای برخی از درخواستهای PMA، اطلاعات نتایج عملكرد بالینی دستگاه نیز مورد نیاز است. در این مورد روش جمعآوری اطلاعات باید مطابق با قوانین FDA صورت گیرد. قبل از صدور گواهینامه فروش، ارائهكننده دستگاه باید اطمینان دهد كه دستگاه مطابق با قوانینی FDA علامتگذاری شده است. نام و مشخصات كمپانی سازنده در FDA ثبت شده و نام محصول مورد نظر در لیست FDA ضبط شده باشد و
۴) پس از فروش دستگاه، تولید كننده باید مطابقت با سیستم نظارتی موجود در بازار را برآورده كند. این سیستم شامل قوانین سیستمهای كیفی یا GMP و گزارشدهی از تجهیزات پزشكی یا MDR است. MDR سیستم گزارش رویدادهای زیاندهنده دستگاه است.
در مقاله حاضر سعی بر این است كه توضیح مشروحی بر مراحل فوق ارائه گردد.
● تعریف وسیله پزشكی از دیدگاه FDA
وسایل پزشكی شامل گستره بزرگی از انواع تجهیزات از یك تبسنج جیوهای گرفته تا دستگاههای پیچیدهای همچون پیسمیكرهای قابل برنامهریزی با فنآوری میكروچیپها و لیزرهای جراحی است. به علاوه تجهیزات پزشكی شامل تجهیزات تشخیصی آزمایشگاهی مانند تجهیزات عمومی آزمایشگاهی، معرفها و كیتهای تست نیز میگردد. همچنین برخی از تجهیزات پرتوزا كه كاربرد پزشكی دارد نیز شامل این گروه میشود. مانند تجهیزات تشخیصی التراسونیك، تجهیزات اشعه ایكس و لیزر. ابزاری یا دستگاهی كه با تعریف FDA مطابقت پیدا كند، به عنوان یك وسیله پزشكی شامل قوانین پیش از فروش، پس از فروش و كنترلهای این سازمان میشود.
طبق تعریف FDA یك وسیله پزشكی عبارت است از:
یك وسیله، دستگاه، ابزار، ماشین، اسباب، وسیله كاشتنی در بدن، معرف آزمایشگاهی یا سیستمهای مشابه و اجزا و لوازم جانبی آنها كه:
▪ در مراكز رسمی یا دارونامه (pharmacopoeia) ایالات متحده یا متممهای آن به عنوان وسیله پزشكی شناخته شده باشد،
▪ برای تشخیص بیماریها یا دیگر حالات، یا برای درمان، تسكین یا پیشگیری از بیماری در انسان یا حیوان، یا
▪ هدف آن اثرگذاری بر ساختار یا عملكرد بدن انسان یا حیوان است، اما هدف اولیه آن از طریق كنشهای شیمیایی در بدن انسان یا حیوان یا متابولیسم بدن به دست نمیآید.
تعریف فوق به روشنی تفاوت ابزار پزشكی را با دیگر محصولاتی كه توسط FDA كنترل میشود (از قبیل دارو) بیان میكند. اگر هدف ابتدایی از بهكارگیری محصولی از طریق كنشهای شیمیایی یا متابولیك حاصل میشود، معمولاً محصول مورد نظر دارو است. داروهای انسانی و محصولات بیولوژیك شامل خون و محصولات جانبی خون و وسایل بانك خون توسط CBER كنترل میشود. در مواردی كه تعریف فوق برای محصولی راهگشا نباشد، روشهایی در راهنمای كاركنان DSMICA وجود دارد ه میتواند برای تصمیمگیری در مورد وسیله پزشكی بودن یا نبودن محصول كمك كند.
● وسایل پرتوزا
FDA مقررات خاصی را برای تجهیزات الكترونیك پرتوزا، اعم از پزشكی و غیر پزشكی ارائه میكند. این مقررات به جهت جلوگیری از اثرات ناخواسته پرتوها در اثر استفاده از اینگونه تجهیزات الكترونیك است.
تجهیزات پرتوزای پزشكی علاوه بر مقررات بالا، دارای ضوابط ویژه نیز هست.
FDA تجهیزات الكترونیكی پرتوزا را به صورت زیر تعریف میكند:
۱) اصطلاح "پرتوهای تجهیزات الكترونیك" بدین معناست:
الف) تمام پرتوهای یونیزان یا الكترومغناطیسی غیر یونیزان یا پرتوهای ذرهای
ب) امواج صوتی، مادون صوت یا مافوق صوت كه از یك دستگاه الكترونیك، در اثر عملكرد یك مدار الكترونیكی ساطع میشود.
۲) اصطلاح "تجهیزات الكترونیك" یعنی:
الف) هر محصول تولید شده یا اسمبل شده كه هنگام عملكرد:
به عنوان یك مدار الكترونیكی عمل میكند یا دربرگیرنده آن است.
پرتوهای تجهیزات الكترونیك (یا در صورت نداشتن شیلد مناسب یا دیگر كنترلها) ساطع میكند.
ب) هر قطعه تولید شده یا اسمبل شده كه به عنوان جزء قسمت یا لوازم جانبی محصولی كه در بخش الف شرح داده شد و آنچه كه هنگام عملكرد (و یا در صورت نداشتن شیلد مناسب یا دیگر كنترلها) چنین پرتوهایی ساطع میكند.
● طبقهبندی وسایل (Device Classes):
FDA فهرستی از عناوین ۱۷۰۰ نوع از لوازم و تجهیزات پزشكی را كه تحت ۱۶ تخصص پزشكی گروهبندی شده است، ارائه میدهد. هر كدام از این تجهیزات بر پایه نیاز آنها به كنترل ایمنی و اثرگذاری به سه كلاس تعلق میگیرد. این سه كلاس عبارتند از:
۱) كلاس I: كنترلهای عمومی؛ با معافیت و بدون معافیت
۲) كلاس II: كنترلهای عمومی و كنترلهای ویژه؛ با معافیت و بدون معافیت.
۳) كلاس III: كنترلهای عمومی و تأییده پیش از فروش
▪ كلاس I:
كلاس I شامل وسایلی است كه كمترین كنترلهای قانونی را نیاز دارد. پتانسیل ایجاد آسیب و خطر این وسایل برای بیمار یا كاربر حداقل است و در اغلب موارد دارای طراحی سادهتری نسبت به كلاسهای دیگر است. پیادهسازی "كنترلهای عمومی" برای تجهیزات كلاس I ضروری است.
كنترلهای عمومی شامل موارد زیر میشود:
- ثبت نام و مشخصات شركت تولیدكننده، توزیعكننده، بستهبندی كنندههای مجدد و شركتهایی كه تغییراتی در علایم دستگاهها میدهد، در FDA،
- ثبت نام دستگاهی كه برای فروش آماده میشود در FDA،
- تولید دستگاه مطابق با اصول و قواعد GMP،
- علامتگذاری دستگاه بر اساس قوانین و
- ارائه ۵۱۰ (k) پیش از فروش دستگاه در صورت عدم معافیت دستگاه از ارائه ۵۱۰ (k).
۴۷ درصد وسایل در كلاس I قرار میگیرد و ۷۴ درصد از این وسایل، معاف از ارائه ۵۱۰ (k) است. وسایل كه در این كلاس جای دارد و معاف از ارائه ۵۱۰ (k) نیست را تجهیزات رزرو شده مینامد. باندهای كشی، دستكشهای معاینه و ابزارهای دستی جراحی مثالهایی از وسایل كلاس I است.
▪ كلاس II:
كلاس II شامل وسایلی است كه كنترلهای عمومی و روشهای آن برای تضمین كیفیت و كارایی این وسایل ناكافی است. بنابراین برای این وسایل علاوه بر پیادهسازی كنترلهای عمومی، كنترلهای ویژه نیز اجرا میگردد.
اغلب وسایل پزشكی در این طبقه جای میگیرد و تعداد اندكی از این وسایل معاف از ۵۱۰ (k) است. كنترلهای ویژه میتواند شامل نیازمندیهای ویژه علامتگذاری، استانداردهای اجباری عملكرد و نظارت پس از فروش باشد. ویلچرهای برقی، پمپهای تزریق و مانیتورها در این كلاس جای دارد.▪ كلاس III :
حساسترین وسایل كه كنترلهای سختگیرانهتری نیاز دارد در كلاس III جای میگیرد. معمولاً هنگام استفاده از این تجهیزات جان بیمار به عملكرد این وسایل بستگی پیدا میكند. این تجهیزات میتواند اهمیت فوقالعادهای در جلوگیری از ایجاد یا تشدید بیماری یا خطر ایجاد بیماری یا آسیب رسانی به بیمار به طور ناگهانی را داشته باشند. در مورد این وسایل اطلاعات كافی برای نشان دادن ایمنی و كارایی مطلوب از طریق كنترلهای عمومی و ویژه به دست نمیآید، لذا از شیوههای علمی این اطلاعات را به دست آورده و در نهایت در صورت تأیید ایمنی و كارایی وسیله تأییدیه PMA صادر میشود. البته تمامی وسایل این كلاس برای فروش نیاز به PMA ندارد. آن دسته از وسایل پزشكی كلاس III كه معادل وسیلهای است كه قبل از ۲۸ می ۱۹۷۶ با تأییدیه ۵۱۰ (k) مجوز ورود به بازار را دریافت كرده است تا زمانی كه FDA نیازمندیهای جدیدی را اعلام نكرده است، فروششان معطوف به دریافت PMA نیست.
طبقهبندی وسایل پزشكی بستگی به "حیطه كاربرد" (Intended Use) و "موارد مصرف" Indication for Use) آن نیز دارد. به عنوان مثال كاربرد یك تیغ جراحی، برش بافت است كه البته ممكن است كاربردهای تخصصیتری بر روی برچسب آن نوشته شده باشد، مثلاً برای برش قرنیه موارد مصرف میتواند بر روی برچسب آن یا هنگام فروش دستگاه و به صورت شفاهی عنوان شود.
برای تعیین كلاس وسیله میتوان به لیست تجهیزاتی كه FDA ارائه میدهد مراجعه نمود. با یافتن كد دستگاه مورد نظر، كلاس دستگاه مشخص میشود.
● ثبت مؤسسه
مؤسساتی كه در كار تولید یا توزیع یا واردات لوازم پزشكی هستند و قصد فروش آن را دارند و همچنین صادركنندگان وسایل پزشكی، باید در FDA ثبت شوند. این روند برای آشنایی FDA با محل ساخت یا ورود وسایل پزشكی است. مالك یا مدیر مؤسسه موظف است كه این كار را انجام دهد. توجه به این نكته حائز اهمیت است كه ثبت مؤسسه به معنای تأییدیه مؤسسه یا كالا نیست و به وسیله آن نمیتوان محصول را وارد بازار نمود. مگر محصولاتی كه معاف از دریافت تأییدیه FDA باشد.
FDA فرمی در اختیار مؤسسهای كه قصد ثبت دارد، میگذارد كه با پر كردن آن و ارسال آن به FDA كار ثبت انجام میگیرد. از آن پس شركت موظف میشود كه حداقل سالی یك بار یا در صورت تغییر در مشخصات، اطلاعات مورد نظر را به روز برساند. شركتهای خارجی برای ثبت، ملزم به ارسال آدرس و مشخصات نماینده خود در ایالات متحده هستند.
با كمك آدرس زیر مؤسسات ثبت شده در FDA را میتوان یافت:
http://www.accessdatafda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfRL/registration.cfm
● ثبت وسیله در FDA
مؤسسات پزشكی ثبت شده در FDA موظف هستند لیست تجهیزاتی را كه به بازار عرضه میكنند و حتی تجهیزاتی كه صرفاً به قصد صادرات تولید میكنند، به FDA ارائه كنند. به این ترتیب برای FDA مشخص میشود هر شركت در زمینه چه گروههایی از محصولات فعالیت میكند. مالك یا مدیر شركت موظف به این ثبتنام است. ثبت وسایل در FDA به منزله تأیید از طرف این سازمان محسوب نمیگردد. مگر آنكه محصول مورد نظر معاف از دریافت تأییدیه باشد. برای ثبت تجهیزات یك شركت، FDA فرمی در اختیار آنها قرار میدهد كه در آن نام و كلاس دستگاه مشخص میشود. شركت موظف است حداقل یك بار در سال یا در صورت تغییر در لیست وسایل این اطلاعات را به روز برساند.
آدرس زیر برای یافتن محصولات ثبت شده در FDA است:
http://www.accessdata.fda.gov/scrIpts/cdrh/cfdocs/cfpcd/۳۱۵.cfm?GMPPart=XXX
● وسایل پزشكی معاف از تأییده ۵۱۰ (k)
تقریباً تمام دستگاههای كلاس I و برخی تجهیزات كلاس II از تأییدیه ۵۱۰ (k) معاف است كه البته ثبت مؤسسه و دستگاه در FDA ضروری است. تجهیزاتی از كلاس I كه با علامت * در لیست ارائه شده توسط CFR Parts ۸۶۲-۸۹۲) FDA مشخص شده از قوانین GMP نیز معاف هستند (به استثنای نیازمندیهای عمومی تا زمانی كه برچسب استریل نداشته باشد) برخی تجهیزات معاف از ۵۱۰ (k) كه با "#" مشخص شده دارای محدودیتهایی است كه این محدودیتها در ۲۱ CFR xxx.۹ ذكر شده كه باید به جای ۸۶۲xxx تا ۸۹۲ قرار داده شود.
توجه به این نكته ضروری است كه تجهیزات كلاس II از شرایط GMP معاف نیست. در حقیقت FDA با این قانون، هم سازندگان را از ارائه ۵۱۰ (k) معاف كرده است و هم منابعی را كه میباید صرف مرور درخواستها كند، برای موارد مهمتر در مورد سلامت عمومی به كار خواهد گرفت.
برای یافتن این محصولات میتوان از آدرس زیر استفاده كرد:
http://www.accessdata.fda.gov/scrIpts/cdrh/cfdocs/cfpcd/۳۱۵.cfm?GMPPart=xxx
كه البته باید به جای XXX، عدد ۸۶۲ تا ۸۹۲ قرار داده شود.
● Regulation Number
FDA ۱۷۰۰ نوع وسیله پزشكی را در ۱۶ تخصص پزشكی مثل وسایل قلبی و عروقی یا وسایل گوش و حلق و بینی گروهبندی میكند. این تخصصها در قسمت ۸۶۲ تا ۸۹۲ در CFR قابل دسترسی است. CFR برای هر وسیله یك شرح كلی كه دربرگیرنده مواردی نظیر، حیطه كاربرد، كلاس آن و اطلاعاتی راجع به نیازمندیهای فروش است، ارائه میكند. ۱۶ تخصص پزشكی تعریف شده در FDA از قرار زیر است:
۸۶۸ Anesthesiology
۸۷۰ Cardiovascular
۸۶۲ Clinical Chemistry and Clinical Toxicology
۸۷۲ Dental
۸۷۴ Ear, Nose, and Throat
۸۷۶ Gastroenterology and Urology
۸۷۸ General and Plastic Surgery
۸۸۰ General Hospital and Personal Use
۸۶۴ Hematology and Pahology
۸۶۶ Immunology and Microbiology
۸۸۲ Neurology
۸۸۴ Obstetrical and Gynecologial
۸۸۶ Ophthalmic
۸۸۸ Orthopedic
۸۹۰ Physical Medicine
۸۹۲ Radiology
همچنین میتوان در آدرس زیر اطلاعات جامعی در رابطه با هر بخش ۲۱CFR بهدست آورد:
http://www.accessdata.fda.gov/scrIpts/cdrh/cfdocs/cfCFR/CFRSearch.cfm
سیدحسین صفوی، رئیس اداره كل تجهیزات پزشكی
محبوبه شاهعلی، كارشناس اداره كارشناسی اداره كل تجهیزات پزشكی
محبوبه شاهعلی، كارشناس اداره كارشناسی اداره كل تجهیزات پزشكی
منبع : مجله مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
حسین امیرعبداللهیان مصر سازمان همکاری اسلامی دولت سیستان و بلوچستان جنگ انتخابات مجلس شورای اسلامی حجاب دولت سیزدهم مجلس حسن روحانی
تهران شهرداری تهران یسنا سیل هواشناسی بارندگی سازمان هواشناسی باران فضای مجازی آتش سوزی هلال احمر آموزش و پرورش
هوش مصنوعی سلامت تورم خودرو قیمت خودرو قیمت دلار قیمت طلا مسکن دلار بازار خودرو بانک مرکزی حقوق بازنشستگان
تلویزیون صدا و سیما مسعود اسکویی مهران غفوریان موسیقی صداوسیما سریال سینمای ایران سازمان صدا و سیما
غزه رژیم صهیونیستی اسرائیل فلسطین جنگ غزه آمریکا امیرعبداللهیان انگلیس اوکراین نوار غزه ایالات متحده آمریکا یمن
فوتبال رئال مادرید پرسپولیس استقلال سپاهان لیگ برتر بازی باشگاه استقلال باشگاه پرسپولیس علی خطیر جواد نکونام بایرن مونیخ
اینستاگرام اپل ناسا عکاسی تبلیغات گوگل کولر
کبد چرب فشار خون