روابط پر تنش چین و امریکا در سایه تسلیحات فضایی

در سال ۲۰۰۰ میلادی، دولت امریكا كمیسیون بررسی امنیتی و اقتصادی مشترك چین و امریكا (uscc) را تاسیس كرد. تشكیل این كمیسیون توسط كنگره امریكا و به منظور تهیه گزارشی از عملكردهای اقتصادی و مسایل امنیت ملی موثر بر روابط میان چین و امریكا صورت گرفت. هر چند گزارش ها و توصیه های این كمیسیون تاثیری در عملكرد كنگره امریكا و رییس جمهور این كشور ندارند، ولی این فرصت را فراهم می كند تا امریكا بتواند مواضع سیاسی، نظامی و اقتصادی خود را در مقابل چین مشخص كند.
اولین نشست سال ۲۰۰۷ این كمیسیون در روزهای پنجشنبه و جمعه دو هفته پیش برگزار شد و در حالی كه مسایل بسیاری در این جلسه مورد بررسی قرار گرفت، اما به نظر می رسید كه تشكیل این جلسه بیشتر به منظور تاكید بر سه مورد از مسایل سیاسی بوده است.
اول پیدا كردن علت آزمایش ضدماهواره چین (ASAT) در ۱۱ ژانویه، دوم چگونگی برخورد امریكا با عملكرد ناهمگون چین در سازمان تجارت جهانی (WTO) و سوم این كه با فرض این مساله كه انگیزه های اقتصادی باعث شكوفایی چین خواهد شد امریكا باید چه سیاستی را در مقابل این كشور اتخاذ كند. هر چند مسایل بسیاری در این اجلاس مطرح گردید، اما بیشترین تاكید آن بر یافتن جوابی در مقابل سیاست های چین بود.
تعدادی از متخصصان این مجمع راجع به مسایل مختلف میان امریكا و چین بحث كردند، از جمله این كه چگونه بی ثباتی داخلی بر عملكرد امریكا در برابر چین اثر خواهد گذاشت.
یكی از مهمترین مسایلی كه در دستور كار جلسه قرار گرفت، یافتن جوابی برای طریق برخورد امریكا در مقابل آزمایش ضد ماهواره ای دولت پكن بود. هر چند دولت امریكا تمایلی برای این كه چین را به نوعی «تهدید نظامی» تلقی كند نشان نمی داد، اما مساله اخیر آزمایش ضد ماهواره ای تصمیم گیری را برای این كشور كمی سخت تر كرده است.
به دلیل این كه این آزمایش بدون اعلام قبلی صورت گرفت و از آنجایی كه از دید دولت امریكا هرگونه فناوری یك نوع سلاح تهاجمی به حساب می آید، اعضای جلسه كمیسیون مشترك این عمل را به عنوان یك جنگ استراتژیك قلمداد كردند. شاید بتوان علنی كردن این فناوری را از جانب دولت پكن نوعی مبارزه طلبی آشكار در مقابل دولت واشنگتن تلقی كرد.
در خلال پرسش و پاسخ های مطرح شده در این جلسه لری ورتذل (Lary wortzel) یكی از اعضای این كمیسیون سوال كرد كه آیا دولت چین قبل از آزمایش ضد ماهواره ای خود پرسنل نیروی هوایی امریكا را در جریان آزمایش خود قرار داده است یا نه و دیگر این كه آیا دست كم یكی از مراكز بین المللی مانند سازمان ترافیك هوایی را در جریان امر قرار داده است؟
چین پیشتر در جولای سال ،۱۹۹۵ این سازمان را از آزمایش موشكی خود در تایوان آگاه كرده بود. از آنجایی كه چین هیچ گونه هماهنگی قبلی را در مورد آزمایش ضد ماهواره ای اخیر خود انجام نداده است، دولت امریكا سخت وحشت زده و سردرگم شده است.
برخی از كارشناسان بر این عقیده اند كه این عمل چین اقدامی در جهت كوتاه كردن دست امریكا از مسایل مربوط به آسیا بوده و از سوی دیگر پكن با این عمل فناوری نظامی پیشرفته خود را به امریكا ثابت كرده است.
بنابر نظر كارشناسان كمیسیون مشترك این اقدام پكن می تواند نتایج غیرقابل پیش بینی و دور از انتظاری را نیز به همراه داشته باشد كه از آن جمله می توان به متوقف شدن طرح مشترك ساخت پایگاه فضایی چین و امریكا اشاره كرد كه شامل طرح اكتشاف كره ماه در ایستگاه فضایی بین المللی می شد و نیز امكان اتصال سفینه های فضایی دولت چین را به یكدیگر فراهم می كرد.
آزمایش ضد ماهواره ای چین منجر به بر جای ماندن زباله های فضایی شد كه می تواند به ماهواره های امریكا یا هر كشور دیگری آسیب برساند. طبق گزارش واشنگتن تایمز، جیسون شارپ (Jason sharp)، سخنگوی سازمان ملی هوا- فضای امریكا اعلام كرد كه آزمایش ضد ماهواره ای چین برخلاف توافق های به عمل آمده بین دولت های واشنگتن و پكن در اجلاس سران ماه آوریل سال گذشته بوده است.
در طی جلسه كمیسیون جیمز مان (James Mann)، نویسنده كتاب زیر چاپ «پندار چین: چگونه رهبران ما سركوبی چین را توجیه می كنند» یادآور شد و تنها به این دلیل كه چین به یك كارخانه و تولید كننده جهانی مبدل گشته و بازارهای جهانی را در اختیار دارد نمی تواند از تحلیل قدرت حكومتی خود اجتناب كند.
در حالی كه این نظریه مطرح شده توسط «مان» كه خودش آن را «سناریوی حقیقی» می نامد برای مدت زیادی علت اصلی بسیاری از بحث های صورت گرفته میان امریكا و چین بوده است، وی بر این عقیده است كه باید سناریوی دیگری را نیز مدنظر قرار داد.
در متن بیانیه مان در اجلاس كمیسیون این پرسش مطرح شده است: «اگر چین بخواهد كه روش اقتصادی و نظام سیاسی خود را مانند گذشته ادامه دهد، باید چه كار كرد؟»، «اگر تا ۲۵ تا ۳۰ سال بعد هم چین از وضعیت كنونی خود قدرتمندتر و ثروتمندتر شود و همچنان با امریكا بر سر مسایل سیاسی اختلاف نظر داشته باشد تكلیف چیست؟»
موارد مطرح شده توسط «مان» برای امریكا بسیار حایز اهمیت است، اگر چین آنچنان كه امریكا انتظار دارد، در مسایل سیاسی و اقتصادی خود از این كشور تبعیت نكند، دیگر دلیلی وجود نخواهد داشت كه امریكا از این كشور حمایت كند.
همچنین دیگر اعضای كمیسیون هم توصیه كردند كه امریكا نوعی پرونده وتو علیه چین تنظیم كند، هر چند تمامی اعضایی كه این پیشنهاد را مطرح كردند، می دانستند كه امریكا هیچ شانسی برای پیروزی نخواهد داشت، اما عقیده داشتند كه این اقدام باعث ایجاد بعضی تغییرات اساسی و لازم در چین خواهد شد.
برای كمیسیون امنیتی و اقتصادی مشترك چین در امریكا (Uscc)، اجرای طرح وتو برای كنگره و دولت امریكا بسیار سخت و دشوار است، چرا كه هر چند امریكا خواستار تضعیف قدرت نظامی و اقتصادی چین است، اما از طرفی بسیاری از شركت های چند ملیتی امریكا مایلند كه همچنان كالای چینی را با قیمت كمتر چه برای صادرات و چه برای مصرف در داخل كشورشان خریداری نمایند و به طور قطع با اجرای طرح وتو امریكا علیه چین این امكان دیگر وجود نخواهد داشت.
و از آنجایی كه شركت های چند ملیتی بزرگ امریكا نقش به سزایی در مجلس این كشور دارند به راحتی اجازه وتو را به نمایندگان این كشور نخواهند داد.
آغاز سال ۲۰۰۷ با به وجود آمدن تنش در روابط میان چین و امریكا همراه بود. آگاهانه یا ناآگاهانه، اقدام چین مبنی بر آزمایش ضد ماهواره ای، حسن توجه و ترس امریكا را برانگیخته است. حال باید منتظر ماند و دید كه آیا این كشور می تواند به مانند گذشته روابط خود را از سر گیرند یا این كه روابط میانشان بدتر و پرتنش تر خواهد شد.

مترجم: بهادر آذربهار

منبع : روزنامه جوان