اثرگذاری از طریق بنیادهای موقوفه

در عرصه نوین سیاست جهانی سرمایه گذاری های غیرمستقیم دولت ها در کشورها و مناطق حساس جهان سهم عمده ای را در سیاست خارجی، ویژه خود کرده است.همچنان که در سال های گذشته گواه بودیم بنیادهای موقوفه آمریکایی و غربی در دگرگونی وضع کشورهایی چون گرجستان، قرقیزستان و اوکراین و... نقش تعیین کننده ای داشتند. (۱)
در این میان ترکیه نیز با مردمی مسلمان و رژیمی لائیک و داشتن موقعیت ویژه در جهان اسلام مورد توجه کشورهای غربی قرار گرفته است.
پس از سقوط صدام و تشکیل حکومت نیمه خود مختار در شمال عراق و نواحی کردنشین اهمیت ترکیه در طرح های راهبردی دراز مدت غربی ها چند برابر شد.چرا که در صورت تشکیل دولت مستقل کردی در شمال عراق (در سال های آینده) این روند تاثیر مستقیم در نواحی کردنشین ترکیه (جنوب شرق) خواهد داشت. در میان اروپایی ها، آلمان ها سال ها است که پذیرای اقلیت دو میلیونی ترک در کشور خود هستند و گاه از این مسئله نیز احساس خطر می کنند. آلمانی ها تلاش دارند از شناخت صحیح دگردیسی های سیاسی ترکیه غافل نبوده و حتی الامکان برروی تغییرات سیاسی این کشور موثر باشند. در نتیجه متقابلا سعی می کنند اقلیت چند میلیونی کرد زبان این کشور را مورد توجه قرار دهند. در همین راستا از زمان اشغال عراق حتی پیش از آن بنیادها و موقوفه های آلمانی تلاش خود جهت افزایش نفوذ در میان گروه های کرد عراق و ترکیه را آغاز کرده اند و صد البته برنامه ریزی های بلند مدتی را در شمال عراق برای این طرح پیش بینی کرده اند .برای نمونه دانشگاه اربیل که زیر نظر مستقیم مسعود بارزانی است، با کمکهای مالی همین بنیادهای آلمانی بنیانگذاری شده. از سوی دیگر همین نهادها تا کنون میلیون ها یورو به احزاب لائیک و ملی گرای ترکیه کمک مالی داشته اند.
در ادامه می کوشیم نقش دوگانه و زیرکانه موقوفه های آلمانی را در مدیریت جامعه سیاسی ترکیه بررسی کرده و به نفوذ دهشتناک این موسسه ها اشاراتی داشته باشیم.
● بنیادهای آلمانی در ترکیه
در دهه های گذشته چندین بنیاد فرهنگی و سیاسی آلمانی جهت مبادلات علمی و استوار سازی روابط دو ملت آلمان و ترک در شهرهای بزرگ ترکیه شعبه زده و در مواردی اقدام به کمک های مالی و اعطای بورس های تحصیلی به شهروندان ترکیه کرده است. «بنیاد کونراد آدئنائور»، «هاینریش بل»، «فریدریش ابرت»، «فردریش نومان» از جمله بنیادهای بسیار فعال آلمانی در این زمینه ها هستند. ولی بر خلاف اهداف ظاهری اعلام شده، این بنیادها در سال های اخیر (بنا بر ادعای برخی از روزنامه نگاران و پژوهشگران ترک) فعالیت های سیاسی ضد امنیت ملی ترکیه را در برنامه کاری خود قرار داده اند.
در ماههای اخیر یک آلمانی ترک تبار که مدتی در سازمان های اطلاعاتی آلمان فدرال عضو بوده بر اساس داشته های خود ادعا کرده است موقوفه هایی چون کونراد آدئنائور مبالغ هنگفتی را صرف کمک به احزاب بزرگ ترکیه کرده اند و حتی در ترور روزنامه نگارانی چون هرانت دینک ردپای این بنیادها دیده می شود. اعتراض اساسی این دسته بر این پایه است که چگونه احزاب ملی گرایی که باید در راستای منافع ملی ترکیه گام بردارند از منابع بیگانه ای که از جدایی خواهان کرد حمایت مالی می کنند کمک مالی می گیرند؟!
● روابط بنیادهای آلمانی و مبارزان کرد
بنیاد کونراد آدئنائورAbenauer Konrab و فریدریش ابرت، دو موقوفه آلمانی هستند که با احزاب سوسیال دموکرات و سوسیال مسیحی آلمان رابطه تنگاتنگی دارند.این دو موسسه تا کنون بیش از ۳۰ مورد گزارش رسمی در مورد نقض حقوق کردها و ارمنی در ترکیه به پارلمان آلمان ارائه داده اند و از گروه ها و انجمن های کرد ساکن در آلمان حمایت کرده اند.
طالب دوغان کارلیبل (عضو سابق سرویس های امنیتی آلمان) مدعی است که بنیاد فردریش ابرت همکاری های نزدیکی با پ.ک.ک داشته و بنیاد کونراد آدئنائور به هنگام تاسیس دانشگاه اربیل مبلغ ۹۸ میلیون یورو به آن کمک کرده است. رئیس این بنیاد ولف شون بوخوم در سخنرانی که در دیاربکر به هنگام گشایش یک پروژه عمرانی انجام داد نسبت به تاسیس حکومت فدرال کرد در ترکیه ابراز امیدواری نمود.ولی در کمال شگفتی هیچ رسانه یا گروهی جرات اعتراض با این اظهارات را نشان نداد.این در حالیست که در ترکیه تمامیت ارضی کشور جزو خط قرمزهای غیر قابل بحث بوده و حتی در این مورد نمی توان به ایجاد سیستم فدرال قومی اشارتی کرد. (۲)
● موقوفه های آلمانی و احزاب ملی گرای ترکیه
نکته جالب و مهم در مورد منابع مالی بسیاری از احزاب ترکیه همین جا است که همان منابع کمک دهنده به پ.ک.ک و گروه های شمال عراق در سر لیست منبع های مالی احزاب ملی گرا و ناسیونالسیت ترکیه به چشم می خورند.
اسناد و مدارک دادستانی و وزارت کشور ترکیه حکایت از آن دارد که بنیاد کونراد آدئنائور تا کنون چهل میلیون یورو به حزب جمهوری خلق(۳) کمک کرده است. همین بنیاد ۱۲ میلیون یورو به حزب راه راست(۴) و ۲۲ میلیون یورو نیز به حزب مام میهن(۵) پول تزریق کرده است.
در سال ۲۰۰۳ حزب ملی گرای مام میهن به اتهام همین رابطه مالی که بازرسان وزارت کشور ترکیه از آن با عنوان روابط مالی با بنیادی که متهم به جاسوسی و تهدید تمامیت ارضی کشور می باشد یاد کردند با خطر تعطیلی و محاکمه روبرو شد. بازرسان وزارت کشور توانسته بودند مبلغ ۲ میلیون و ۲۵ هزار مارک پول واریز شده را بوسیله کونراد آدئنائور را از طریق اسناد مدارک مدلل نمایند(۶). در همین حال دادستانی ترکیه ناگهان اعلام کرد که هیچ مدرکی دال بر روابط مالی مام میهن با کونراد آدئنائور یافت نشده است!... و مام میهن از تعطیلی نجات یافت. موقوفه کونراد آدئنائور علاوه بر تزریق پول به احزاب لائیک ترکیه از سال ۱۹۹۵ تا کنون ۱۵ هزار شهروند ترکیه بورس تحصیلی اعطا کرده است. طالب دوغان ( روزنامه نگار) با صراحت در یک برنامه زنده تلویزیونی که از کانال ۷ ترکیه پخش می شد ادعا نمود فقط ۳ حزب عمده این کشور نیز نفوذ این بنیادها نمی باشند.
● دادستانی ترکیه و کونراد آدئنائور
در سال ۲۰۰۲ یکی از دادستان های ترک در آنکارا بنام "نوح یوکسل" ادعا نامه ای را تهیه کرد که بر اساس آن ۱۵ تن از فعالین او مسوولان ارشد بنیادهای آلمانی به جرم فعالیت های جاسوسی و اقدام علیه امنیت ملی کشور در صندلی اتهام قرار می گرفتند. برابر کیفر خواست وی حبس های ۸ الی ۱۵ سال برای متهمین درخواست شده بود و بسیاری از احزاب و سیاستمداران(۷) ترکیه در معرض تعطیلی و بی اعتباری یا اتهام قرار می گرفتند... ناگهان دادستان نوح یوکسل از سمت خود بازنشسته اعلام شد و قرار منع تعقیب متهمین صادر گردید. چند ماه بعد فیلم رسوایی اخلاقی دادستان سابق که در دام جنسی افراد نامعلومی گرفتار شده بود، پخش شد.
نجیب هاب لمیت اوغلو یکی از روزنامه نگارانی بود که تلاش زیادی صرف شفاف کردن نقش بنیادهای موقوفه آلمانی در ساختار سیاست ترکیه کرد. وی پس از انتشار کتابش پیرامون همین موضوع از سوی افراد نامعلومی کشته شد و پس از گذشت ۵ سال پرونده قتل وی به نتیجه ای نرسیده است.

نویسنده : سالار سیف الدینی
پی نوشت:
(۱)- رجوع کنید: احمد کاظمی، امنیت در قفقاز جنوبی
(۲)- برای آگاهی بیشتر نگ: آرشیو تلویزیون کانال ۷ ترکیه. در ۱۳۸۶/۵/۱۵. برنامهsirabisi .ساعت ۲۰
CHP (۳)- حزبی که توسط آتاترک و اینونو از بنیان گذاران ترکیه نوین تشکیل شد و در حال حاضر لائیک ترین حزب این کشور به شمار می رود.
DYP (۴)- از احزاب عمده ترکیه که تانسو چیللر از نامداران آن است.
ANAP (۵)- حزبی که تورگوت اوزال، سلیمان دمیرل هر دو از نخست وزیران و روسای جمهور سابق ترکیه و مسعود ییلماز نخست وزیر اسبق از اعضا و روسای آن به شمار می رفتند.
(۶)- روزنامه رادیکال.چاپ ترکیه .۲۷ شوبات ۲۰۰۳
(۷)- در مورد فراماسون بودن اغلب روسای جمهور ترکیه از جمله آتاترک و سزر و ... ادعاهای قوی وجود دارد. از جمله در بحران سیاسی اخیر یکی از اعضای دولت در جلسه هیات دولت بیان کرده بود در صورت انتخاب عبدالله گل به مقام ریاست جمهوری وی نخستین رئیس جمهور غیر فراماسونر ترکیه خواهد بود.

منبع : روزنامه مردم سالاری