تذکر همیشه تازه شاپور دوم در رد جنگ غیرمنصفانه (در این روز ۲۸ اوت )

تاریخنگاران اروپایی متخصص در اوضاع و رویدادهای هفت سده نخست هزاره یكم میلادی كه متون انتقال داده شده در سال ۱۴۵۳ از قسطنطنیه به رم (واتیكان) را مطالعه و تحلیل كرده اند در تالیفات خود به استناد این متون كه عمدتا از مكاتبات دولتی و گزارش های رسمی و تجسسات استخراج شده اند موارد جالبی از سیاست ها و تدابیر دولتی عهد ساسانیان را به دست داده اند كه مورد توجه استادان مربوط در دوران معاصر قرار گرفته و در تفسیرها و نظریه های خود به آنها اشاره می كنند. یك مورد از این سیاست ها (به گزارش عامل مخفی دولت روم در تیسفون)، از سخنان شاپور دوم در یك جلسه عمومی (ماه آخر تابستان ـ ماه برداشت محصول) استخراج شده است كه به مناسبت زمان وقوع (كه با تطبیق تقویم ها تنظیم شده است) در زیر می آید.
۲۸ اوت ۳۷۸ میلادی شاپور دوم (ذوالاكتاف) شاه وقت ایران از دودمان ساسانی در كاخ تیسفون در جمع مقامات كشور به پیشنهاد تنی چند از ژنرالهای ایران كه قبلا به او اطلاع داده بودند كه «والنس» امپراتور روم در جنگ با ویزیگوتها در منطقه ادریانوپل كشته شده است و خواسته بودند كه از فرصت استفاده كند و تا رومی ها كمر راست نكرده اند آنان را به آن سوی دانوب عقب زند پاسخ داد و گفت كه این پیشنهاد به این جهت پذیرفتنی نیست كه دلیلی برای جنگ وجود ندارد.
شاپور در آن جلسه تاكید كرده بود كه داشتن قدرت و به دست آوردن فرصت نمی تواند تعرض به دیگران را توجیه كند.
شاپور دوم خطاب به آن جمع گفته بود كه ما (ایرانیان) هونها را به اروپا راندیم و آنان ویزیگوتها [ژرمن های جنوبی] را به اطراف دانوب فراری دادند تا جایشان را بگیرند و در اینجا، این فراریان با وجود دریافت پناهندگی از امپراتور روم، تحت ظلم و ستم كارگزاران و عمال آن قرار گرفتند، شكیبایی خود را از دست دادند و سر به شورش برداشتند كه والنس مغرور از باده قدرت، خود به سركوب كردن ایشان شتافت كه بر خلاف تصورش [در جنگ اوت ۳۷۸] نابود شد. نتایج جنگ، چه در كوتاه و چه در دراز مدت، قابل پیش بینی دقیق نیست؛ بنابراین «جنگ» باید آخرین راه حل مسائل باشد، مگر این كه دشمن به خاك وطن تعرض كرده باشد. شاپور دوم گفته بود: گذشته از این، آموزگار ما (زرتشت) جنگ غیر منصفانه را رد كرده است.
شاپور دوم كه ۷۰ سال سلطنت كرد، سال بعد (۳۷۹ میلادی) درگذشت. مقایسه این مورد، با اوضاع امروز جهان نشان می دهد كه تمدن، صرف نظر از تبلیغاتی كه برای آن می شود و پیشرفتهای فنی و تكنولوژی، از لحاظ رعایت حق و انصاف، وجدان و احوال انسانی ترقی چشمگیر نداشته است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز